Archief voor categorie: Nieuws

Het broedseizoen loopt al weer ten einde. Hoe is het dit jaar in natuurgebied De Olde Maten en Veerslootslanden verlopen? Een interview met Martijn Bunskoek, die voor de ANV de territoria van broedvogels in kaart brengt, in het bijzonder in de weidevogelreservaten Veerslootslanden/Bid en Werk en het Groene Kruispunt. Het lijkt een redelijk succesvol broedseizoen te worden volgens Martijn.

‘Ik zag dit jaar weer wat meer territoria van Grutto’s dan vorig jaar, toen we een slecht seizoen hadden; in totaal 53, tegen 49 vorig jaar. Dat er ook daadwerkelijk Grutto’s vliegvlug zijn geworden blijkt uit het feit dat begin juni in een groep van zo’n 55 foeragerende Grutto’s zeker 10 vrijwel vliegvlugge jongen zijn gezien terwijl er elders in en rondom het reservaat ook nog paren met jongen aanwezig waren. Een heel ander beeld dan vorig jaar toen het behoorlijk stil was in deze tijd.’ Begin april liep Martijn zijn eerste ronde in het gebied en hij zag toen al op vijf plekken grutto’s op het nest zitten. Grutto’s broeden 22 tot 24 dagen. Rond 1 mei waren dan ook al de eerste paren met jongen aanwezig in het gebied. Martijn: ‘Mijn ervaring is dat de vroeg broedende vogels het meest succesvol zijn met het grootbrengen van jongen.’

Een sleutel voor succes blijken telkens weer plasdraspercelen te zijn. ‘De nieuwe plasdras van Klaas-Jan Visscher aan de Afschuttingsweg, net buiten het weidevogelreservaat, was heel succesvol’, aldus Martijn. ‘Bij de aanleg is daar de bodem afgeschraapt, en die kale plasdrasbodem trok echt heel veel vogels, ook Grutto’s en Tureluurs met jongen uit het reservaat.

Bijzonder was de waarneming van een Porseleinhoen, die zich in het gebied aan de Matenweg voor het eerst liet horen. Ook zag Martijn vier paartjes Watersnippen. Ook de Wulp heeft het volgens Martijn dit jaar goed gedaan; begin juni waren er zes á zeven alarmerende paartjes (alarmeren duidt op de aanwezigheid van kuikens) van in totaal zestien territoria. Gele kwikstaarten lieten zich dit jaar wat minder zien, het is onduidelijk wat hier de reden van is.

Opvallend dit jaar was de toename van het aantal Kieviten. Nabij het Laarzenpad bij de Veldschuur is afgelopen winter begroeiing van wilgen en riet verwijderd. Het kale gebied is daarop meteen door de Kievit in gebruik genomen als broedgebied. Het aantal territoria is hierdoor gegroeid van 79 vorig jaar naar 115 dit jaar. Ook de korte grasmat – door ganzenvraat in combinatie met vertraagde grasgroei door het koude en natte voorjaar – heeft bijgedragen aan dit succes.

Martijn vindt dat er meer aandacht moet komen voor goed laten werken en beheren van de plasdrassen. Zo stond de nieuwe greppelplasdras van Staatsbosbeheer begin juni droog. Dat kwam doordat de stuw aan de Stadsweg bleek te lekken, waardoor de pomp geen water meer had. Martijn: ‘Je zag de vogels (veelal met jongen) daar vertrekken toen het water verdween. De stuw is door het waterschap wel gerepareerd, maar helaas te laat om er dit jaar nog wat aan te hebben.’ Voor volgend broedseizoen zou er volgens Martijn overwogen moeten worden om de bodem van de plasdraspercelen zwart te maken, om ze vervolgens tijdig (februari/begin maart) onder water te zetten. Hierdoor zullen ze minder snel dichtgroeien gedurende het seizoen. In de huidige toestand functioneren ze door dat dichtgroeien volgens Martijn maar nauwelijks als opgroeigebied voor weidevogelkuikens.

