Op 18 juni jl is onze werkploeg gestart met het plaatsen van nieuwe nummerpalen bij de graslandpercelen in de Olde Maten en Veerslootslanden.
Bij de start van de samenwerking met Staatsbosbeheer zo’n tien jaar geleden zijn alle ca 340 percelen voorzien van een rasterpaal met nummerplaatje (een schapenneknummer). Deze zijn helaas vaak slecht vindbaar, slecht leesbaar, gaan ’s zomers schuil achter lang gras en steeds meer palen vallen om door rot en beschadiging bij werkzaamheden.
Dat is niet alleen lastig voor gebruikers, maar het leidt ook tot vergissingen bij beheer en toezicht. Reden waarom de ANV het plan voor vernieuwing van de nummerpalen naar voren bracht en subsidie hiervoor is toegekend door de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten.
De vernieuwing van de nummerpalen wordt gefinancierd uit het subsidiebudget van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland van Provincie Overijssel. De nieuwe perceelsnummering wordt tevens ingezet om het publiek te kunnen informeren over het beheer van de graslandpercelen. Uitgelegd zal worden dat Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten samenwerken, dat de graslandpercelen beheerd worden door ongeveer honderd agrarische ondernemers uit de regio, dat dat beheer bestaat uit een lappendeken van 15 verschillende typen beheer; van voorweiden en standweiden tot hooilanden en plasdraspercelen, en dat de aanwezigheid van weide- en andere broedvogels bepalend is.
Op uitnodiging van Michiel Linskens van Provincie Overijssel heeft het bestuur op 30 april een overleg gevoerd in het Provinciehuis in Zwolle naar aanleiding van het Gezamenlijk Feitenonderzoek (GFO). Het ging om een informele gedachtewisseling over natuurgebied de Olde Maten en Veerslootslanden. Het onderzoek houdt verband met te nemen besluiten voor natuurherstel. De provincie wil daarbij kijken naar de werkelijke staat van de natuur. De provincie wil dat doen op basis van gezamenlijk onderzoek om de feiten scherp te krijgen. De informatie die we nu hebben, combineren we en maken we compleet, zo staat in het coalitieakkoord van het provinciebestuur:
Feiten als basis voor maatregelen
Bij besluiten over maatregelen voor natuurherstel kijken we naar de werkelijke staat van de natuur. Dat doen we op basis van gezamenlijk onderzoek om de feiten scherp te krijgen. De informatie die we nu hebben, combineren we en maken we compleet. Dit is onze werkwijze:
Inwoners met gebiedskennis en andere experts vormen samen een deskundigenteam. Welke experts deelnemen is afhankelijk van het gebied en de kennis en kunde die nodig is. Wij hechten waarde aan ieders inbreng.
Het deskundigenteam verzamelt feiten en brengt daarover een oordeel en een advies uit.
De resultaten worden gevalideerd door een onafhankelijk, gerenommeerd instituut. De uitkomsten hiervan zijn leidend.
De feiten zijn open en transparant beschikbaar. We laten zien wat we weten, waar deze informatie staat en vandaan komt. Ook laten we zien wat we niet weten en hoe we daarmee omgaan. Deze werkwijze vatten wij samen met ‘meten is weten’.
Deze aanpak is het begin van elk gebiedsproces, waarbij we gezamenlijk bekijken wat ‘de werkelijke staat van het gebied’ is. We kijken daarbij naar landbouw, water, klimaat, natuur, economie en de samenleving. Op basis daarvan maken we afspraken met de betrokkenen in het gebiedsproces. Deze gezamenlijke afspraken gaan over de doelen, de samenwerking, de maatregelen, de randvoorwaarden en de resultaten.
(Bron: Schouder aan schouder, Coalitieakkoord 2023-2027, Provincie Overijssel)
De Provincie wil het onderzoek uitvoeren samen met het gebied op basis van gelijkwaardigheid. De ANV is één van de belanghebbende organisaties die de provincie bij het onderzoek wil betrekken, naast Staatsbosbeheer, Gebiedsalliantie SOM, Gemeente Staphorst, LTO Noord en Waterschap DOD en inwoners. De provincie wil aansluiten bij lopende processen. Feiten over het gebied worden verzameld en beoordeeld en moeten leiden tot een basis voor gezamenlijke afspraken.
De ANV heeft in het overleg aan de orde gesteld dat het Gezamenlijk Feitenonderzoek het gebiedsproces kan leiden tot het langs elkaar heen lopen van ontwikkelingen zoals van de Deelgebiedscommissie Staphorsterveld en de koploperprojecten in Veldiger Binnenlanden en Rouveen. Reden waarom de Provincie heeft besloten dat het feitenonderzoek over natuurherstel van natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden deel zal uitmaken van het overleg binnen de Deelgebiedscommissie Staphorsterveld.
Van de graslandpercelen in natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden zijn er vorige week vele gemaaid en gehooid. Het was een mooie week daarvoor met veel zon en wind, en met een verwachte terugval op 30 juni naar het wisselvallige weer van de zomer tot nu toe werd door veel pachters gebruik gemaakt van de toestemming om ook de 1 juli-percelen vier dagen eerder te maaien. Dat was net op tijd om het hooi droog te kunnen winnen.
In drie rondes geven we percelen al of niet vrij om te maaien, op basis van het advies van onze ecoloog Martijn Bunskoek. Percelen met veel pitrus en ridderzuring worden in de eerste ronde (eind mei) zoveel mogelijk eerder vrijgegeven dan de maaidatum. Dat kan alleen als vaststaat dat er geen territoria van broedvogels zijn. Vervroegd maaien helpt dan om de ongewenste kruiden te beheersen.
Nu na de derde ronde van eind juni geldt nog voor 51 van de 337 percelen (15%) dat gewacht moet worden met maaien tot 15 juli, voornamelijk omdat er nog diverse soorten vogels aanwezig zijn met territoria, wat wijst op nesten en jongen. Voor 6 percelen is het maaien uitgesteld ivm de aanwezigheid van bijzonder broedvogels: 2 percelen met respectievelijk Paapje en Porseleinhoen tot 1 augustus en 4 percelen met Kwartel tot 15 augustus.
Speciaal voor onze leden organiseren we in Rouveen opnieuw de cursus Inleiding Beheer Natuurgrasland, in samenwerking met Aeres Hogeschool Dronten. De cursus bestaat uit 3 hele dagen en is bedoeld voor ondernemers die kennis willen maken met natuurlijk graslandbeheer en voor loonwerkers en anderen, die beheer op natuurgrasland uitvoeren in opdracht van een grondeigenaar. Met het volgen van deze cursus voldoet u aan de kenniseis die o.a. Staatsbosbeheer stelt ten aanzien van het beheer van natuurgraslanden.
Praktische informatie en aanmelden
Locatie: Boerderij Eben Haezer (Koetuur), Postweg 2 te Staphorst en Veldschuur, Wijkweg 2 te Rouveen.
Data: op donderdagen 12 september (Koetuur), 26 september (Veldschuur) en 10 oktober 2024 (Koetuur).
Inbegrepen zijn de drie lunches en het boekje ‘Ontwikkelen van kruidenrijk grasland’ van Wim Schippers.
Niet-leden kunnen deelnemen tegen meerprijs van € 75 ex btw, mits de maximum groepsgrootte met leden nog niet is bereikt.
Groepsgrootte: minimaal 15, maximaal 25
Inhoud
In deze cursus komen de volgende onderwerpen aan bod:
Leer kijken door de bril van de natuurbeheerder; wat zijn zijn/haar doelen? Wat is het verschil tussen agrarisch natuurbeheer en natuurbeheer?
Welke maatregelen kun je nemen voor het verhogen van de biodiversiteit?
Probleemkruiden; welke soorten zijn typerend voor welke omstandigheden. Ook goed om te weten: niet alle probleemkruiden zijn ook een probleem voor de natuur.
Verschraling; het hoe, wat, waar en waarom.
Verschillende manieren van graslandgebruik: wat zijn de effecten van verschillende manieren? Maaien of beweiden? En hoe dan?
De inhoud van de cursus is gericht op de regio Rouveen, en hangt mede af van de onderwerpen die de deelnemers inbrengen. Na afloop kennen cursisten de basisbeginselen van natuurlijk graslandbeheer en hebben ze onder andere kennis gemaakt met de meest voorkomende natuurdoeltypen en beheermaatregelen.
De afgelopen weken zijn het overgrote deel van de 335 graslandpercelen in natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden geschouwd. Dat wil zeggen: alle percelen zijn, verdeeld over vijf schouwblokken, bezocht door schouwcommissies. Elk blok heeft een schouwcommissie die – in overeenstemming met het controleprotocol – is samengesteld uit een bestuurslid van de ANV, een pachter en boswachters van Staatsbosbeheer en wordt bijgestaan door een medewerker van de ANV. Algemene indruk van de schouwcommissies is dat het gebied er goed beheerd bij ligt. De schouwblokken zijn: Postweg-Stouweweg, Zwartewaterkloosterweg, Rechterensweg, Olde maten-Zuid en Veerslootlanden.
Bevindingen
De bevindingen van de schouwcommissies over 335 graslandpercelen zijn samengevat als volgt:
311 percelen zijn beoordeeld. 24 percelen konden niet beoordeeld worden.
Bij 196 percelen (63%) waren er in het geheel géén aanmerkingen.
Bij 97 percelen (31%) waren er aanmerkingen t.a.v. het door de pachter uitgevoerde beheer.
Deze aanmerkingen betroffen voornamelijk constateringen als: gras niet kort genoeg de winter in (30), ongewenste materialen aanwezig (19), perceelsrand onvoldoende gemaaid (18) of de kopakker te ruig (17). Op een klein aantal percelen lagen nog balen in het perceel, was het gemaaid gewas onvoldoende geruimd of sprake van ernstige insporing door zwaar materieel of liepen tegen de voor dat perceel geldende regels in nog schapen. De betreffende pachters zullen hierover persoonlijk worden geïnformeerd met het verzoek om beter rekening te houden met de beheervoorschriften.
Bij 18 percelen (6%) waren er andere aanmerkingen, bijvoorbeeld over overmatige overgroei vanuit de boksloten, nog te verwijderen gezaagd materiaal of over het door Staatsbosbeheer uitgevoerde beheer
Op 4 december vond de schouw plaats in het blok Zwartewaterskloosterweg, een winterse ochtend.
In onze nieuwsbrief van 12 oktober schreven we over de wijziging van de procedure verpachten grond door Staatsbosbeheer. Aanleiding voor die wijziging was het zogenaamde ‘Didam-arrest’. Pachters hadden hierover rond 1 oktober jl. een brief ontvangen. De vraag die in dat artikel open bleef staan was of voor de Olde Maten het selectieprotocol voor uitgifte van vrijgekomen pachtgrond het uitgangspunt kan blijven. Met onze contactpersonen van Staatsbosbeheer stelden we vast dat het protocol op zichzelf lijkt te voldoen aan de regels voor openbaarheid en gelijkheidsbeginsel.
Van Staatsbosbeheer ontvingen we vandaag het bericht dat wij het selectieprotocol voor uitgifte van vrijgekomen pachtgrond inderdaad kunnen blijven hanteren. Dat betekent dat wij pachtgronden die per 1 januari a.s. pachtvrij komen binnenkort kunnen aanbieden aan pachters volgens de wachtlijst die wij hiervoor hanteren.
Let wel: Pachters die zich in het verleden hebben aangemeld voor de wachtlijst moeten – om in aanmerking te komen – niet alleen een positie hebben bovenaan de wachtlijst, maar ook in het bezit zijn van een behaald certificaat van één van de opleidingen Natuurbeheer en Ondernemerschap (Inleiding beheer natuurlijk grasland of natuurbeheer en ondernemerschap niveau 1).
Het protocol geldt voor pachtgronden in natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden, waar SBB en ANV al jaren een samenwerkingsverband hebben.
Ecoloog Martijn Bunskoek rapporteert in zijn verslag over 2023 dat hij van 16 soorten weidevogels territoria heeft vastgesteld in de onderzoeksgebieden. Voor het eerst sinds 2019 heeft er weer een Paapje gebroed in het gebied. Deze bedreigde soort weet het gebied dus nog steeds te vinden. Ook is er een Porseleinhoen gehoord, nog een nieuwe broedvogelsoort voor het gebied.
