Wie helpt mee om 25 wulpennesten uit te rasteren?
Met Vereniging Weidevogelbescherming (VWB) Staphorsterveld e.o. zoeken wij nog enkele mensen die willen helpen bij het uitrasteren van 25 wulpennesten in het Staphorsterveld. De VWB maakt voor dit werk al gebruik van de werkploeg van ANV Horst en Maten, maar kan nog wel wat extra helpende handen gebruiken. Om gevonden wulpennesten te beschermen tegen predatie door vossen worden ze sinds enkele jaren individueel uitgerasterd. En dat blijkt goed te werken. Dus heb je een hart voor weidevogels, en tijd om de handen hiervoor uit de mouwen te steken tegen een vergoeding per uur; aarzel dan niet en neem contact op met Egbert Wever van ANV Horst en Maten of Bram Vat van de VWB.
Bram Vat, sinds februari voorzitter van VWB Staphorsterveld e.o.: ‘Het gaat niet alleen om het plaatsen zelf, maar daarna moet ook nog in de gaten gehouden worden of de vogel het raster accepteert. Het is dus belangrijk dat je interesse hebt voor weidevogels en dat je je wilt verdiepen in hun gedrag. Gebruik van een verrekijker is daarom wel zo handig.’
Tijdens en na het plaatsen van het raster moet het gras onder de onderste draad één of enkele keren worden weggemaaid. Zowel het plaatsen van het eerste raster als het beoordelen van het gedrag van de vogels én het controleren van het nest in de weken daarna, wordt door een vrijwilliger van de VWB begeleid. Daarna wordt verwacht dat je het werk alleen kunt uitvoeren. Daarvoor moet je wel beschikken over een eigen auto. De maatregelen in verband met het coronavirus moeten uiteraard worden nageleefd, maar dat is geen probleem voor dit werk waarbij je alleen in het veld bent.
Bram Vat: ‘Als je eenmaal ervaring hebt met het plaatsen, kost dat inclusief eventueel maaien onder de onderste draad – afhankelijk van de hoogte van het gras op dat moment- een half uur.
We wachten niet langer dan één tot anderhalf uur op het terugkomen van de broedvogel. Dat moet vanaf de weg – bij voorkeur vanuit je auto – met behulp van je verrekijker. Blijkt dat de vogel het raster niet accepteert, dan moet het raster meteen weer worden weggehaald. Dat weghalen gaat op zich snel. Je kunt ervan uitgaan dat je zo maximaal twee uur bezig bent per nest. Sommige vogels komen heel snel op het nest terug, en dan ben je met een uur klaar. Misschien kennen ze ons en het raster wel van voorgaande jaren…. ‘
Afhankelijk van de grasgroei en de tijd dat het nest nog niet uit is, moet het gras onder de onderste draad één of meerdere malen worden weggemaaid. Dat is dan meteen een nestcontrole: zijn de eieren uitgekomen, of is het nest toch gepredeerd, bijvoorbeeld door een hermelijn of kraai? Onze deskundige leert je hoe je dat kunt zien. Als het nest uit is of toch gepredeerd, dan moet het raster vanzelfsprekend worden weggehaald.
Het uitrasteren van een nest gebeurt binnen één tot maximaal twee dagen na melding door de weidevogelvrijwilliger. De VWB zorgt voor toestemming van de grondeigenaar. Natuurlijk kan het nest in de tussentijd gepredeerd worden, en kom je voor niets met je rastermateriaal. De vrijwilligers controleren altijd of het nest nog aanwezig is, voordat we met de materialen het veld in gaan.