Ook het beheer van de beweide percelen in het weidevogelreservaat kan volgens Martijn nog aangepast worden, namelijk door de periode van het voorweiden (beweiden in de maand april) te verlengen, wat hem betreft tot in de maanden juni en juli. Ook het aanwijzen van enkele nieuwe beweide percelen op plekken waar nu vooral hooiland ligt is wellicht een optie zodat de variatie toeneemt.

 

Met het ondertekenen van een nieuwe overeenkomst hebben Staatbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten 24 april jl. hun samenwerking verlengd. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden. Plaats van handeling was Koetuur, de vergaderlocatie van boerderij Eben Haëzer aan de Postweg te Staphorst. 

 

v.l.n.r. Arend Visscher, Ruben Achter de Molen, Joop Alssema en Wicher Hoeve

 

Uniek
In 2016 gingen Staatsbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) ‘Horst en Maten’ een unieke samenwerkingsovereenkomst aan over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden. Dat is een ongeveer 1000 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Rouveen, Staphorst, Hasselt en Zwartsluis. In opdracht van Staatsbosbeheer voert de ANV er een deel van de rentmeesters- en beheerwerkzaamheden uit. De overeenkomst liep af en dat bracht beide partijen aan tafel om nieuwe afspraken te maken.

Slagenlandschap
De ANV zorgt voor verpachting van 650 hectare aan natuurlijke graslanden aan een honderdtal van haar leden. Die pachten in totaal circa 340 percelen. De percelen zijn smal en langgerekt en vormen samen met de tussenliggende sloten en boksloten het karakteristieke slagenlandschap van dit laagveengebied. ‘Onze leden proberen het beheer zo goed mogelijk in te passen in hun bedrijfsvoering’, zo geeft Joop Alssema aan, voorzitter van de ANV. De beheervoorschriften zijn zodanig opgesteld dat de natuur daarvan profijt heeft. Om dat te borgen heeft de ANV een eigen toezichthouder, die met pachters communiceert en als het nodig is aanspreekt op afwijkingen van de regels. Daarvoor bestaat een controle- en sanctioneringsprotocol, een onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst.

Natuur en landbouw komen samen
Ook heeft de ANV een veldcoördinator en een projectcoördinator voor het project. Zij zorgen voor korte lijnen met zowel pachters als boswachters.  Daarnaast voor efficiënte en effectieve realisatie van het beheer en onderhoud, en voor een goed verloop van de samenwerking waarbij natuur en landbouw samenkomt.

Vooruitgang
Tegen landelijke trends in neemt het aantal weidevogels in het Natura 2000-gebied toe. ‘Dat komt door de strikte bescherming en inrichting van het reservaat. Een gericht beschermingsbeheer en het opzetten van de waterpeilen zorgen voor het afvlakken van een negatieve trend. We zijn er nog niet maar er is hoop!’, aldus Ruben Achter de Molen, gebiedsmanager Noordwest Overijssel van Staatsbosbeheer. De grutto, maar ook minder bekende soorten als de slobeend worden er steeds meer gezien. Voor broedvogelmonitoring huurt de ANV een ecoloog in. De ANV stemt het beheer in het broedseizoen af op advies van de boswachter en de ecoloog in samenspraak met de pachters. Dit voorjaar is er een opvallende toename van het aantal kieviten. Het Staphorsterveld is bovendien bekend van de grootste populatie wulpen van Noordwest Europa.

De samenwerkingspartners besteden veel aandacht aan behoud en herstel van de graslandpercelen.  De ANV zet in opdracht van Staatsbosbeheer de bosachtige begroeiing van de boksloten periodiek terug om de percelen daarvan vrij te houden. En tegen bovenmatige begroeiing met ridderzuring en pitrus – voor agrarisch gebruik ongewenste kruiden – worden waar mogelijk specifieke beheermaatregelen genomen.

Nieuwe afspraken
De nieuwe samenwerkingsovereenkomst bevat een aantal nieuwe bepalingen voor de uitgifte van percelen. Zo moeten leden (aspirant-) pachters voortaan – willen ze in aanmerking komen voor pacht van een vrijgekomen pachtperceel – vakbekwaamheid kunnen aantonen. Daarvoor moeten ze in het bezit zijn van een behaald certificaat van de opleidingen beheer natuurlijk grasland of natuurbeheer en ondernemerschap. Óf op andere wijze kunnen aantonen te voldoen aan de kenniseis die Staatsbosbeheer stelt met betrekking tot beheer van natuurgraslanden. Verder geeft Staatsbosbeheer de voorkeur aan leden (aspirant) pachters die een samenwerking natuurinclusieve landbouw zijn aangegaan met Staatsbosbeheer.