Grutto nam ten opzichte van 2022 toe met vier territoria naar 53. Slobeend (17 territoria), Kievit (121), Watersnip (4) en Veldleeuwerik (3) waren nog niet eerder in deze aantallen vastgesteld. Met name Kievit profiteerde van nieuwe ontstaan broedbiotoop in Bid en Werk. Hier is een deel van de boksloten opgeschoond waardoor het gebied opener is geworden en er kale bodem beschikbaar was om te nestelen. Daarnaast was er in maart/april veel kort grasland en open bodem (door ganzenvraat en hoge waterstanden) te vinden in het gebied. Dergelijke plekken worden direct bezet door Kieviten.
Tureluur kende in de Veerslootslanden het beste jaar tot nu toe met 14 territoria, in het Groene kruispunt waren in het begin van het seizoen wel enkele paren aanwezig maar konden
voor het eerst (sinds 2017) geen territoria opgevoerd worden. Wulp deed het met 16 territoria relatief goed, de soort is redelijk stabiel. Gele kwikstaart (4 territoria), Graspieper (68) en
Roodborsttapuit (5) bleven wat achter ten opzichte van eerdere jaren.
Dit jaar hebben er ergens in het reservaat toch weer Paapjes gebroed. Half juli werden een paartje en enkele vliegvlugge jongen gezien. Deze foto van een zingend mannetje is gemaakt in 2019, niet ver van de plek waar ze dit jaar gezien zijn (foto: M. Bunskoek).
Het rapport met meer data en aanbevelingen kunt u downloaden door te klikken op onderstaande afbeelding:
Pachters van Staatbosbeheer ontvingen rond 1 oktober jl. een brief van hun verpachter over een verandering in de wijze waarop zij (natuur)gronden gaan verpachten. Ook pachters van percelen in de Olde Maten en Veerslootlanden kregen de brief. Wat er niet in staat is of voor dit gebied het selectieprotocoluitgangspunt zal blijven voor de uitgifte van pachtgrond, zoals ANV Horst en Maten dat al jaren regelt in opdracht van Staatbosbeheer. Mocht u als pachter zich dat ook afvragen: weet dat we dit hebben voorgelegd aan Staatsbosbeheer. Het wachten is nog op definitief bericht.
Aanleiding
‘De Hoge Raad heeft in november 2021 in het Didam-arrest bepaald dat een overheidsorganisatie bij het aangaan van privaatrechtelijke overeenkomsten, alle (potentiële) gegadigden een gelijke kans moet bieden. Dit volgt uit het zogeheten gelijkheidsbeginsel. Staatsbosbeheer is als overheidsorganisatie verplicht dit gelijkheidsbeginsel na te leven. Staatsbosbeheer geeft aan bovendien zelf een transparant en uniform proces te willen hanteren voor de ingebruikgeving van (natuur)gronden’. Zo begint de brief.
Nieuwe procedure
In de brief legt Staatsbosbeheer uit dat ze ‘vanaf heden de gronden, waarvan de overeenkomsten eindigen en welke we weer in gebruik willen geven, openbaar in pacht aanbieden, waarbij alle belangstellenden de mogelijkheid krijgen om mee te dingen wanneer zij aan bepaalde door Staatsbosbeheer gestelde voorwaarden voldoen.’ Staatsbosbeheer geeft daarbij aan dat ze ‘in principe dus niet opnieuw onderhands een pachtovereenkomst met u afsluiten’.
Openbaar
Staatsbosbeheer zal vrijkomende percelen openbaar aanbieden op online platform www.pachtgrond.nu. Daarvoor zullen inschrijfvoorwaarden en selectiecriteria gelden. De inschrijver dient een bedrijfsmatig landbouwer te zijn.
Als belangrijke inschrijfvoorwaarde noemt Staatsbosbeheer in de brief het bezit van een pachtcertificaat. Dat is een nieuw begrip, maar als verklaring wordt erbij vermeld dat het gaat om het certificaat Natuurbeheer en Ondernemerschap, minimaal daarvan het onderdeel Inleiding beheer natuurgraslanden.
Voor het bepalen van de score van een inschrijving geldt een puntensystematiek. De hoogst scorende inschrijver wordt geautomatiseerd bepaald. Punten worden toegekend voor het bedrag van de bieding, maar ook voor goedgekeurde certificaten (zoals SKAL, PlanetProof, Beter Leven Keurmerk) en voor ervaring met natuurbeheer (SNL, ANLb). Ook de afstand van het bedrijf van de inschrijver tot de te verpachten percelen weegt mee, waarbij 15 km het maximum is om in te kunnen schrijven.
Onzekerheid
‘Voor pachters van wie de overeenkomst nog niet op korte termijn afloopt geldt dat ze in de toekomst met de nieuwe werkwijze te maken krijgen’, zo schrijft Staatsbosbeheer. Voor de meeste pachters van percelen in de Olde Maten is dat ‘pas’ vanaf 1 januari 2026. Per die datum moeten vrijwel alle 330 pachtpercelen in het gebied opnieuw in pacht worden uitgegeven. De nieuwe procedure zou dan veel meer onzekerheid geven dan het bestaande selectieprotocol.
‘Veel pachters werken al jaren samen met Staatbosbeheer, soms al decennia lang’, zo eindigt de brief. ‘U spant zich in voor de natuur in onze terreinen, u heeft kennis van de grond en veel praktijkervaring. We hopen dat u zult deelnemen aan het nieuwe proces van verpachting.’
Blijft voor de Olde Maten het selectieprotocol het uitgangspunt?
In opdracht van Staatsbosbeheer regelt ANV Horst en Maten al jaren de uitgifte van vrijgekomen pachtpercelen (N12.02 en N13.01) op basis van een selectieprotocol. Daarin is beschreven waaraan een belangstellende die zich heeft aangemeld voor de wachtlijst moet voldoen voor een positie op de wachtlijst en vervolgens hoe de selectie in zijn werk gaat met selectiecriteria. Het protocol maakt deel uit van de samenwerkingsovereenkomst tussen Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten over het beheer van de Olde Maten en Veerslootlanden.
De vraag is dus of we in De Olde Maten op basis van het selectieprotocol kunnen blijven werken. Met onze contactpersonen van Staatsbosbeheer stelden we vast dat het protocol op zichzelf lijkt te voldoen aan de regels voor openbaarheid en het gelijkheidsbeginsel. Voor uitgifte van tussentijds vrijkomende pachtpercelen per 1 januari 2024 is die vraag nu actueel. We zijn in afwachting van de uitslag van een juridische toetsing van Staatsbosbeheer. Tot die tijd zullen we wachten met het uitgeven van pachtgrond.
Het broedseizoen loopt al weer ten einde. Hoe is het dit jaar in natuurgebied De Olde Maten en Veerslootslanden verlopen? Een interview met Martijn Bunskoek, die voor de ANV de territoria van broedvogels in kaart brengt, in het bijzonder in de weidevogelreservaten Veerslootslanden/Bid en Werk en het Groene Kruispunt. Het lijkt een redelijk succesvol broedseizoen te worden volgens Martijn.
‘Ik zag dit jaar weer wat meer territoria van Grutto’s dan vorig jaar, toen we een slecht seizoen hadden; in totaal 53, tegen 49 vorig jaar. Dat er ook daadwerkelijk Grutto’s vliegvlug zijn geworden blijkt uit het feit dat begin juni in een groep van zo’n 55 foeragerende Grutto’s zeker 10 vrijwel vliegvlugge jongen zijn gezien terwijl er elders in en rondom het reservaat ook nog paren met jongen aanwezig waren. Een heel ander beeld dan vorig jaar toen het behoorlijk stil was in deze tijd.’ Begin april liep Martijn zijn eerste ronde in het gebied en hij zag toen al op vijf plekken grutto’s op het nest zitten. Grutto’s broeden 22 tot 24 dagen. Rond 1 mei waren dan ook al de eerste paren met jongen aanwezig in het gebied. Martijn: ‘Mijn ervaring is dat de vroeg broedende vogels het meest succesvol zijn met het grootbrengen van jongen.’
Een sleutel voor succes blijken telkens weer plasdraspercelen te zijn. ‘De nieuwe plasdras van Klaas-Jan Visscher aan de Afschuttingsweg, net buiten het weidevogelreservaat, was heel succesvol’, aldus Martijn. ‘Bij de aanleg is daar de bodem afgeschraapt, en die kale plasdrasbodem trok echt heel veel vogels, ook Grutto’s en Tureluurs met jongen uit het reservaat.
Bijzonder was de waarneming van een Porseleinhoen, die zich in het gebied aan de Matenweg voor het eerst liet horen. Ook zag Martijn vier paartjes Watersnippen. Ook de Wulp heeft het volgens Martijn dit jaar goed gedaan; begin juni waren er zes á zeven alarmerende paartjes (alarmeren duidt op de aanwezigheid van kuikens) van in totaal zestien territoria. Gele kwikstaarten lieten zich dit jaar wat minder zien, het is onduidelijk wat hier de reden van is.
Opvallend dit jaar was de toename van het aantal Kieviten. Nabij het Laarzenpad bij de Veldschuur is afgelopen winter begroeiing van wilgen en riet verwijderd. Het kale gebied is daarop meteen door de Kievit in gebruik genomen als broedgebied. Het aantal territoria is hierdoor gegroeid van 79 vorig jaar naar 115 dit jaar. Ook de korte grasmat – door ganzenvraat in combinatie met vertraagde grasgroei door het koude en natte voorjaar – heeft bijgedragen aan dit succes.
Martijn vindt dat er meer aandacht moet komen voor goed laten werken en beheren van de plasdrassen. Zo stond de nieuwe greppelplasdras van Staatsbosbeheer begin juni droog. Dat kwam doordat de stuw aan de Stadsweg bleek te lekken, waardoor de pomp geen water meer had. Martijn: ‘Je zag de vogels (veelal met jongen) daar vertrekken toen het water verdween. De stuw is door het waterschap wel gerepareerd, maar helaas te laat om er dit jaar nog wat aan te hebben.’ Voor volgend broedseizoen zou er volgens Martijn overwogen moeten worden om de bodem van de plasdraspercelen zwart te maken, om ze vervolgens tijdig (februari/begin maart) onder water te zetten. Hierdoor zullen ze minder snel dichtgroeien gedurende het seizoen. In de huidige toestand functioneren ze door dat dichtgroeien volgens Martijn maar nauwelijks als opgroeigebied voor weidevogelkuikens.
Ook het beheer van de beweide percelen in het weidevogelreservaat kan volgens Martijn nog aangepast worden, namelijk door de periode van het voorweiden (beweiden in de maand april) te verlengen, wat hem betreft tot in de maanden juni en juli. Ook het aanwijzen van enkele nieuwe beweide percelen op plekken waar nu vooral hooiland ligt is wellicht een optie zodat de variatie toeneemt.
ANV Horst en maten en Staatsbosbeheer gaan de komende drie jaren producten van Plocher testen in de Olde Maten en Veerslootlanden. Op veel natuurlijke graslandpercelen in het gebied is de druk van pitrus en ridderzuring hoog. Voor het agrarisch medegebruik door de pachters, leden van de ANV, zijn dat ongewenste kruiden. Ze zijn echter moeilijk te beheersen, zeker niet met de geldende beheervoorschriften en de aanwezigheid van broedvogels waardoor maaidata worden uitgesteld. De ‘natuurlijke katalytische’ producten van Plocher zouden uitkomst kunnen bieden.
Het gaat om de Plocher-producten Humus Bodem katalysator en Combibladspeciaal. Volgens de leverancier gaat het om ‘natuurlijke katalytische producten, die de oorspronkelijke natuurlijke eigenschappen activeren, versnellen en optimaliseren’ in bodem, mest en organisch materiaal.’ De te behandelen percelen, in totaal ca 22 hectare, liggen aan de Rechterensweg en aan de Postweg. Het effect van de veldbehandeling zal worden gemonitord met een lichtgewicht drone. Vooraf zal een 0-meting worden gedaan. De pachters zijn hierover geïnformeerd en gevraagd om toestemming.
De hoge onkruiddruk op percelen is deels een gevolg van de herinrichting van het gebied circa tien jaar geleden, en deels van het beheerregime van de percelen. Door de aanwezigheid van broedvogels worden maaidata uitgesteld tot soms laat in de zomer tot half augustus, wat verdere verruiging van het gebied in de hand werkt.
Onderzocht zal worden gedurende drie jaren of en in hoeverre er van veldbehandeling van percelen een gunstig effect valt waar te nemen op de bedekking met ongewenste kruiden en op de biodiversiteit.