Egbert Wever, veldcoordinator ANV Horst en Maten, is bereikbaar via 06-27435361 of e.wever@anvhorstenmaten.nl
Bram Vat, voorzitter VWB Staphorsterveld e.o., is bereikbaar via 06-10632718 of bramvat@gmail.com
Oproep: rekening houden met nesten bij het bemesten
De vrijwilligers van de Vereniging Weidevogelbescherming (VWB) Staphorsterveld e.o. zijn in deze tijd razend druk met het zoeken en markeren van nesten van boerenlandvogels. Nu het land vooral sinds deze week snel opdroogt na een natte periode wordt het land bewerkt en mest uitgereden. De VWB meldt dat tijdens de werkzaamheden waarschijnlijk nog niet alle nesten gemarkeerd zijn. Daardoor kunnen er nesten verloren gaan, vooral als er gebruik gemaakt wordt van sleepslangen.
De VWB doet daarom een beroep op agrarisch ondernemers, leden van de ANV en anderen, of zij tijdens het uitrijden van de mest willen letten op nog niet gevonden weidevogelnesten.
Frits Bouwkamp van de VWB: ‘In geval van het gebruik van sleepslagen kunt u de betreffende zoeker van de VWB benaderen om samen met hem of haar te proberen de nesten te sparen.’
Ook zal de komende weken begonnen worden met het onderwerken van vanggewassen op maispercelen. Frits Bouwkamp wijst er op dat ook hierin kieviten, maar ook wulpen en zelfs grutto’s gaan nestelen, met alle problemen van dien. Frits Bouwkamp: ‘Met behulp van een pan kunnen de nesten direct voorafgaand aan het bemesten met sleepslangen worden afgedekt. VWB Staphorsterveld e.o. heeft meerdere van deze pannen in voorraad.’
2019 was goed jaar voor broedvogels Olde Maten en Veerslootlanden
Het jaar 2019 was een goed jaar voor de boerenlandvogels in onze regio. Zowel in het boerenland als in natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden, in totaal 935 hectare groot. Eigenaar Staatsbosbeheer werkt er sinds enkele jaren samen met Agrarische Natuur Vereniging (ANV) Horst en Maten. Via de ANV worden in het gebied de graslandpercelen verpacht en beheert. De ANV beschermt en volgt de ontwikkeling van broedvogelpopulatie op de voet. Diverse soorten nemen in aantal toe. Zo was er dit jaar een toename van grutto, wulp en kievit. Ook de kwartel had een goed jaar. De ANV ziet daarin het succes van het beheer door de leden van de verenging.
Jaarlijks laat de ANV van april tot begin juni onderzoek doen naar de broedvogelpopulatie in het gebied. Daaruit volgt advies hoe rekening te houden met de weidevogels. Indien nodig kan het maaien dan worden uitgesteld zodat nog aanwezige vogels hun broedcyclus kunnen voltooien. Daarnaast wil de ANV graag de ontwikkelingen in de broedvogelstand volgen om te zien of het gevoerde beheer haar vruchten afwerpt. Het onderzoek wordt uitgevoerd door ecoloog Martijn Bunskoek.
De weidevogels concentreren zich in twee deelgebieden met een open landschap. Rondom het blauwgraslandreservaat nabij de voormalige eendenkooi in de Veerslootlanden is een aantal jaren geleden een weidevogelgebied ingericht. Daarnaast is er tussen de Olde Maten en De Wieden een natte verbindingszone gerealiseerd, het zogeheten Groene Kruispunt. Ook in de eigenlijke Olde Maten zijn veel inrichtings- en herstelmaatregelen genomen.
Goed overleg
Martijn Bunskoek: ‘Om te kunnen maaien moeten de ANV en de pachters goed in beeld hebben waar de weidevogels broeden. Als voor de afgesproken maaidatum duidelijk is dat er geen broedende vogels aanwezig zijn kan er gemaaid worden. Maar het kan ook zijn dat op een perceel rond die datum toch nog weidevogels met jongen rondlopen. Of dat er late soorten als Paapje of Kwartel nestelen. Met de veldcoördinator van de ANV en de pachter maken we dan afspraken over uitstellen van het maaien. Eventueel kan een deel van een perceel wel gemaaid worden. Totdat de vogels de percelen verlaten hebben.