Ondertekenaars
Namens Staatsbosbeheer ondertekenden Ruben Achter de Molen (gebiedsmanager Noordwest-Overijssel) en Susan Bonekamp (regiohoofd Overijssel) die overigens niet aanwezig kon zijn en haar handtekening al had geplaatst. Namens de ANV tekenden Joop Alssema (voorzitter), Wicher Hoeve (secretaris) en Arend Visscher (penningmeester).

Coöperatief plan
Joop Alssema en Ruben Achter de Molen verklaarden blij te zijn met voortzetting van de samenwerking in het natuurgebied Olde Maten, en ook dat beide organisaties in breder verband samen willen blijven optrekken, zoals bij de verdere invulling van het recent tot stand gekomen Coöperatief Plan Staphorst, dat door beiden wordt ondersteund.

 

 

Ecoloog Martijn Bunskoek rapporteert in zijn verslag over 2022 dat hij van 15 soorten weidevogels territoria heeft vastgesteld in de onderzoeksgebieden. In 2022 lijken de aantallen na de groei van afgelopen jaren wel enigszins te stagneren en was van Grutto en Tureluur het broedsucces zeer slecht, vermoedelijk door predatie en de beperkte beschikbaarheid van goed kuikenland in het reservaat. Van Wulp was het broedsucces dit jaar wel vrij goed.

Het reservaat vormt een belangrijk brongebied (samen met de gronden van verschillende boeren in het reguliere agrarische gebied die hun bedrijfsvoering op weidevogels hebben afgestemd) voor de weidevogels in het gehele Rouveense en Staphorsterveld. Zonder het weidevogelreservaat en de inzet van deze boeren zou Grutto bijvoorbeeld nauwelijks nog voorkomen in de gemeente Staphorst.

Niet overal in het Rouveense- en Staphorsterveld deden de Grutto’s het slecht: In het Oosterslag 
(percelen Hoeve-Courtz) zijn zeker 35 paren met jongen waargenomen (gegevens Vereniging 
Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.), het beste resultaat tot nu toe. Ook in het 
Zuideindigerslag zijn begin juni enkele Gruttoparen met jongen waargenomen. Het is bemoedigend dat in ieder geval in één van de twee grote kernen met Grutto’s in gemeente Staphorst het broedsucces wel voldoende is geweest.

De recente realisatie van een greppelplasdras aan de Rechterensweg en in het Groene kruispunt zal hopelijk ook bij gaan dragen aan een verdere optimalisatie van het gebied voor weidevogels.
Martijn doet in zijn rapportage een aantal aanbevelingen, zoals (meer) voorweiden en bepaalde percelen vroeger maaien om in omgeving van clusters met veel weidevogels meer geschikt kuikenland te krijgen, dat wil zeggen: percelen met niet te lange en vrij open vegetatie.

 

Als lid van de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten deed de ANV mee aan de Olde Maten Event op 11 juni jl. In samenwerking met Rouveen Kaasspecialiteiten konden we de bezoekers het resultaat van natuurinclusieve landbouw in de streek laten zien én proeven. De biologische weidevogelkaas vond gretig aftrek bij jong en oud. Met een nieuwe flyer informeerden we veel bezoekers hoe we de Olde Maten als een mozaïek beheren. En dat het agrarisch ondernemers zijn, leden van de ANV, die graslandpercelen pachten, waarvoor de ANV samenwerkt met Staatsbosbeheer.

De inzet van de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten is erop gericht om het gebied verder te ontwikkelen voor bewoners, gebruikers en bezoekers. Het versterken van de belevingswaarde, de relatie tussen natuur & landbouw en educatie.

De flyer Beheer van natuurlijk grasland in de Olde Maten en Veerslootslanden is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over het werk van de ANV en haar leden in het natuurgebied.