Naast deze proef met veldbehandeling zal er door de ANV in het kader van het werkplan voor het beheer van De Olde Maten, dus binnen de opdracht van SBB, een proef worden gedaan met toepassing van producten van Plocher bij de verwerking van maaisel afkomstig van percelen met uitgesteld maaibeheer in combinatie met veel ridderzuring. Het gaat om maaisel dat ongeschikt is als veevoer of strooisel. Verwerking van dit maaisel in eigen streek tot een waardevolle bodemverbeteraar met behulp van producten van Plocher, zou een aantrekkelijk alternatief kunnen zijn voor afvoer naar compostering buiten het gebied.
Aanleiding voor de proef was een overtuigende presentatie door de heer Jake Brandes van Plocher aan de ledenvergadering van de ANV in oktober 2022 over de werking en toepassing van producten van Plocher. Het bestuur van de ANV heeft zich verder laten overtuigen van de gunstige effecten tijdens een bezoek in januari jl. aan De Uilenburght in Zuidwolde, één van de beheerboerderijen van Drentsch Landschap. Daar worden de producten van Plocher al een jaar of drie toegepast, zowel in de stal als op de percelen natuurgrasland met veel pitrus, achter de boerderij. Gunstige referenties zijn er verder van Overijssels Landschap en Gemeente Staphorst (project verwerking berm- en slootmaaisel). Ook Staatsbosbeheer vindt het middel dermate interessant, en bovendien niet strijdig met het natuurbeheer, dat het de proef niet alleen toestaat, maar ook medefinanciert.
Met het ondertekenen van een nieuwe overeenkomst hebben Staatbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten 24 april jl. hun samenwerking verlengd. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden. Plaats van handeling was Koetuur, de vergaderlocatie van boerderij Eben Haëzer aan de Postweg te Staphorst.
v.l.n.r. Arend Visscher, Ruben Achter de Molen, Joop Alssema en Wicher Hoeve
Uniek
In 2016 gingen Staatsbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) ‘Horst en Maten’ een unieke samenwerkingsovereenkomst aan over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden. Dat is een ongeveer 1000 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Rouveen, Staphorst, Hasselt en Zwartsluis. In opdracht van Staatsbosbeheer voert de ANV er een deel van de rentmeesters- en beheerwerkzaamheden uit. De overeenkomst liep af en dat bracht beide partijen aan tafel om nieuwe afspraken te maken.
Slagenlandschap De ANV zorgt voor verpachting van 650 hectare aan natuurlijke graslanden aan een honderdtal van haar leden. Die pachten in totaal circa 340 percelen. De percelen zijn smal en langgerekt en vormen samen met de tussenliggende sloten en boksloten het karakteristieke slagenlandschap van dit laagveengebied. ‘Onze leden proberen het beheer zo goed mogelijk in te passen in hun bedrijfsvoering’, zo geeft Joop Alssema aan, voorzitter van de ANV. De beheervoorschriften zijn zodanig opgesteld dat de natuur daarvan profijt heeft. Om dat te borgen heeft de ANV een eigen toezichthouder, die met pachters communiceert en als het nodig is aanspreekt op afwijkingen van de regels. Daarvoor bestaat een controle- en sanctioneringsprotocol, een onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst.
Natuur en landbouw komen samen
Ook heeft de ANV een veldcoördinator en een projectcoördinator voor het project. Zij zorgen voor korte lijnen met zowel pachters als boswachters. Daarnaast voor efficiënte en effectieve realisatie van het beheer en onderhoud, en voor een goed verloop van de samenwerking waarbij natuur en landbouw samenkomt.
Vooruitgang Tegen landelijke trends in neemt het aantal weidevogels in het Natura 2000-gebied toe. ‘Dat komt door de strikte bescherming en inrichting van het reservaat. Een gericht beschermingsbeheer en het opzetten van de waterpeilen zorgen voor het afvlakken van een negatieve trend. We zijn er nog niet maar er is hoop!’, aldus Ruben Achter de Molen, gebiedsmanager Noordwest Overijssel van Staatsbosbeheer. De grutto, maar ook minder bekende soorten als de slobeend worden er steeds meer gezien. Voor broedvogelmonitoring huurt de ANV een ecoloog in. De ANV stemt het beheer in het broedseizoen af op advies van de boswachter en de ecoloog in samenspraak met de pachters. Dit voorjaar is er een opvallende toename van het aantal kieviten. Het Staphorsterveld is bovendien bekend van de grootste populatie wulpen van Noordwest Europa.
De samenwerkingspartners besteden veel aandacht aan behoud en herstel van de graslandpercelen. De ANV zet in opdracht van Staatsbosbeheer de bosachtige begroeiing van de boksloten periodiek terug om de percelen daarvan vrij te houden. En tegen bovenmatige begroeiing met ridderzuring en pitrus – voor agrarisch gebruik ongewenste kruiden – worden waar mogelijk specifieke beheermaatregelen genomen.
Nieuwe afspraken
De nieuwe samenwerkingsovereenkomst bevat een aantal nieuwe bepalingen voor de uitgifte van percelen. Zo moeten leden (aspirant-) pachters voortaan – willen ze in aanmerking komen voor pacht van een vrijgekomen pachtperceel – vakbekwaamheid kunnen aantonen. Daarvoor moeten ze in het bezit zijn van een behaald certificaat van de opleidingen beheer natuurlijk grasland of natuurbeheer en ondernemerschap. Óf op andere wijze kunnen aantonen te voldoen aan de kenniseis die Staatsbosbeheer stelt met betrekking tot beheer van natuurgraslanden. Verder geeft Staatsbosbeheer de voorkeur aan leden (aspirant) pachters die een samenwerking natuurinclusieve landbouw zijn aangegaan met Staatsbosbeheer.
Ondertekenaars
Namens Staatsbosbeheer ondertekenden Ruben Achter de Molen (gebiedsmanager Noordwest-Overijssel) en Susan Bonekamp (regiohoofd Overijssel) die overigens niet aanwezig kon zijn en haar handtekening al had geplaatst. Namens de ANV tekenden Joop Alssema (voorzitter), Wicher Hoeve (secretaris) en Arend Visscher (penningmeester).
Coöperatief plan
Joop Alssema en Ruben Achter de Molen verklaarden blij te zijn met voortzetting van de samenwerking in het natuurgebied Olde Maten, en ook dat beide organisaties in breder verband samen willen blijven optrekken, zoals bij de verdere invulling van het recent tot stand gekomen Coöperatief Plan Staphorst, dat door beiden wordt ondersteund.
Het duurt niet lang meer of de eerste kievitskuikens kruipen uit het ei. De weken daarna zullen ook kuikens van wulp, grutto, scholekster, tureluur en andere weidevogels door het land scharrelen. Een kwetsbare periode voor de kuikens waarin ze nogal wat gevaren te overwinnen hebben voordat ze vliegvlug zijn. Katten vormen daarbij ook een gevaar. Weidevogelkring Staphorsterveld vraagt hiervoor aandacht.
Dit zijn niet allemaal verwilderde katten, maar zeker ook boerderijkatten en katten van burgers uit de woonkernen. Ze zijn wel degelijk een oorzaak van kuikenpredatie. Vandaar dat de weidevogelkring Staphorsterveld e.o. boeren en burgers oproept om katten gedurende het broedseizoen zoveel mogelijk binnen te houden, in ieder geval ’s nachts.
Weidevogelkring Staphorsterveld is het verband waarin vertegenwoordigers van Vereniging voor Weidevogelbescherming (WVB) Staphorsterveld e.o., agrarisch ondernemers, Wildbeheereenheid D’Oldematen, Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten, Staatsbosbeheer, gemeente Staphorst en provincie Overijssel samenwerken door contact met elkaar te onderhouden om weidevogels zo goed mogelijk te beschermen
Frits Bouwkamp, vertegenwoordiger van de Vereniging voor Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.: ‘Wat veel mensen zich niet realiseren is dat ook de huiskat graag een weidevogelkuiken lust. En dat terwijl weidevogels (extra) sterfte door predatoren zoals katten er niet bij kunnen hebben’.
Daarom steunt Weidevogelkring Staphorsterveld de campagne ‘Kuikens in het land, poes in de mand’, van de Bond Friese Vogelwachten (BFVW). Uit onderzoek blijkt dat huis- en boerderijkatten ’s nachts kilometers afstruinen door weilanden. Het liefst vangen ze muizen, maar instinctief doden ze ook de weerloze kuikens. De weidevogelkring roept alle katteneigenaren op om hun dier tenminste vanaf half april tot en met juni – als alle grondbroedende vogels kuikens hebben – binnen te houden zodra het donker wordt.
In deze spot vertelt Frans Kloosterman, voorzitter van de BFVW hoe belangrijk het is katten in het broedseizoen zoveel mogelijk (vooral ’s nachts!) binnen te houden.
Ecoloog Martijn Bunskoek rapporteert in zijn verslag over 2022 dat hij van 15 soorten weidevogels territoria heeft vastgesteld in de onderzoeksgebieden. In 2022 lijken de aantallen na de groei van afgelopen jaren wel enigszins te stagneren en was van Grutto en Tureluur het broedsucces zeer slecht, vermoedelijk door predatie en de beperkte beschikbaarheid van goed kuikenland in het reservaat. Van Wulp was het broedsucces dit jaar wel vrij goed.
Het reservaat vormt een belangrijk brongebied (samen met de gronden van verschillende boeren in het reguliere agrarische gebied die hun bedrijfsvoering op weidevogels hebben afgestemd) voor de weidevogels in het gehele Rouveense en Staphorsterveld. Zonder het weidevogelreservaat en de inzet van deze boeren zou Grutto bijvoorbeeld nauwelijks nog voorkomen in de gemeente Staphorst.
Niet overal in het Rouveense- en Staphorsterveld deden de Grutto’s het slecht: In het Oosterslag (percelen Hoeve-Courtz) zijn zeker 35 paren met jongen waargenomen (gegevens Vereniging Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.), het beste resultaat tot nu toe. Ook in het Zuideindigerslag zijn begin juni enkele Gruttoparen met jongen waargenomen. Het is bemoedigend dat in ieder geval in één van de twee grote kernen met Grutto’s in gemeente Staphorst het broedsucces wel voldoende is geweest.
De recente realisatie van een greppelplasdras aan de Rechterensweg en in het Groene kruispunt zal hopelijk ook bij gaan dragen aan een verdere optimalisatie van het gebied voor weidevogels.
Martijn doet in zijn rapportage een aantal aanbevelingen, zoals (meer) voorweiden en bepaalde percelen vroeger maaien om in omgeving van clusters met veel weidevogels meer geschikt kuikenland te krijgen, dat wil zeggen: percelen met niet te lange en vrij open vegetatie.
ANV Horst en Maten is van plan om voor u een verdiepingscursus te organiseren over natuurinclusieve landbouw. Hoe die cursus er uit zou moeten zien willen we graag met u als belangstellende bespreken.
Hiervoor houden we een informatiebijeenkomst op donderdag 3 november, om 10:00 uur in Koetuur (Postweg 2 te Staphorst). U kunt zich hiervoor aanmelden door een mail te sturen naar: j.tenhove@anvhorstenmaten.nl. Ook als u verhinderd bent, maar wel geïnformeerd wilt worden, horen wij dat graag.
Natuurboeren: kennis en vakmanschap om te boeren met en in de natuur
Aeres Hogeschool ontwikkelde een pakket cursussen ‘waar kennis over natuurbeheer wordt gekoppeld aan de boerenpraktijk’ in samenwerking met Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Docent Michiel Drok, die eerder al de driedaagse cursus ‘Inleiding beheer natuurlijk grasland’ voor de ANV verzorgde, zal een toelichting geven.
Het pakket is als volgt opgebouwd:
Niveau 1: voor ondernemers met natuurgrond als deel van hun bedrijf Niveau 2: voor ondernemers waar natuurgrond een groot deel van het bedrijf omvat Niveau 3: voor ondernemers die een eigen ondernemingsplan natuur als basis ontwikkelen
Kosten en subsidie
Na de informatiebijeenkomst hopen we een passende cursus te kunnen aanbieden met informatie over de deelnamekosten. Voor de organisatie van een cursus of studiegroep over natuurinclusieve landbouw is in het kader van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland (IBP VP) van Provincie Overijssel een subsidie toegekend aan de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten, waaraan ANV Horst en Maten deelneemt. Daardoor kunnen we uw eigen bijdrage beperken, afhankelijk van de aard en omvang van het cursusprogramma en het aantal deelnemers.
Als lid van de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten deed de ANV mee aan de Olde Maten Event op 11 juni jl. In samenwerking met Rouveen Kaasspecialiteiten konden we de bezoekers het resultaat van natuurinclusieve landbouw in de streek laten zien én proeven. De biologische weidevogelkaas vond gretig aftrek bij jong en oud. Met een nieuwe flyer informeerden we veel bezoekers hoe we de Olde Maten als een mozaïek beheren. En dat het agrarisch ondernemers zijn, leden van de ANV, die graslandpercelen pachten, waarvoor de ANV samenwerkt met Staatsbosbeheer.
