Archief voor categorie: Nieuws

Bij velen is er opluchting over de versoepeling van de coronamaatregelen. We kunnen telkens weer een stap zetten richting normale samenleving. Als ANV-bestuur kunnen we weer fysiek vergaderen. We zijn volop bezig met de voorbereiding voor een vervolg op de samenwerking met Staatsbosbeheer. Het huidige samenwerkingscontract loopt op 31 december 2021 af.

Een ander belangrijk agendapunt is onze deelname aan de deelgebiedscommissie Staphorsterveld. Dat is in het kader van de Gebiedsgerichte aanpak Noordwest Overijssel. In deze commissie wordt gesproken over de vele opgaven in ons gebied, zoals de bodemdalingproblematiek in de veenweiden en de stikstofaanpak. Doel daarvan is om een toekomstperspectief op te stellen voor ons (deel)gebied op de middellange en lange termijn. Een toekomstperspectief dat economisch, ecologisch, milieutechnisch en waterhuishoudkundig duurzaam is en een gebied waarin het goed is om te wonen, werken en recreëren.

In deze commissie zitten vertegenwoordigers van de landbouworganisaties, natuur- en milieuorganisaties, gemeenten, waterschap en terreineigenaren, zoals Staatsbosbeheer. De commissie is een initiatief van de provincie Overijssel en als voorzitter fungeert wethouder L. Mulder van de gemeente Staphorst. Namens ANV Horst en Maten heb ik zitting in de commissie.

Joop Alssema

In 2020 is het ‘Uitvoeringprogramma voor de Olde Maten en Zwartewatersklooster’ opgesteld door de samenwerkende gebiedspartijen. Dat zijn: Staatsbosbeheer, ANV Horst en Maten, Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster (SEZ), werkgroep ‘Hooidelta’ en de Stichting Vrienden van de Oldematen (VVO). Deze partijen werken sindsdien met elkaar samen als ‘Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten (SOM), waarbij de beide gemeenten Staphorst en Zwartewaterland als adviseur betrokken zijn. Voor de realisatie van dit programma zal de Gebiedsalliantie SOM gaan fungeren als werkgroep onder de vlag van Gebiedscoöperatie IJsseldelta u.a. Staatsbosbeheer en de Stichting Vrienden van de Oldematen waren daarvan al lid. Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster en ANV Horst en Maten hebben het lidmaatschap aangevraagd. 

In 2017 nam Verenging Vrienden van de Olde Maten (VVO) het initiatief om in gezamenlijkheid met Staatsbosbeheer (SBB), Agrarische Natuurvereniging (ANV) en de beide gemeentes Staphorst en Zwartewaterland een werkatelier te organiseren met behulp van Atelier Overijssel. Doel van dit werkatelier was een stip op de horizon te zetten voor het gebied de Olde Maten.  De uitkomsten zijn verwerkt in het rapport ‘Gebiedsprogramma voor de Olde Maten in haar omgeving’.

Samen in actie
De partijen spannen zich als werkgroep onder de vlag van Gebiedscooperatie IJsseldelta gezamenlijk in om cofinanciering te verkrijgen voor de diverse projectideeën die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma. Bijvoorbeeld via Provincie Overijssel en het Interbestuurlijk Programma (IBP) Vitaal Platteland. Beide gemeenten ondersteunen de samenwerking en realisatie van het uitvoeringsprogramma door geld beschikbaar te stellen waarmee voor de komende twee jaren een projectleider aangesteld kan worden.

Thema’s en randvoorwaarden
De belangrijkste thema’s die door de gebiedspartijen worden behartigd zijn nauw verweven met de geschiedenis, de natuurwaarden en het hedendaagse en historische gebruik van de omgeving: cultuurhistorie, waterbeheer,  hooiwinning, natuur en natuurinclusieve landbouw,  historische en nieuwe energiebronnen. Randvoorwaarden zijn: rust in de leefomgeving, versterken van de economie, deel van een groter geheel. 