Onderzoeksgebied
Verreweg de meeste weidevogels komen voor in het open weidevogelreservaat rondom de Veerslootlanden en het zuidelijke deel van de Olde Maten richting de Veldschuur en in het ‘Groene Kruispunt’, een natte verbindingszone aan de Stouweweg langs het Meppelerdiep. De graslanden in een groot deel van de Olde Maten zelf zijn voor de meeste weidevogels niet open genoeg, door de aanwezigheid van opgaande begroeiing op en langs de boksloten.
Geïnventariseerde broedvogelsoorten
De inventarisatie heeft zich met name gericht op primaire soorten en daarnaast op de overige soorten die in agrarisch gebied voorkomen of in bermen, ruigtes, slootkanten en overhoekjes. Bunskoek: ‘Juist in die overgangen vinden veel zangvogelsoorten broedgelegenheid. De ANV en haar pachters houden ook daar rekening mee bij de maaiwerkzaamheden.’
Algemene en weinig kenmerkende soorten zijn niet geïnventariseerd, denk hierbij aan soorten als Wilde Eend en Meerkoet. Bunskoek: ‘De wilde eend bijvoorbeeld is vaak al lang klaar met broeden voor dat de eerste maaironde plaatsvindt. En een soort als de meerkoet bouwt het nest in het water, waardoor die minder kwetsbaar is voor de maaibalk.’
Conclusie
Uit het onderzoek komt naar voren dat in het onderzoeksgebied een gevarieerde weidevogelgemeenschap aanwezig is en dat diverse soorten een toename vertonen. Volgens Bunskoek hebben de hoge waterpeilen in maart en begin april – de vestigingsperiode van de weidevogels – waarschijnlijk een positief effect gehad.
Bunskoek telde het aantal territoria. Opvallende toenames zijn door hem vastgesteld bij Grutto (van 12 territoria in 2018 naar 27 in 2019), Wulp (van 13 naar 21) en Kievit (van 46 naar 67). Daarnaast heeft hij territoria van diverse andere kritische soorten vastgesteld, zoals Watersnip (3), Tureluur (13), Zomertaling (3), Slobeend (12), Kleinst Waterhoen (1) en Paapje (2). Ook Kwartel had een goed jaar met 4 territoria.
De meest complete weidevogelgemeenschappen treffen we aan ten noorden van het Scholenland, met name rondom de natte percelen met ‘plas-dras’ aan de Matenweg, en in het gebied tussen de Oude Maatsloot en de Rechterensweg. Bunskoek: ‘Veel soorten zijn gebonden aan de natste delen van het gebied met plas-dras-situaties en voldoende lengte aan slikkige oevers. Soorten die minder sterk gebonden zijn aan nattigheid, zoals Wulp, Kievit en Graspieper, komen meer verspreid over het gebied voor. Bij Kievit was een duidelijke uitbreiding zichtbaar in de graslanden ten zuiden van het Scholenland.’
In het Groene Kruispunt zijn net als in voorgaande jaren veel territoria gezien van Tureluur (5), Slobeend (5) en Kievit (12). Wulp was daar nieuw als broedvogel (1 territorium). Deze soorten concentreren zich in de natste delen van dit kleine gebied (20 hectare), en dan vooral in de ‘driehoek’ tussen het Meppelerdiep en de Stouwerweg. Soorten als Grutto, Watersnip en Zomertaling ontbreken (nog) in dit gebied.
Aanbevelingen
De resultaten en conclusies van het onderzoek bieden handvatten voor verdere verbetering van het beheer van het gebied. Zo adviseert Bunskoek een hoog waterpeil aan te houden in het vroege voorjaar, met name in de plas-dras-percelen, en om bij de laatste maaironde kruidenrijke ruigtes te laten staan ten behoeve van het Paapje. Verder is rust tijdens het broedseizoen erg belangrijk. Bunskoek adviseert om opgaande beplanting – uitvalsbasis voor roofvogels, met een verstorend effect op broedvogels – te verwijderen of anders te beheren. Het uitrasteren van plas-dras-percelen om vossen te weren moet worden voortgezet, aldus de ecoloog.