De inzet van de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten is erop gericht om het gebied verder te ontwikkelen voor bewoners, gebruikers en bezoekers. Het versterken van de belevingswaarde, de relatie tussen natuur & landbouw en educatie.
Op een aantal percelen in de Olde Maten hebben we insporing onderzocht die vorig jaar was ontstaan door inzet van zwaar materieel. De conclusie is anders dan wij hadden verwacht, namelijk dat rijsporen zich driekwart jaar na dato niet spontaan hebben hersteld. De veronderstelde veerkracht van de veenbodem valt tegen.
De zomer van 2021 was natter dan we in de voorgaande jaren gewend waren. Op meerdere percelen was sprake van insporing, met name door materieel voor afvoer van hooi. In een enkel geval kwam een balenpers zelfs helemaal vast te zitten, waarvan de bodemschade overigens door de pachter is hersteld.
De algemene aanname was dat de bodem zich van insporing spontaan en binnen korte tijd herstelt. Om te checken of dat wel klopt hebben we het herstel van de insporing op een aantal percelen in de gaten gehouden. Daaruit is ons gebleken dat de veerkracht van de bodem tegenvalt. We konden sporen van een jaar geleden nog steeds goed zien, de bodem had zich niet of nauwelijks hersteld.
Die blijvende insporing heeft niet alleen nadelige gevolgen voor de bodem, maar ook voor de vegetatie. Het is ideaal voor het ontstaan van pitrus. Om dat tegen te gaan doen wij een beroep op u als pachter om voorzichtig te zijn met de inzet van (te) zwaar materieel, en bij twijfel over de draagkracht van de bodem daarvan af te zien.
30 november zijn we met onze werkploeg gestart met het terugzetten van bossingels in de Olde Maten. Dat gebeurt in het kader van natuurherstel van boksloten en graslandpercelen, en is een vervolg op het werk van vorig jaar. De werkploeg van de ANV zaagt vanuit de boksloten overgroeide graslandpercelen vrij over een lengte van circa 12 kilometer. De mannen zijn gestart aan de Postweg, waar het project vorig jaar eindigde. Opdrachtgever is Staatsbosbeheer.
De Olde Maten en Veerslootlanden is een natuurgebied met een slagenlandschap. In het gebied ligt ruim 600 hectare aan natuurlijke graslanden op smalle, langgerekte percelen tussen zogenaamde boksloten met een totale lengte van om en nabij de 225 km. Om de bijzondere natuur van zowel boksloten als graslandpercelen te kunnen behouden is onderhoud vereist. Dit jaar zal het eerste deel van deze ‘inhaaloperatie’ worden uitgevoerd.
Met het beschikbare budget pakken we net als vorig jaar de meest urgente overgroei aan. Vorig jaar is op diverse percelen langs de Rechterensweg al veel bosschage verwijderd (over een lengte van 18 km). De komende tijd worden de werkzaamheden voortgezet langs percelen aan de Postweg.
Het zaagwerk wordt uitgevoerd door de werkploeg van ANV Horst en Maten, bijgestaan met een minikraan door K. Hengsteboer Slootonderhoud & Grondwerken. De werkploeg zorgt ook voor diverse hand- en spandiensten om de percelen schoon op te leveren. Het uitrijden en versnipperen van het gezaagde hout wordt uitgevoerd door HDS Dunnink, die ook de vrijgezaagde stroken zal klepelen en maaibaar opleveren. Het werk zal vóór 15 maart 2022 worden afgerond.
Bij velen is er opluchting over de versoepeling van de coronamaatregelen. We kunnen telkens weer een stap zetten richting normale samenleving. Als ANV-bestuur kunnen we weer fysiek vergaderen. We zijn volop bezig met de voorbereiding voor een vervolg op de samenwerking met Staatsbosbeheer. Het huidige samenwerkingscontract loopt op 31 december 2021 af.
Een ander belangrijk agendapunt is onze deelname aan de deelgebiedscommissie Staphorsterveld. Dat is in het kader van de Gebiedsgerichte aanpak Noordwest Overijssel. In deze commissie wordt gesproken over de vele opgaven in ons gebied, zoals de bodemdalingproblematiek in de veenweiden en de stikstofaanpak. Doel daarvan is om een toekomstperspectief op te stellen voor ons (deel)gebied op de middellange en lange termijn. Een toekomstperspectief dat economisch, ecologisch, milieutechnisch en waterhuishoudkundig duurzaam is en een gebied waarin het goed is om te wonen, werken en recreëren.
In deze commissie zitten vertegenwoordigers van de landbouworganisaties, natuur- en milieuorganisaties, gemeenten, waterschap en terreineigenaren, zoals Staatsbosbeheer. De commissie is een initiatief van de provincie Overijssel en als voorzitter fungeert wethouder L. Mulder van de gemeente Staphorst. Namens ANV Horst en Maten heb ik zitting in de commissie.
In 2020 is het ‘Uitvoeringprogramma voor de Olde Maten en Zwartewatersklooster’ opgesteld door de samenwerkende gebiedspartijen. Dat zijn: Staatsbosbeheer, ANV Horst en Maten, Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster (SEZ), werkgroep ‘Hooidelta’ en de Stichting Vrienden van de Oldematen (VVO). Deze partijen werken sindsdien met elkaar samen als ‘Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten (SOM), waarbij de beide gemeenten Staphorst en Zwartewaterland als adviseur betrokken zijn. Voor de realisatie van dit programma zal de Gebiedsalliantie SOM gaan fungeren als werkgroep onder de vlag van Gebiedscoöperatie IJsseldelta u.a. Staatsbosbeheer en de Stichting Vrienden van de Oldematen waren daarvan al lid. Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster en ANV Horst en Maten hebben het lidmaatschap aangevraagd.
In 2017 nam Verenging Vrienden van de Olde Maten (VVO) het initiatief om in gezamenlijkheid met Staatsbosbeheer (SBB), Agrarische Natuurvereniging (ANV) en de beide gemeentes Staphorst en Zwartewaterland een werkatelier te organiseren met behulp van Atelier Overijssel. Doel van dit werkatelier was een stip op de horizon te zetten voor het gebied de Olde Maten. De uitkomsten zijn verwerkt in het rapport ‘Gebiedsprogramma voor de Olde Maten in haar omgeving’.
Samen in actie
De partijen spannen zich als werkgroep onder de vlag van Gebiedscooperatie IJsseldelta gezamenlijk in om cofinanciering te verkrijgen voor de diverse projectideeën die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma. Bijvoorbeeld via Provincie Overijssel en het Interbestuurlijk Programma (IBP) Vitaal Platteland. Beide gemeenten ondersteunen de samenwerking en realisatie van het uitvoeringsprogramma door geld beschikbaar te stellen waarmee voor de komende twee jaren een projectleider aangesteld kan worden.
Thema’s en randvoorwaarden De belangrijkste thema’s die door de gebiedspartijen worden behartigd zijn nauw verweven met de geschiedenis, de natuurwaarden en het hedendaagse en historische gebruik van de omgeving: cultuurhistorie, waterbeheer, hooiwinning, natuur en natuurinclusieve landbouw, historische en nieuwe energiebronnen. Randvoorwaarden zijn: rust in de leefomgeving, versterken van de economie, deel van een groter geheel.
Projectideeen
In het Uitvoeringsprogramma zijn projectideeën opgenomen als: landschapsbiografie, recreatieve belevingsapp, studiegroep natuurinclusieve landbouw, verbeteren wandelpaden, marketing en promotie, informatiepanelen en bewegwijzering, parkeervoorzieningen, educatie/onderwijsprogramma, wandel- en fietsverbindingen, biomassa, inzet mensen met beperking voor beheer.
Kruidenrijke graslanden zijn van grote waarde voor opgroeiende weidevogelkuikens. Ze kunnen hier voedsel (insecten) en schuilgelegenheid vinden. Percelen met veel kruiden trekken weidevogelkuikens aan. Als omliggend grasland wordt gemaaid zijn ze een belangrijk toevluchtsoord. Collectief Noord West Overijssel stelt in de nazomer van 2021 een zaadmengsel beschikbaar om door middel van doorzaaien een kruidenrijk perceel te maken.
Enkele voorwaarden zijn :
Het gaat om doorzaaien van perceelsranden van maximaal zes meter breed;
Er zijn vogels aanwezig op of nabij het door te zaaien perceel;
Het door te zaaien perceel ligt binnen de door Provincie Overijssel vastgestelde begrenzing voor kritische weidevogels.
Voor deze randen wordt het ANLb-beheerpakket kruidenrijk grasland aangeboden, met de daarbij behorende vergoeding. Het is ook mogelijk om oevers af te schuinen om een schralere rand te creëren, waar het doorzaaien met het kruidenrijke mengsel meer kans van slagen heeft. De exacte invulling, bijvoorbeeld met betrekking tot een eventuele eigen bijdrage, zal in de loop van de zomer duidelijk worden.
Indien u hierin geïnteresseerd bent kunt u zich aanmelden bij Egbert Wever (e.wever@collectiefnoordwestoverijssel.nl of tel. 06 27435361). Meer uitgebreide informatie volgt dan.
Vanuit het Agrarisch Collectief NoordWest Overijssel wordt de mogelijkheid geboden om een plasdrassituatie te realiseren op één van uw percelen. Plasdras biedt een aantrekkelijke biotoop voor weidevogels om te rusten, te foerageren en in goede conditie te komen. Op plasdraspercelen kunnen vóór het broedseizoen grote aantallen weidevogels worden aangetroffen. De aantrekkingskracht is groot en de hoop is dat een deel van de vogels besluit om in het gebied te blijven om te broeden. Daarnaast bieden plasdraspercelen ook foerageer- en rustmogelijkheden buiten het broedseizoen, bijvoorbeeld voor uitgevlogen jonge vogels en doortrekkers.
Enkele voorwaarden voor afsluiten van een plasdrasovereenkomst zijn :
Combinatie met een uitgestelde maaidatum op een substantiële oppervlakte aansluitend aan het plasdrasperceel;
Ligging van het perceel binnen de door Provincie Overijssel vastgestelde begrenzing voor weidevogels.
Naast vernatten van een (deel van een) perceel is het is ook mogelijk om een plasdrassituatie te creëren door oevers af te schuinen .
Plasdras en het aansluitende beheer komen in aanmerking voor een vergoeding vanuit het ANLb.
Indien u hierin geïnteresseerd bent kunt u zich aanmelden bij Egbert Wever (e.wever@collectiefnoordwestoverijssel.nl of tel. 06 27435361). Meer uitgebreide informatie volgt dan.
ANV Horst en Maten beheert met een groot aantal leden-pachters voor Staatsbosbeheer graslandpercelen in de Veerslootlanden en Olde Maten. In de pachtcontracten zijn uiteenlopende maaidata of extensieve beweiding overeengekomen. Daarmee wordt een mozaïek van verschillend beheer bereikt, wat ten goede komt aan de biodiversiteit. Om aan te kunnen tonen dat conform de voorwaarden en de Wet Natuurbescherming wordt gewerkt wil de ANV de aanwezige beschermde waarden (in dit geval met name weidevogels) in beeld hebben, vóórdat er gemaaid wordt of vee wordt ingeschaard. De ANV werkt hiervoor al enkele jaren samen met ecoloog Martijn Bunskoek.
Situatie en werkwijze
Rondom het blauwgrasland-reservaat in de Veerslootlanden is een weidevogelgebied ingericht. Daarnaast is er tussen de Olde Maten en De Wieden een natte verbindingszone gerealiseerd – het Groene Kruispunt – en ook in de Olde Maten zijn veel inrichtings- en herstelmaatregelen genomen. Ongeveer honderd leden van de ANV pachten in het gebied percelen met een uitgestelde maaidatum, met de beheertypen N12.02 (Flora- en faunarijk grasland) of N13.01 (Vochtig weidevogelgrasland). Daarnaast wordt een deel van de percelen voorbeweid of vindt er standbeweiding plaats. Tevens voert de ANV onderhoudswerkzaamheden uit in het gebied zoals het snoeien en afzetten van bosranden en het klepelen van randen langs boksloten.
Begrenzingen van de verschillende deelgebieden in de Olde Maten-Veerslootlanden. De geel omlijnde delen worden op weidevogels geïnventariseerd.