Projectideeen

In het Uitvoeringsprogramma zijn projectideeën opgenomen als: landschapsbiografie, recreatieve belevingsapp, studiegroep natuurinclusieve landbouw, verbeteren wandelpaden, marketing en promotie, informatiepanelen en bewegwijzering, parkeervoorzieningen, educatie/onderwijsprogramma, wandel- en fietsverbindingen, biomassa, inzet mensen met beperking voor beheer.

Kruidenrijke graslanden zijn van grote waarde voor opgroeiende weidevogelkuikens. Ze kunnen hier voedsel (insecten) en schuilgelegenheid vinden. Percelen met veel kruiden trekken weidevogelkuikens aan. Als omliggend grasland wordt gemaaid zijn ze een belangrijk toevluchtsoord. Collectief Noord West Overijssel stelt in de nazomer van 2021 een zaadmengsel beschikbaar om door middel van doorzaaien een kruidenrijk perceel te maken.

Enkele voorwaarden zijn :

• Het gaat om doorzaaien van perceelsranden van maximaal zes meter breed;
• Er zijn vogels aanwezig op of nabij het door te zaaien perceel;
• Het door te zaaien perceel ligt binnen de door Provincie Overijssel vastgestelde begrenzing voor kritische weidevogels.

Voor deze randen wordt het ANLb-beheerpakket kruidenrijk grasland aangeboden, met de daarbij behorende vergoeding. Het is ook mogelijk om oevers af te schuinen om een schralere rand te creëren, waar het doorzaaien met het kruidenrijke mengsel meer kans van slagen heeft. De exacte invulling, bijvoorbeeld met betrekking tot een eventuele eigen bijdrage,  zal in de loop van de zomer duidelijk worden.

Indien u hierin geïnteresseerd bent kunt u zich aanmelden bij Egbert Wever (e.wever@collectiefnoordwestoverijssel.nl of tel. 06 27435361). Meer uitgebreide informatie volgt dan.

ANV Horst en Maten beheert met een groot aantal leden-pachters voor Staatsbosbeheer graslandpercelen in de Veerslootlanden en Olde Maten. In de pachtcontracten zijn uiteenlopende maaidata of extensieve beweiding overeengekomen. Daarmee wordt een mozaïek van verschillend beheer bereikt, wat ten goede komt aan de biodiversiteit. Om aan te kunnen tonen dat conform de voorwaarden en de Wet Natuurbescherming wordt gewerkt wil de ANV de aanwezige beschermde waarden (in dit geval met name weidevogels) in beeld hebben, vóórdat er gemaaid wordt of vee wordt ingeschaard. De ANV werkt hiervoor al enkele jaren samen met ecoloog Martijn Bunskoek.  

 

Situatie en werkwijze
Rondom het blauwgrasland-reservaat in de Veerslootlanden is een weidevogelgebied ingericht. Daarnaast is er tussen de Olde Maten en De Wieden een natte verbindingszone gerealiseerd – het Groene Kruispunt – en ook in de Olde Maten zijn veel inrichtings- en herstelmaatregelen genomen. Ongeveer honderd leden van de ANV pachten in het gebied percelen met een uitgestelde maaidatum, met de beheertypen N12.02 (Flora- en faunarijk grasland) of N13.01 (Vochtig weidevogelgrasland). Daarnaast wordt een deel van de percelen voorbeweid of vindt er standbeweiding plaats. Tevens voert de ANV onderhoudswerkzaamheden uit in het gebied zoals het snoeien en afzetten van bosranden en het klepelen van randen langs boksloten.