Externe evaluatie Samenwerkingsovereenkomst
Onze samenwerkingsovereenkomst met Staatsbosbeheer wordt dit jaar geëvalueerd met een externe deskundige. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied de Olde Maten en de Veerslootlanden. Landbouwpercelen in het gebied worden verpacht aan leden van de ANV en de ANV is uitvoerder van rentmeesters- en beheerwerkzaamheden in het gebied. Voor de uitvoering van de evaluatie kreeg mevrouw Martha Buitenkamp de opdracht van de beide samenwerkingspartners.
De samenwerkingsovereenkomst is ingegaan op 1 januari 2016 voor de duur van zes jaar. Of de overeenkomst na 31 december 2021 wordt verlengd (en onder welke voorwaarden) bepalen we in overleg met SBB in 2020, zo staat in de overeenkomst. Jaarlijks vindt in november een evaluatie plaats tussen bestuur van de ANV en SBB. Daarnaast moet er in het vierde jaar – en dat is dus in dit jaar – een evaluatie met een externe deskundige plaatsvinden. Uit deze ‘externe’ evaluatie – samen met de jaarlijkse evaluaties – moet blijken of er voor partijen een voldoende basis is om de samenwerking voor te zetten.
Martha Buitenkamp heeft inmiddels interviews met diverse personen gehouden, waaronder naast vertegenwoordigers van SBB, bestuur en medewerkers van de ANV ook een aantal pachters van percelen met verschillende beheertypen. In november zal ze een verslag van haar bevindingen uitbrengen, waarover we u uiteraard zullen informeren.
Martha Buitenkamp is als onafhankelijk procesbegeleider in diverse projecten in het landelijk gebied actief. Zij heeft een brede kennis op het gebied van natuur, landbouw, landschap en water. Zij heeft diverse samenwerkingsverbanden en evaluaties van samenwerkingen en functioneren van organisaties op het gebied van (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer en overheden begeleid.
We wachten op uw aanmelding
We ontvingen nog onvoldoende aanmeldingen om een nieuwe cursus ‘Basis’ Natuurbeheer en Ondernemerschap te kunnen organiseren Dat is jammer, want we doen dit voor u als lid en (aspirant) pachter, opdat u vanaf 2021 aan de eisen kunt voldoen die Staatsbosbeheer aan pachters stelt. De voorgaande deelnemers beoordeelden de kwaliteit van de cursus met ruim voldoende tot goed. Uw eigen bijdrage in de kosten houden we zo laag mogelijk.
In 2020 willen we – bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) opnieuw de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ organiseren. Degenen die zich al eerder hebben aangemeld zullen we hiervoor benaderen zodra we een startdatum hebben vastgesteld. Zij hoeven zich dus niet opnieuw aan te melden. Via het formulier onder dit bericht kunt u zich aanmelden.
De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Een cursusdag start ’s ochtends om 9:30 uur. Na de lunch is er een excursie naar percelen in de omgeving, tot ca 15:00 uur. Inmiddels hebben ruim dertig personen via ons de basiscursus gevolgd en beoordeeld als ruim voldoende tot goed.
Hoe eerder wij een groep van 15 deelnemers hebben, hoe eerder we duidelijkheid kunnen geven over de start. Aarzel dus niet en meld u nu meteen aan!
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters in het Staphorsterveld; het is een landelijke voorwaarde. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
Optie ‘Basis’
De optie ‘Basis’ die wij organiseren bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
[contact-form-7 id=”780″ title=”Aanmelding belangstellende Natuurbeheer en Ondernemerschap”]
Collectief Noordwest Overijssel