Onderzoeksgebied Om te kunnen maaien is het noodzakelijk om vooraf een goed beeld te hebben waar de weidevogels broeden in het gebied. Het is vanuit de geldende Wet Natuurbescherming verboden om nesten van vogels te verstoren of te schaden. Indien rond de maaidatum duidelijk is dat er geen broedende vogels aanwezig zijn kan er gewoon volgens planning gemaaid worden. Het kan echter ook zijn dat op een perceel rond die tijd toch nog weidevogels met jongen rondlopen of dat late soorten als Paapje of Kwartel nestelen. In overleg tussen ecoloog, de veldcoördinator en de pachter worden dan afspraken gemaakt over het uitstellen van het maaien. Dat kan zijn van het gehele perceel of van een gedeelte ervan, totdat de vogels klaar zijn met broeden en de percelen verlaten hebben.
Verreweg de meeste weidevogels zijn te verwachten in het open weidevogelreservaat rondom de Veerslootlanden, in het zuidelijke deel van de Olde Maten richting werkschuur Bid en Werk (385 ha) en in de natte verbindingszone aan de Stouwe (20 ha). In deze twee gebieden liggen ook alle percelen met beheertype N13.01 (Vochtig weidevogelgrasland). Daar is het dan ook het meest van belang een goed beeld te hebben van de aanwezige broedvogels. De graslanden in een groot deel van de Olde Maten zelf (ca. 540 ha) zijn te besloten – en daardoor niet aantrekkelijk – voor de meeste weidevogels, op enkele Wulpen en Graspiepers na. In bovenstaande kaart zijn de begrenzingen weergegeven van de deelgebieden.
Broedvogelkartering Om de ontwikkelingen van de weidevogelpopulatie in het gebied goed te volgen laat de ANV jaarlijks door Martijn Bunskoek een uitgebreide territoriumkartering uitvoeren in de periode april-juni. Dergelijke langjarige monitoring laat goed de ontwikkelingen zien in het gebied.
Om de weidevogels in het Groene Kruispunt en het Weidevogelgebied Olde Maten-Veerslootlanden in beeld te brengen wordt gewerkt volgens de gestandaardiseerde inventarisatiemethode van SOVON, het zogenaamde Broedvogel Monitoring Project (BMP). Het BMP schrijft voor rijke weidevogelgebieden vijf bezoekrondes voor rond zonsopgang/in de ochtend in de periode april-juni. Er wordt niet specifiek naar nesten gezocht bij deze methode. Tijdens de laatste rondes (eind mei/begin juni) wordt wel het broedsucces bepaald door het in kaart brengen van alarmerende paren (met jongen) van in ieder geval Wulp, Grutto en Tureluur, de zogenaamde alarmtelling. Martijn legt de waarnemingen in het veld direct digitaal vast met de door SOVON ontwikkelde app Avimap. Naast de inventarisatie van beide weidevogelgebieden wordt in de periode eind mei-half juni het gehele gebied (dus inclusief de besloten Olde Maten) ook twee maal s ’avonds en s ’nachts op nachtactieve soorten van (vochtige) graslanden zoals Kwartel en Kwartelkoning onderzocht.
De volgende 18 beheerrelevante en primaire weidevogelsoorten worden in kaart gebracht:
Gele kwikstaart
Slobeend
Graspieper
Tureluur
Grutto
Veldleeuwerik
Kievit
Velduil
Krakeend
Watersnip
Kuifeend
Wulp
Kwartelkoning
Zomertaling
Scholekster
Roodborsttapuit
Kwartel
Paapje
Broedvogels besloten deel Olde Maten
Er worden voordat er gemaaid wordt in het besloten deel van de Olde Maten gegevens opgevraagd bij vrijwilligers die de Grauwe klauwieren in het gebied inventariseren. Deze gegevens worden dan betrokken bij het (eventueel vervroegd) vrijgeven van de percelen (zie volgende alinea).
Terugkoppeling pachters In de loop van de inventarisatie wordt duidelijk waar zich broedende vogels ophouden in het gebied en op welke percelen zich knelpunten kunnen voordoen met het oog op de maaidatum. Per perceel geeft Martijn Bunskoek aan of er gemaaid kan worden vanaf de in het contract genoemde datum of dat het maaien uitgesteld moet worden (omdat er nog broedende vogels aanwezig zijn). Vooral soorten met een lang(er) broedseizoen (Kwartel, Tureluur, Watersnip, Paapje, Gele kwikstaart) of meerdere broedsels (Graspieper) hebben hierbij de aandacht. Op percelen met bovenmatige bedekking met pitrus danwel ridderzuring kan bij geconstateerde afwezigheid van broedvogels juist toegestaan worden om eerder te maaien. Vroeger maaien helpt om deze vaak hardnekkige ongewenste kruiden terug te dringen. Veldcoordinator Egbert Wever van de ANV licht de pachters in over mogelijkheden dan wel beperkingen.
Verslaglegging
Na afloop van het seizoen stelt Martijn Bunskoek voor de ANV een beknopte notitie op met de resultaten van het onderzoek. Ook brengt hij eventuele knelpunten en verbeterpunten in beeld.
Vorige week woensdag 31 maart heeft de ANV haar deel van het project Natuurherstelmaatregelen Olde Maten 2020 opgeleverd aan Staatsbosbeheer. Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten werken samen aan het beheer van het gebied. In 2020 kwam geld beschikbaar voor aanpak van de meest problematische begroeiing op en langs een deel van de boksloten. Staatbosbeheer wil de komende jaren telkens een deel van de boksloten herstellen (in totaal 140 km), terwijl onder regie van de ANV de graslanden worden hersteld, door de meest problematische overgroei van bossingels vanuit de boksloten te verwijderen.
Herstel van boksloten is nodig om de verschillende beheertypen van de boksloten in stand te kunnen houden of te versterken. Daarnaast is afzetten nodig om de overgroei vanuit de bossingels op de aangrenzende graslandpercelen te verwijderen. Deze overgroei is problematisch, zowel voor instandhouding van de natuur van boksloten en graslanden in haar verscheidenheid als voor het karakteristieke slagenlandschap. Het staat ook een doelmatig beheer in de weg, want het gaat ten koste van de beheerbare en in pacht uitgegeven oppervlakte grasland.
Eind oktober jl. zijn de mannen van de eigen werkploeg van de ANV voortvarend gestart met de werkzaamheden aan de Rechterensweg, bijgestaan met een minikraan van K. Hengsteboer Slootonderhoud & Grondwerken. Voor het uitrijden en versnipperen van het gezaagde hout maakte de ANV gebruik van de diensten van HDS Dunnink, dat ook de vrijgezaagde stroken klepelde en maaibaar opleverde.
Het eindresultaat is dat van de percelen aan de Rechterensweg van meer dan 11 kilometer boksloot de randen ter weerszijden zijn vrijgezaagd en de betreffende graslandpercelen maaibaar zijn opgeleverd. Daarnaast is aan de Postweg datzelfde werk gedaan langs bijna 7 kilometer boksloot. In totaal heeft de ANV op deze wijze 18 km aangepakt. Het project is naar ieders tevredenheid en op tijd afgerond, dat wil zeggen voordat op 15 maart de rustperiode inging.
Egbert Wever (ANV Horst en Maten) (links) en Ron Blom (Staatsbosbeheer) bij de oplevering van de werkzaamheden.
Binnenkort zal de vogelkijkhut bij Zwartewatersklooster in de Olde Maten zijn vernieuwd. Vorig jaar zomer moest de oude observatiehut worden gesloten omdat deze niet meer veilig was.
De Olde Maten is samen met een gedeelte van de Veerslootslanden een 993 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Hasselt, Staphorst en Zwartsluis. Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In deze Natura 2000-gebieden worden bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit (soortenrijkdom) te behouden. In de Olde Maten komen veenmosrietlanden en trilvenen voor en kent een uitgebreide slotenpatroon voor met agrarisch natuurbeheer.
ANV Horst en Maten ontving voor vernieuwing een bijdrage uit het RaboFonds
De observatiehut, veelal aangeduid als ‘vogelkijkhut’ in De Olde Maten is een geliefde plek voor bezoekers van het gebied, in het bijzonder van de vogelaars onder hen. De hut raakte echter in verval en Staatsbosbeheer moest besluiten om de hut voorlopig dicht te doen. Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten diende daarop in samenwerking met Staatsbosbeheer een aanvraag in voor een bijdrage uit het RaboFonds van Rabobank Meppel-Staphorst-Steenwijkerland, welke is gehonoreerd.
De bank steunt daarmee projecten die gericht zijn op het versterken van de leefomgeving en de onderlinge samenwerking stimuleren. De vernieuwing van de vogelkijkhut vloeit voort uit de samenwerking tussen Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten met betrekking tot het beheer van het natuurgebied. Om alle kosten te ondervangen zijn er naast de Rabobank nog andere sponsoren zoals Aannemersbedrijf Muis B.V. te Wetering, die ook de werkzaamheden zal uitvoeren, Foreco Houtproducten B.V. te Dalfsen en BioBlocks B.V. te Rosmalen en een bijdrage van Staatsbosbeheer.
Oplevering en ingebruikname in april
Vanaf de vogelkijkhut zijn vele vogels te spotten, zoals de aalscholver, zilverreiger, ijsvogel, diverse eenden soorten en roofvogels. Ook bestaat de kans om een otter te spotten. De oude hut is in 1992 gebouwd en kreeg toen al de naam Otterhut, terwijl dit dier in de Olde Maten toen nog niet aanwezig was, maar al wel opnieuw was uitgezet o.a. in de Weerribben.
Vogelkijkhut Olde Maten in aanbouw. Er zal nog een trap worden geplaatst naar de verdieping.
De oude hut is gesloopt en een nieuwe hut is geplaatst op dezelfde plek als de oude hut en is nu bijna gereed. Staatsbosbeheer zal de bezoekers informeren over de vogels en zoogdieren die in de Olde Maten leven door middel van een informatiepaneel. In overleg met Staatsbosbeheer zal aandacht worden besteedt aan een moment om de nieuwe hut nog deze maand op te leveren en in gebruik te nemen.
Met Vereniging Weidevogelbescherming (VWB) Staphorsterveld e.o. zoeken wij nog enkele mensen die willen helpen bij het uitrasteren van 25 wulpennesten in het Staphorsterveld. De VWB maakt voor dit werk al gebruik van de werkploeg van ANV Horst en Maten, maar kan nog wel wat extra helpende handen gebruiken. Om gevonden wulpennesten te beschermen tegen predatie door vossen worden ze sinds enkele jaren individueel uitgerasterd. En dat blijkt goed te werken. Dus heb je een hart voor weidevogels, en tijd om de handen hiervoor uit de mouwen te steken tegen een vergoeding per uur; aarzel dan niet en neem contact op met Egbert Wever van ANV Horst en Maten of Bram Vat van de VWB.
Bram Vat, sinds februari voorzitter van VWB Staphorsterveld e.o.: ‘Het gaat niet alleen om het plaatsen zelf, maar daarna moet ook nog in de gaten gehouden worden of de vogel het raster accepteert. Het is dus belangrijk dat je interesse hebt voor weidevogels en dat je je wilt verdiepen in hun gedrag. Gebruik van een verrekijker is daarom wel zo handig.’
Tijdens en na het plaatsen van het raster moet het gras onder de onderste draad één of enkele keren worden weggemaaid. Zowel het plaatsen van het eerste raster als het beoordelen van het gedrag van de vogels én het controleren van het nest in de weken daarna, wordt door een vrijwilliger van de VWB begeleid. Daarna wordt verwacht dat je het werk alleen kunt uitvoeren. Daarvoor moet je wel beschikken over een eigen auto. De maatregelen in verband met het coronavirus moeten uiteraard worden nageleefd, maar dat is geen probleem voor dit werk waarbij je alleen in het veld bent.
Bram Vat: ‘Als je eenmaal ervaring hebt met het plaatsen, kost dat inclusief eventueel maaien onder de onderste draad – afhankelijk van de hoogte van het gras op dat moment- een half uur.
We wachten niet langer dan één tot anderhalf uur op het terugkomen van de broedvogel. Dat moet vanaf de weg – bij voorkeur vanuit je auto – met behulp van je verrekijker. Blijkt dat de vogel het raster niet accepteert, dan moet het raster meteen weer worden weggehaald. Dat weghalen gaat op zich snel. Je kunt ervan uitgaan dat je zo maximaal twee uur bezig bent per nest. Sommige vogels komen heel snel op het nest terug, en dan ben je met een uur klaar. Misschien kennen ze ons en het raster wel van voorgaande jaren…. ‘
Afhankelijk van de grasgroei en de tijd dat het nest nog niet uit is, moet het gras onder de onderste draad één of meerdere malen worden weggemaaid. Dat is dan meteen een nestcontrole: zijn de eieren uitgekomen, of is het nest toch gepredeerd, bijvoorbeeld door een hermelijn of kraai? Onze deskundige leert je hoe je dat kunt zien. Als het nest uit is of toch gepredeerd, dan moet het raster vanzelfsprekend worden weggehaald.