Onderzoeksgebied
Om te kunnen maaien is het noodzakelijk om vooraf een goed beeld te hebben waar de weidevogels broeden in het gebied. Het is vanuit de geldende Wet Natuurbescherming verboden om nesten van vogels te verstoren of te schaden. Indien rond de maaidatum duidelijk is dat er geen broedende vogels aanwezig zijn kan er gewoon volgens planning gemaaid worden. Het kan echter ook zijn dat op een perceel rond die tijd toch nog weidevogels met jongen rondlopen of dat late soorten als Paapje of Kwartel nestelen. In overleg tussen ecoloog, de veldcoördinator en de pachter worden dan afspraken gemaakt over het uitstellen van het maaien. Dat kan zijn van het gehele perceel of van een gedeelte ervan, totdat de vogels klaar zijn met broeden en de percelen verlaten hebben.

Verreweg de meeste weidevogels zijn te verwachten in het open weidevogelreservaat rondom de Veerslootlanden, in het zuidelijke deel van de Olde Maten richting werkschuur Bid en Werk (385 ha) en in de natte verbindingszone aan de Stouwe (20 ha). In deze twee gebieden liggen ook alle percelen met beheertype N13.01 (Vochtig weidevogelgrasland). Daar is het dan ook het meest van belang een goed beeld te hebben van de aanwezige broedvogels. De graslanden in een groot deel van de Olde Maten zelf (ca. 540 ha) zijn te besloten – en daardoor niet aantrekkelijk – voor de meeste weidevogels, op enkele Wulpen en Graspiepers na. In bovenstaande kaart zijn de begrenzingen weergegeven van de deelgebieden.

Broedvogelkartering
Om de ontwikkelingen van de weidevogelpopulatie in het gebied goed te volgen laat de ANV jaarlijks door Martijn Bunskoek een uitgebreide territoriumkartering uitvoeren in de periode april-juni. Dergelijke langjarige monitoring laat goed de ontwikkelingen zien in het gebied.

Om de weidevogels in het Groene Kruispunt en het Weidevogelgebied Olde Maten-Veerslootlanden in beeld te brengen wordt gewerkt volgens de gestandaardiseerde inventarisatiemethode van SOVON, het zogenaamde Broedvogel Monitoring Project (BMP). Het BMP schrijft voor rijke weidevogelgebieden vijf bezoekrondes voor rond zonsopgang/in de ochtend in de periode april-juni. Er wordt niet specifiek naar nesten gezocht bij deze methode. Tijdens de laatste rondes (eind mei/begin juni) wordt wel het broedsucces bepaald door het in kaart brengen van alarmerende paren (met jongen) van in ieder geval Wulp, Grutto en Tureluur, de zogenaamde alarmtelling. Martijn legt de waarnemingen in het veld direct digitaal vast met de door SOVON ontwikkelde app Avimap. Naast de inventarisatie van beide weidevogelgebieden wordt in de periode eind mei-half juni het gehele gebied (dus inclusief de besloten Olde Maten) ook twee maal s ’avonds en s ’nachts op nachtactieve soorten van (vochtige) graslanden zoals Kwartel en Kwartelkoning onderzocht.

De volgende 18 beheerrelevante en primaire weidevogelsoorten worden in kaart gebracht:

• Gele kwikstaart
• Slobeend
• Graspieper
• Tureluur
• Grutto
• Veldleeuwerik
• Kievit
• Velduil
• Krakeend
• Watersnip
• Kuifeend
• Wulp
• Kwartelkoning
• Zomertaling
• Scholekster
• Roodborsttapuit
• Kwartel
• Paapje

Broedvogels besloten deel Olde Maten
Er worden voordat er gemaaid wordt in het besloten deel van de Olde Maten gegevens opgevraagd bij vrijwilligers die de Grauwe klauwieren in het gebied inventariseren. Deze gegevens worden dan betrokken bij het (eventueel vervroegd) vrijgeven van de percelen (zie volgende alinea).