Het uitrasteren van een nest gebeurt binnen één tot maximaal twee dagen na melding door de weidevogelvrijwilliger. De VWB zorgt voor toestemming van de grondeigenaar. Natuurlijk kan het nest in de tussentijd gepredeerd worden, en kom je voor niets met je rastermateriaal. De vrijwilligers controleren altijd of het nest nog aanwezig is, voordat we met de materialen het veld in gaan.
Egbert Wever, veldcoordinator ANV Horst en Maten, is bereikbaar via 06-27435361 of e.wever@anvhorstenmaten.nl
Bram Vat, voorzitter VWB Staphorsterveld e.o., is bereikbaar via 06-10632718 of bramvat@gmail.com
De vrijwilligers van de Vereniging Weidevogelbescherming (VWB) Staphorsterveld e.o. zijn in deze tijd razend druk met het zoeken en markeren van nesten van boerenlandvogels. Nu het land vooral sinds deze week snel opdroogt na een natte periode wordt het land bewerkt en mest uitgereden. De VWB meldt dat tijdens de werkzaamheden waarschijnlijk nog niet alle nesten gemarkeerd zijn. Daardoor kunnen er nesten verloren gaan, vooral als er gebruik gemaakt wordt van sleepslangen.
De VWB doet daarom een beroep op agrarisch ondernemers, leden van de ANV en anderen, of zij tijdens het uitrijden van de mest willen letten op nog niet gevonden weidevogelnesten.
Frits Bouwkamp van de VWB: ‘In geval van het gebruik van sleepslagen kunt u de betreffende zoeker van de VWB benaderen om samen met hem of haar te proberen de nesten te sparen.’
Ook zal de komende weken begonnen worden met het onderwerken van vanggewassen op maispercelen. Frits Bouwkamp wijst er op dat ook hierin kieviten, maar ook wulpen en zelfs grutto’s gaan nestelen, met alle problemen van dien. Frits Bouwkamp: ‘Met behulp van een pan kunnen de nesten direct voorafgaand aan het bemesten met sleepslangen worden afgedekt. VWB Staphorsterveld e.o. heeft meerdere van deze pannen in voorraad.’
Het jaar 2019 was een goed jaar voor de boerenlandvogels in onze regio. Zowel in het boerenland als in natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden, in totaal 935 hectare groot. Eigenaar Staatsbosbeheer werkt er sinds enkele jaren samen met Agrarische Natuur Vereniging (ANV) Horst en Maten. Via de ANV worden in het gebied de graslandpercelen verpacht en beheert. De ANV beschermt en volgt de ontwikkeling van broedvogelpopulatie op de voet. Diverse soorten nemen in aantal toe. Zo was er dit jaar een toename van grutto, wulp en kievit. Ook de kwartel had een goed jaar. De ANV ziet daarin het succes van het beheer door de leden van de verenging.
Jaarlijks laat de ANV van april tot begin juni onderzoek doen naar de broedvogelpopulatie in het gebied. Daaruit volgt advies hoe rekening te houden met de weidevogels. Indien nodig kan het maaien dan worden uitgesteld zodat nog aanwezige vogels hun broedcyclus kunnen voltooien. Daarnaast wil de ANV graag de ontwikkelingen in de broedvogelstand volgen om te zien of het gevoerde beheer haar vruchten afwerpt. Het onderzoek wordt uitgevoerd door ecoloog Martijn Bunskoek.
De weidevogels concentreren zich in twee deelgebieden met een open landschap. Rondom het blauwgraslandreservaat nabij de voormalige eendenkooi in de Veerslootlanden is een aantal jaren geleden een weidevogelgebied ingericht. Daarnaast is er tussen de Olde Maten en De Wieden een natte verbindingszone gerealiseerd, het zogeheten Groene Kruispunt. Ook in de eigenlijke Olde Maten zijn veel inrichtings- en herstelmaatregelen genomen.
Goed overleg
Martijn Bunskoek: ‘Om te kunnen maaien moeten de ANV en de pachters goed in beeld hebben waar de weidevogels broeden. Als voor de afgesproken maaidatum duidelijk is dat er geen broedende vogels aanwezig zijn kan er gemaaid worden. Maar het kan ook zijn dat op een perceel rond die datum toch nog weidevogels met jongen rondlopen. Of dat er late soorten als Paapje of Kwartel nestelen. Met de veldcoördinator van de ANV en de pachter maken we dan afspraken over uitstellen van het maaien. Eventueel kan een deel van een perceel wel gemaaid worden. Totdat de vogels de percelen verlaten hebben.
Onderzoeksgebied
Verreweg de meeste weidevogels komen voor in het open weidevogelreservaat rondom de Veerslootlanden en het zuidelijke deel van de Olde Maten richting de Veldschuur en in het ‘Groene Kruispunt’, een natte verbindingszone aan de Stouweweg langs het Meppelerdiep. De graslanden in een groot deel van de Olde Maten zelf zijn voor de meeste weidevogels niet open genoeg, door de aanwezigheid van opgaande begroeiing op en langs de boksloten.
Geïnventariseerde broedvogelsoorten
De inventarisatie heeft zich met name gericht op primaire soorten en daarnaast op de overige soorten die in agrarisch gebied voorkomen of in bermen, ruigtes, slootkanten en overhoekjes. Bunskoek: ‘Juist in die overgangen vinden veel zangvogelsoorten broedgelegenheid. De ANV en haar pachters houden ook daar rekening mee bij de maaiwerkzaamheden.’
Algemene en weinig kenmerkende soorten zijn niet geïnventariseerd, denk hierbij aan soorten als Wilde Eend en Meerkoet. Bunskoek: ‘De wilde eend bijvoorbeeld is vaak al lang klaar met broeden voor dat de eerste maaironde plaatsvindt. En een soort als de meerkoet bouwt het nest in het water, waardoor die minder kwetsbaar is voor de maaibalk.’
Conclusie
Uit het onderzoek komt naar voren dat in het onderzoeksgebied een gevarieerde weidevogelgemeenschap aanwezig is en dat diverse soorten een toename vertonen. Volgens Bunskoek hebben de hoge waterpeilen in maart en begin april – de vestigingsperiode van de weidevogels – waarschijnlijk een positief effect gehad.
Bunskoek telde het aantal territoria. Opvallende toenames zijn door hem vastgesteld bij Grutto (van 12 territoria in 2018 naar 27 in 2019), Wulp (van 13 naar 21) en Kievit (van 46 naar 67). Daarnaast heeft hij territoria van diverse andere kritische soorten vastgesteld, zoals Watersnip (3), Tureluur (13), Zomertaling (3), Slobeend (12), Kleinst Waterhoen (1) en Paapje (2). Ook Kwartel had een goed jaar met 4 territoria.
De meest complete weidevogelgemeenschappen treffen we aan ten noorden van het Scholenland, met name rondom de natte percelen met ‘plas-dras’ aan de Matenweg, en in het gebied tussen de Oude Maatsloot en de Rechterensweg. Bunskoek: ‘Veel soorten zijn gebonden aan de natste delen van het gebied met plas-dras-situaties en voldoende lengte aan slikkige oevers. Soorten die minder sterk gebonden zijn aan nattigheid, zoals Wulp, Kievit en Graspieper, komen meer verspreid over het gebied voor. Bij Kievit was een duidelijke uitbreiding zichtbaar in de graslanden ten zuiden van het Scholenland.’
In het Groene Kruispunt zijn net als in voorgaande jaren veel territoria gezien van Tureluur (5), Slobeend (5) en Kievit (12). Wulp was daar nieuw als broedvogel (1 territorium). Deze soorten concentreren zich in de natste delen van dit kleine gebied (20 hectare), en dan vooral in de ‘driehoek’ tussen het Meppelerdiep en de Stouwerweg. Soorten als Grutto, Watersnip en Zomertaling ontbreken (nog) in dit gebied.
Aanbevelingen
De resultaten en conclusies van het onderzoek bieden handvatten voor verdere verbetering van het beheer van het gebied. Zo adviseert Bunskoek een hoog waterpeil aan te houden in het vroege voorjaar, met name in de plas-dras-percelen, en om bij de laatste maaironde kruidenrijke ruigtes te laten staan ten behoeve van het Paapje. Verder is rust tijdens het broedseizoen erg belangrijk. Bunskoek adviseert om opgaande beplanting – uitvalsbasis voor roofvogels, met een verstorend effect op broedvogels – te verwijderen of anders te beheren. Het uitrasteren van plas-dras-percelen om vossen te weren moet worden voortgezet, aldus de ecoloog.
Onze samenwerkingsovereenkomst met Staatsbosbeheer wordt dit jaar geëvalueerd met een externe deskundige. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied de Olde Maten en de Veerslootlanden. Landbouwpercelen in het gebied worden verpacht aan leden van de ANV en de ANV is uitvoerder van rentmeesters- en beheerwerkzaamheden in het gebied. Voor de uitvoering van de evaluatie kreeg mevrouw Martha Buitenkamp de opdracht van de beide samenwerkingspartners.
De samenwerkingsovereenkomst is ingegaan op 1 januari 2016 voor de duur van zes jaar. Of de overeenkomst na 31 december 2021 wordt verlengd (en onder welke voorwaarden) bepalen we in overleg met SBB in 2020, zo staat in de overeenkomst. Jaarlijks vindt in november een evaluatie plaats tussen bestuur van de ANV en SBB. Daarnaast moet er in het vierde jaar – en dat is dus in dit jaar – een evaluatie met een externe deskundige plaatsvinden. Uit deze ‘externe’ evaluatie – samen met de jaarlijkse evaluaties – moet blijken of er voor partijen een voldoende basis is om de samenwerking voor te zetten.
Martha Buitenkamp heeft inmiddels interviews met diverse personen gehouden, waaronder naast vertegenwoordigers van SBB, bestuur en medewerkers van de ANV ook een aantal pachters van percelen met verschillende beheertypen. In november zal ze een verslag van haar bevindingen uitbrengen, waarover we u uiteraard zullen informeren.
Martha Buitenkamp is als onafhankelijk procesbegeleider in diverse projecten in het landelijk gebied actief. Zij heeft een brede kennis op het gebied van natuur, landbouw, landschap en water. Zij heeft diverse samenwerkingsverbanden en evaluaties van samenwerkingen en functioneren van organisaties op het gebied van (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer en overheden begeleid.
We ontvingen nog onvoldoende aanmeldingen om een nieuwe cursus ‘Basis’ Natuurbeheer en Ondernemerschap te kunnen organiseren Dat is jammer, want we doen dit voor u als lid en (aspirant) pachter, opdat u vanaf 2021 aan de eisen kunt voldoen die Staatsbosbeheer aan pachters stelt. De voorgaande deelnemers beoordeelden de kwaliteit van de cursus met ruim voldoende tot goed. Uw eigen bijdrage in de kosten houden we zo laag mogelijk.
In 2020 willen we – bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) opnieuw de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ organiseren. Degenen die zich al eerder hebben aangemeld zullen we hiervoor benaderen zodra we een startdatum hebben vastgesteld. Zij hoeven zich dus niet opnieuw aan te melden. Via het formulier onder dit bericht kunt u zich aanmelden.
De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Een cursusdag start ’s ochtends om 9:30 uur. Na de lunch is er een excursie naar percelen in de omgeving, tot ca 15:00 uur. Inmiddels hebben ruim dertig personen via ons de basiscursus gevolgd en beoordeeld als ruim voldoende tot goed.
Hoe eerder wij een groep van 15 deelnemers hebben, hoe eerder we duidelijkheid kunnen geven over de start. Aarzel dus niet en meld u nu meteen aan!
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters in het Staphorsterveld; het is een landelijke voorwaarde. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
Optie ‘Basis’
De optie ‘Basis’ die wij organiseren bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Inmiddels hebben twee groepen de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ gevolgd, in september 2018 en maart 2019. De cursisten hebben de cursus als ruim voldoende tot goed beoordeeld. De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) willen we de cursus opnieuw organiseren, en wel op dinsdag 3 en 14 september en 1 oktober. ’s Ochtends vanaf 9:30 uur in Koetuur, Postweg 2 te Staphorst en na de lunch buiten in het veld in de omgeving, tot ca 15:00 uur. U kunt u zich onderaan dit bericht hiervoor aanmelden. Graag vóór 15 juli a.s.
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters in het Staphorsterveld; het is een landelijke voorwaarde. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
Optie ‘Basis’
De optie ‘Basis’ die wij organiseren bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Op 12 juni a.s. organiseerden we een excursie naar Veerslootlanden. 15 deelnemers verzamelden zich bij het opslagterrein aan de Rechterensweg. Na een korte toelichting door Egbert Wever over de proef met compostering en een kop koffie vertrokken we van daar om 20:00 uur.
Martijn Bunskoek nam ons mee naar het Scholenland/Matenweg voor een wandeling door de Veerslootlanden. Martijn wordt ingehuurd oor ANV Horst en Maten voor broedvogelmonitoring in Veerslootlanden en Olde Maten. Hij verving boswacher Jeroen Bredenbeek van Staatsbosbeheer, die helaas verstek moest laten gaan door omstandigheden. Die excursie – die ook zal gaan over de historie van het gebied – houden van dan ook nog tegoed.
Martijn is goed op de hoogte van de vogelstand in het gebied, en kon ons vertellen over zijn bevindingen van het afgelopen broedvogelseizoen. Die zijn dit jaar positief; er zijn duidelijk meer vogels dan voorgaande jaren. Dat was tijdens de excursie goed te zien en te horen, getuige de wulpen die alarmerend rond ons vlogen, de grutto’s die met hun jongen vlogen, de kieviten, de tureluurs die druk waren met het verjagen van een bruine kiekendief en de graspiepers die rondom ons de avond nog verder opluisterden met hun zang.
Na afloop konden we nog even napraten onder het genot van een drankje. En met een prachtige ondergaande zon vertrok tegen 22:00 uur een ieder huiswaarts.
Op het opslagterrein aan de Rechterensweg – tussen Stadsweg en Scholenland – hebben wij een proef met compostering van overtollig maaisel uit de Veerslootlanden uitgevoerd. Het materiaal is inmiddels gereed en geschikt voor gebruik, bijvoorbeeld voor bodemverbetering.
Tijdens de proef is de temperatuurontwikkeling bijgehouden. Gedurende minstens twee weken was de temperatuur hoger dan 65 graden Celsius, waardoor onkruidzaden zoals ook van ridderzuring onschadelijk geworden zijn. Belangstellenden voor meer informatie dan wel afname kunnen zich melden bij veldcoördinator Egbert Wever (06-27435361).
Het lijkt er op dat 2019 de boeken in zal gaan als een gunstig jaar voor de weidevogelstand, zo blijkt uit tellingen van weidevogels met kuikens door weidevogelbeschermers in het Staphorsterveld en omstreken. De samenwerking tussen boeren, jagers en weidevogelbeschermers werpt zijn vruchten af.
Ynske Ypma, voorzitter van de Vereniging Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.: ‘De balans van aantallen gevonden nesten en ook het verloop ervan – dat wil zeggen hoeveel daarvan zijn geroofd, verlaten, vernield en hoeveel zijn uitgekomen – moet nog worden opgemaakt en vergeleken worden met voorgaande jaren. Maar de tellingen van gezinnen met kuikens geven nu al aan, dat het seizoen 2019 een veel positiever beeld geeft dan de afgelopen jaren!’
‘De samenwerking tussen boeren, jagers en weidevogelbeschermers, gefaciliteerd door Collectief (voor agrarisch natuurbeheer) Noordwest Overijssel levert kuikens op!’, stelt Ypma. Opvallend is dat in het Staphorsterveld steeds meer boeren beheerovereenkomsten voor meerdere jaren afsluiten met het Collectief. Daarbij gaat het onder meer om het creëren van aantrekkelijke, natte foerageergebieden: het zogenaamde plasdras en greppelplasdras. Die onder water gezette gedeelten van percelen dragen sterk bij aan het broedsucces van weidevogels.
Lastminute-beheer helpt Daarnaast draagt ook het zogenaamde lastminute-beheer in belangrijke mate bij aan het resultaat. Daardoor kwamen meer nesten uit en werden meer kuikens vliegvlug. In 2019 ging het in het Staphorsterveld om 35 hectare van dit tijdelijke type beheer, dat kon worden overeengekomen met 23 boeren. Zij krijgen voor het later maaien van een perceel of een gedeelte daarvan waarin zich nesten of kuikens blijken te bevinden voor het lopende seizoen een vergoeding, zonder zich voor meerdere jaren vast te leggen.
Ynske Ypma: ‘Er is ons veel aan gelegen om met boeren lastminute-beheer af te kunnen spreken. Het uitstellen van het maaien geeft de aanwezige kuikens dekking tegen roofdieren en voedsel, en dat in de meest kwetsbare tijd van hun bestaan: de eerste weken nadat ze uit het ei zijn gekomen. Daarom is het ook zo effectief.’ Egbert Wever, veldcoördinator van het Collectief Noordwest Overijssel bevestigt dit: ‘Gelukkig wordt hier dan ook door boeren steeds meer aan meegewerkt. En als het dan lukt om kuikens groot te krijgen op hun percelen geeft dat ook boeren grote voldoening.’
Ook de inzet van de jagers voor de bestrijding van predatoren zoals de vos heeft positief bijgedragen aan het succes. Egbert Wever: ‘We overleggen tweemaal per jaar met alle betrokkenen in de weidevogelkring en weten elkaar te vinden als dat nodig is. Bijvoorbeeld als nesten worden bedreigd door predatoren, dan is er meteen contact.’
Natuurgebied Ook in natuurgebied Veerslootlanden en Olde Maten is dit jaar beter dan voorgaande jaren. Ecoloog Martijn Bunskoek bracht net als voorgaande jaren in opdracht van Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten de territoria van weidevogels in het natuurgebied in kaart. ANV Horst en Maten beheert met circa 100 van haar leden het natuurgebied namens Staatsbosbeheer. Bunskoek: ‘Wulp, Grutto, Tureluur en Kievit waren in veel grotere getale aanwezig, de Grutto is zelfs meer dan verdubbeld! Mooi om te zien dat ze het gebied weten te vinden. Ook de percentages alarmerende paren (dus met kuikens) van Grutto lijken een stuk hoger uit te vallen dan afgelopen jaren.’
foto: Gruttokuiken zwemmend in greppelplasdras, Henk Timmerman mei 2019
Op woensdagavond 12 juni a.s. organiseren wij een excursie met boswachter Jeroen Bredenbeek van Staatsbosbeheer naar het Staphorsterveld, waar ANV Horst en Maten en Staatsbosbeheer samenwerken aan het beheer van het gebied. Ongeveer honderd leden van de ANV zijn pachter van één of meer van de langgerekte percelen, en beheren die zodanig dat een grote diversiteit aan natuur voorkomt. We hopen op een mooie zomeravond, waarin Jeroen Bredenbeek ons zal vertellen over het ontstaan van de Olde Maten en Veerslootlanden, de herinrichting en het beheer van het gebied. Tijdens de excursie zal bovendien veel van de aanwezige natuur te zien en te horen zijn. Deelname is gratis, maar meld u wel even aan.
We verzamelen vanaf 19.30 uur op het opslagterrein aan de Rechterensweg te Rouveen. U vindt dat terrein tussen Stadsweg en Scholenland. U heeft daar tevens gelegenheid om het resultaat te zien van een proef met compostering van maaisel uit het gebied. Egbert Wever, veldcoördinator van de ANV, zal daar uitleg over geven. Daarna start om 20.00 uur de excursie door het gebied onder leiding van Jeroen Bredenbeek. Houdt rekening met een wandeling van circa 1,5 uur door soms nat terrein, afhankelijk van de weersomstandigheden.
Leden, relaties maar ook andere geïnteresseerden zijn van harte welkom! U kunt zich eenvoudig aanmelden met onderstaand formulier.
Het begin van het seizoen nadert, en hoewel het land nog vrij nat is zal binnenkort op bepaalde percelen in de Olde Maten en Veerslootlanden beweiding moeten starten. Reden om u te informeren over de pachtbepalingen over beweiding. De eerste percelen moeten beweid worden vanaf 1 april (voorweiden), en daarna volgen de percelen die beweid moeten worden vanaf 1 mei (standweiden). Wij beoordelen of – gelet op de omstandigheden – van de pachter verwacht kan worden hieraan te voldoen, in overleg met Staatsbosbeheer.
Regels in het pachtcontract over beweiden
Volgens het pachtcontract is beweiding toegestaan tot 31 oktober, mits de terreinomstandigheden dit toelaten, en verder onder de volgende voorwaarden:
percelen met de beheertypen 12.02.a t/m g (dat zijn percelen voor verplicht beweiden of maaien) moeten vanaf de aangegeven datum (verschilt per contract tussen 8, 15 of 20 juni) gemaaid óf beweid worden met schapen of rundvee met een dichtheid van maximaal 3 GVE *) (schapen of runderen) per ha
percelen met de beheertypen 13.01.a, b en c (dat zijn percelen voor verplichtmaaien en naweiden), d (verplicht voorweiden vanaf uiterlijk 1 april tot uiterlijk 1 mei en maaien), e (verplicht standweiden, vanaf uiterlijk 1 april) en f (plasdras, maaien en naweiden) mogen nabeweid worden met rundvee en schapen zonder beperking van het aantal GVE *). Naweiden volgt op het maaien waarvoor geldt dat dat niet mag voor de aangegeven data. Die data verschillen per contract tussen 15 juni, 21 juni, 1 juli en 15 juli.
percelen met het beheertype 12.02 i (dat zijn percelen voor verplicht standweiden vanaf 1 mei) moetenbeweid worden met een dichtheid van maximaal 2 GVE *) per hectare, en alleen met rundvee.
percelen met het beheertype 12.02 h (dat zijn percelen voor alleen maaien) mogenniet beweid worden.
We hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Heeft u toch vragen? Neem dan gerust contact op met veldcoördinator Egbert Wever via 06-27435361 of e.wever@anvhorstenmaten.nl.
Inmiddels hebben twee groepen de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ gevolgd, in september 2018 en maart 2019. De cursisten hebben de cursus als ruim voldoende tot goed beoordeeld. De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) willen we de cursus opnieuw organiseren. U kunt u als belangstellende onderaan dit bericht aanmelden.
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters van Staatsbosbeheer in het Staphorsterveld. Het is een landelijke voorwaarde, overigens niet alleen van Staatsbosbeheer, maar ook van Natuurmonumenten en de 12 Landschappen. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
U kunt kiezen voor Basis of Niveau 1
De optie ‘Basis’ bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer. Ook met de optie ‘Niveau 1’ , die bestaat uit 8 dagen, voldoet u uiteraard aan de eisen. Deze optie is bedoeld voor degenen die zich extra willen verdiepen in natuurbeheer. De keuze is aan u! Klik hier voor de globale inhoud van het programma.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
De volgende beheerzaken zijn actueel in de Olde Maten en Veerslootlanden:
Beweiding
Het begin van het seizoen nadert, en hoewel het land nog vrij nat is zal binnenkort op bepaalde percelen in de Olde Maten en Veerslootlanden beweiding moeten starten. Reden om u te informeren over de pachtbepalingen over beweiding. De eerste percelen moeten beweid worden vanaf 1 april (voorweiden), en daarna volgen de percelen die beweid moeten worden vanaf 1 mei (standweiden). Wij beoordelen of – gelet op de omstandigheden – van de pachter verwacht kan worden hieraan te voldoen, in overleg met Staatsbosbeheer.
Sinds 15 maart is het rustperiode op de percelen in het Staphorsterveld. Landwerkzaamheden zijn nu niet toegestaan, waaronder bijvoorbeeld het vrijmaaien van afrasteringen. In overleg met de ANV en na goedkeuring door de ecoloog is vrijmaaien m.b.v. een bosmaaier in sommige gevallen toegestaan. Berijden van de percelen met zwaar materieel als tractor met maaimachine is in ieder geval niet toegestaan.
Maak gebruik van een vervroegde maaidatum!
Ook dit jaar zal waar mogelijk de maaidatum vervroegd worden als er geen (broed)vogels aanwezig zijn. U krijgt hiervan bericht. Als ANV vinden wij het bijzonder belangrijk dat u van deze vervroegde maaidatum gebruik maakt. Het is namelijk één van de weinige middelen die we hebben om pitrus en ridderzuring te onderdrukken en de kwaliteit van de gewasopbrengsten op termijn te verbeteren.