Terugkoppeling pachters
In de loop van de inventarisatie wordt duidelijk waar zich broedende vogels ophouden in het gebied en op welke percelen zich knelpunten kunnen voordoen met het oog op de maaidatum. Per perceel geeft Martijn Bunskoek aan of er gemaaid kan worden vanaf de in het contract genoemde datum of dat het maaien uitgesteld moet worden (omdat er nog broedende vogels aanwezig zijn). Vooral soorten met een lang(er) broedseizoen (Kwartel, Tureluur, Watersnip, Paapje, Gele kwikstaart) of meerdere broedsels (Graspieper) hebben hierbij de aandacht.  Op percelen met bovenmatige bedekking met pitrus danwel ridderzuring kan bij geconstateerde afwezigheid van broedvogels juist toegestaan worden om eerder te maaien. Vroeger maaien helpt om deze vaak hardnekkige ongewenste kruiden terug te dringen. Veldcoordinator Egbert Wever van de ANV licht de pachters in over mogelijkheden dan wel beperkingen.

Verslaglegging
Na afloop van het seizoen stelt Martijn Bunskoek voor de ANV een beknopte notitie op met de resultaten van het onderzoek. Ook brengt hij eventuele knelpunten en verbeterpunten in beeld.

Binnenkort zal de vogelkijkhut bij Zwartewatersklooster in de Olde Maten zijn vernieuwd. Vorig jaar zomer moest de oude observatiehut worden gesloten omdat deze niet meer veilig was. 

De Olde Maten is samen met een gedeelte van de Veerslootslanden een 993 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Hasselt, Staphorst en Zwartsluis. Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In deze Natura 2000-gebieden worden bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit (soortenrijkdom) te behouden. In de Olde Maten komen veenmosrietlanden en trilvenen voor en kent een uitgebreide slotenpatroon voor met agrarisch natuurbeheer.

ANV Horst en Maten ontving voor vernieuwing een bijdrage uit het RaboFonds

De observatiehut, veelal aangeduid als ‘vogelkijkhut’ in De Olde Maten is een geliefde plek voor bezoekers van het gebied, in het bijzonder van de vogelaars onder hen. De hut raakte echter in verval en Staatsbosbeheer moest besluiten om de hut voorlopig dicht te doen. Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten diende daarop in samenwerking met Staatsbosbeheer een aanvraag in voor een bijdrage uit het RaboFonds van Rabobank Meppel-Staphorst-Steenwijkerland, welke is gehonoreerd.

De bank steunt daarmee projecten die gericht zijn op het versterken van de leefomgeving en de onderlinge samenwerking stimuleren. De vernieuwing van de vogelkijkhut vloeit voort uit de samenwerking tussen Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten met betrekking tot het beheer van het natuurgebied. Om alle kosten te ondervangen zijn er naast de Rabobank nog andere sponsoren zoals Aannemersbedrijf Muis B.V. te Wetering, die ook de werkzaamheden zal uitvoeren, Foreco Houtproducten B.V. te Dalfsen en BioBlocks B.V. te Rosmalen en een bijdrage van Staatsbosbeheer.

Oplevering en ingebruikname in april

Vanaf de vogelkijkhut zijn vele vogels te spotten, zoals de aalscholver, zilverreiger, ijsvogel, diverse eenden soorten en roofvogels. Ook bestaat de kans om een otter te spotten. De oude hut is in 1992 gebouwd en kreeg toen al de naam Otterhut, terwijl dit dier in de Olde Maten toen nog niet aanwezig was, maar al wel opnieuw was uitgezet o.a. in de Weerribben.

De oude hut is gesloopt en een nieuwe hut is geplaatst op dezelfde plek als de oude hut en is  nu bijna gereed. Staatsbosbeheer zal de bezoekers informeren over de vogels en zoogdieren die in de Olde Maten leven door middel van een informatiepaneel. In overleg met Staatsbosbeheer zal aandacht worden besteedt aan een moment om de nieuwe hut nog deze maand op te leveren en in gebruik te nemen.