Proef Composteren maaisel uitgesteld maaibeheer
Onze proef met compostering van overtollig maaisel loopt nog. We verwachten dat het product eind juni gereed zal zijn. Belangstellenden kunnen zich melden, en er kan – indien gewenst – bemonsterd worden voor bepaling van de gehaltes.
Uitsluitend na overleg en met toestemming overtollig maaisel storten
Afvoer van overtollig maaisel, veroorzaakt door uitgesteld maaibeheer, valt onder de verantwoordelijkheid van de pachter. Voor de percelen met uitgesteld maaibeheer, die buiten de criteria voor bovengenoemde proef composteren maaisen uitgesteld maaibeheer vallen, zal net als voorgaande jaren op verzoek van de pachter en in overleg met Staatsbosbeheer een passende oplossing gezocht worden. Zonder overleg en zonder toestemming maaisel storten bij Staatsbosbeheer is niet toegestaan.
Vergunning voor onderzoekers flora en fauna
Ook dit jaar vinden een onderzoeken naar flora en fauna plaats in opdracht van Staatsbosbeheer. Het kan daarom voorkomen dat u als pachter onderzoekers aantreft op uw percelen. Goed om te weten dat u altijd kunt vragen naar de vergunning die zij altijd bij zich moeten dragen als zij werken in opdracht van Staatsbosbeheer.
Het Staphorsterveld is één van de belangrijkste bolwerken van de wulp in West-Europa. Vanwege het feit dat 2019 is uitgeroepen tot het Jaar van de Wulp, houdt de Vereniging Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o. een wulpenmiddag.
Deze bijeenkomst is op zaterdag 6 april a.s. in de Veldschuur, Wijkweg 2 Rouveen en begint om 13.30 uur. Inloop vanaf 13.00 uur.
Twee sprekers geven informatie over deze kenmerkende weidevogel, namelijk:
Gerrit Gerritsen, een wulpenkenner bij uitstek. In zijn inleiding komen zaken als dichtheden, trends, resultaten van zijn kleurringwerk zoals verspreiding, winterverblijven, plaatstrouw etc. aan de orde.
Frits Bouwkamp, weidevogelbeschermer, met als onderwerp: Het wel en wee van weidevogels in het Staphorsterveld, met bijzondere aandacht voor de wulp.
Tijdens een aansluitende excursie in het gebied is de wulp te zien en te horen (verrekijker mee!)
Deelname is gratis. Aanmelding is verplicht vanwege het aantal beschikbare plaatsen, via info@wvbstaphorsterveld.com
In november jl. is er in de Olde Maten en Veerslootlanden weer een schouw uitgevoerd. Alle verpachte percelen (ruim 300) zijn beoordeeld door schouwcommissies, bestaande uit een bestuurslid en een pachter, bijgestaan door een medewerker van de ANV.
De schouw wordt jaarlijks uitgevoerd in de maand november. Ten opzichte van 2017 leverde de schouw dit najaar een beter beeld op. 75% van de percelen ligt er volgens de schouwheren prima bij. Oftewel: het gros van de percelen worden beheerd overeenkomstig de pachtbepalingen. In 2017 was dat nog een kleine 60%.
Op de percelen waar afwijkingen werden geconstateerd had dat meestal te maken met lang gewas (10%, tegen 18% in 2017). De percelen moeten ‘glad de winter in’, maar een aantal percelen ligt er nog te ruig bij door verschillende oorzaken. Onze toezichthouder treed hierover zo nodig in contact met de betreffende pachters.
Overige afwijkingen betroffen o.a.: aanwezigheid gewasresten (2%, tegen 5% in 2017), weidepompen en machines.
Algehele indruk van de schouwheren is dat het gebied – wat de landbouwpercelen betreft – er momenteel mooi bij ligt. Dat is de verdienste van de pachters. Zij maakten dit jaar in grote getale gebruik van de mogelijkheden om die percelen eerder te maaien waar dat – na onderzoek van onze ecoloog Martijn Bunskoek – verantwoord was gebleken omdat er geen broedvogels waren. Bovendien werden zij bij het beheer geholpen door de droge omstandigheden van de afgelopen zomer en najaar.
U kunt zich weer aanmelden voor het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’. Afgelopen nazomer hebben we dit voor het eerst georganiseerd. Daaraan deden ruim 20 leden mee, die de cursus als ruim voldoende tot goed hebben beoordeeld. Komend voorjaar willen we dat opnieuw doen. De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. U kunt zich eenvoudig aanmelden tot via onderstaand formulier.
Zoals u inmiddels zult weten stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters van Staatsbosbeheer in het Staphorsterveld. Het is een landelijke voorwaarde, overigens niet alleen van Staatsbosbeheer, maar ook van Natuurmonumenten en de 12 Landschappen. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
U kunt kiezen voor Basis of Niveau 1
De optie ‘Basis’ bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer. Ook met de optie ‘Niveau 1’ , die bestaat uit 8 dagen, voldoet u uiteraard aan de eisen. Deze optie is bedoeld voor degenen die zich extra willen verdiepen in natuurbeheer. De keuze is aan u! Klik hier voor de globale inhoud van het programma.
De bijeenkomsten zullen om de 14 dagen zijn. We willen eind februari/begin maart 2019 starten, waarschijnlijk op de donderdagen. Basis zou dan starten op 7 maart, en Niveau 1 op 28 februari 2019. De eigen bijdrage proberen wij weer zo laag mogelijk te houden, maar is op dit moment nog niet vastgesteld. Die hangt onder andere van het aantal deelnemers af. We zullen u daar zo spoedig mogelijk over informeren. De groepsgrootte zal voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers zijn. N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, zullen wij daarover persoonlijk benaderen. Zij hoeven zich dus nu niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt zich aanmelden via onderstaand formulier. Na aanmelding ontvangt u informatie over het programma en de hoogte van de eigen bijdrage.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Vervroegde maaidatum onkruidpercelen werd vaker benut
Pachters van 55 percelen kregen dit voorjaar per email of telefoon het bericht dat ze één of meer percelen eerder mochten maaien dan de maaidatum die in hun pachtcontract is bepaald. Het gaat om percelen waarvan bekend is dat er een behoorlijk onkruiddruk is, terwijl ecoloog Martijn Bunskoek er geen broedvogels had waargenomen. Voor ruim de helft van deze 55 percelen is die mogelijkheid benut. Dat is een flinke toename ten opzichte van 2017, toen maaidata van ‘onkruidpercelen’ voor het eerst werden vervroegd.
Oproep: maai volgend jaar (weer) vervroegd als dat mag
Wij vinden het van groot belang dat – nu deze mogelijkheid sinds vorig jaar geboden wordt aan pachters van ‘onkruidpercelen’ – zij die ook daadwerkelijk benutten. Door vroeger te maaien kunnen ongewenste kruiden als ridderzuring en pitrus bestreden en uitbreiding voorkomen worden. Vandaar nu al hierbij onze oproep aan u als pachter om (ook) volgend jaar zoveel mogelijk gebruik te maken van deze mogelijkheid.
Aanbieden van gewas voor onze composteringsproef Rechterensweg
Pachters van percelen waarvan de maaidatum is uitgesteld naar 15 augustus hebben de mogelijkheid om het gewas hiervan aan te bieden voor de composteringsproef van de ANV. N.B. aanbieden is uitsluitend mogelijk na melding bij en in overleg met Egbert Wever. Het gewas kan vervolgens aangeboden worden op het verharde terrein aan de Rechterensweg en wordt daar gecomposteerd. De geproduceerde compost moet vervolgens door u als pachter zelf afgenomen en op percelen (waar mestgift is toegestaan ) weer opgebracht worden.
Uitgestelde maaidata i.v.m. broedvogels
Ook dit voorjaar is voor een groot aantal percelen de maaidatum uitgesteld, wegens aanwezigheid van broedvogels. Het betrof dit seizoen 134 percelen waarvan de maaidatum met een kortere of langere periode uitgesteld is. Pachters kunnen in aanmerking komen voor een vergoeding, afhankelijk van de lengte van het uitstel en de periode waarin de uitgestelde maaidatum ligt.
Neem tijdig contact op met veldcoördinator Egbert Wever als u niet aan de pachtbepalingen denkt te kunnen voldoen. In onderling overleg kunnen we dan zoeken naar een oplossing die voor u als pachter en ook voor verpachter Staatsbosbeheer acceptabel is. Zo vatten wij als ANV onze taak als rentmeester op.
Er kunnen zich immers omstandigheden voordoen of goede redenen zijn om in onderling overleg (tijdelijk) van de pachtbepalingen af te wijken. Ook kan het zijn dat niet duidelijk is hoe een pachtbepaling moet worden opgevat. Door tijdig te overleggen voorkomt u dat onze toezichthouder achteraf een afwijking moet constateren, wat voor niemand prettig is.
Overigens vernemen wij nog wel eens van pachters dat niet duidelijk is wie nu toezichthouder is in de Olde Maten en Veerslootlanden. Daarover moet geen misverstand bestaan: de ANV is verantwoordelijk voor het toezicht in het gebied, en heeft Klaas Slager aangesteld als toezichthouder. Dat wil niet zeggen dat medewerkers van Staatsbosbeheer niet meer in het gebied komen. Het komt voor dat zij een afwijking van de pachtbepalingen constateren. Staatsbosbeheer spreekt pachters daar echter niet zelf op aan, maar kan dit wel melden aan de ANV.
Het is dan vervolgens aan de ANV om daarop actie te ondernemen. Alleen in het geval dat onze eigen toezichthouder een afwijking constateert, onderneemt die actie richting de pachter. Dat wil zeggen dat hij met de pachter in gesprek gaat en – bij voorkeur en zoveel als mogelijk – een afspraak met de pachter maakt om de afwijking op een acceptabele manier te lossen. Als dat niet mogelijk is of als een afspraak achteraf niet blijkt te zijn nagekomen, wordt een zaak ter beoordeling voorgelegd aan het bestuur. Het bestuur hanteert daarbij het Controle- en sanctioneringsprotocol.
Voor deze en andere pachtzaken kunt u terecht bij veldcoördinator Egbert Wever (06-27435361).
Op 2 maart 2018 ontvingen alle 99 pachters van percelen van Staatsbosbeer in de Olde Maten en Veerslootlanden van ons een online-enquête. 54 pachters hebben eraan meegedaan. De enquête bestond uit 17 vragen.
Van de 54 respondenten hebben 37 de enquête voltooid (69%) en 17 respondenten (31%) de enquête gedeeltelijk ingevuld. Ook de antwoorden van de niet voltooide enquêtes maken deel uit van de resultaten.
De resultaten worden later dit jaar tijdens een pachtersavond gepresenteerd, evenals de conclusies die daaruit te trekken zijn en de aanbevelingen die daaruit voortkomen.
Vooruitlopend daarop enkele interessante bevindingen:
Op de vraag wat de reden is om percelen te pachten in de Olde Maten of Veerslootlanden konden pachters hun top aangeven. in hun top 3 van belangrijkste redenen zet:
60% plaatsingsruimte mest en betalingsrechten
40% natuurbeheer in de eigen bedrijfsvoering
33% bijdragen aan natuurbeheer in het gebied
29% redelijke pachtprijs
27% gewasopbrengst
Op de vraag of de pachter in aanmerking wil komen om – na afloop van de totale pachttermijn van zes jaar – opnieuw wil pachten in het gebied, zegt:
64% ja
32% ik twijfel
4% nee
Als aandachtspunten worden genoemd: kwaliteit en opbrengst gewas, pachtprijs mag niet hoger worden, er zou meer maatwerk moeten komen in overleg met de pachter, onaantrekkelijkheid van percelen waar niet mag worden geweid en/of bemest. Als pluspunten worden genoemd: kunnen meewerken aan beheer van het gebied, en dat het mooi hooiland is. Als minpunten: geen rechten, resultaat negatief, opbrengst waardeloos.
Op de vraag wat men van de pachtprijs vindt, zegt:
35% (te) hoog, maar zegt niet eerder op;
21% te hoog, en overweegt eerder op te zeggen;
18% niet te hoog, en zegt niet eerder op;
26% niet te hoog, maar overweegt om andere redenen eerder op te zeggen.
Op de vraag of men aan de pachtbepalingen kan voldoen antwoord:
83% ja
17% moeilijk
Op de vraag wat een redelijke pachtprijs zou zijn blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen wat pachters als redelijk aangeven en de werkelijke pachtprijzen (verschillen van ruim € 100 tot meer dan € 150 per hectare)
Op 30 mei gingen ca twintig belangstellenden mee met ecoloog Martijn Bunskoek op excursie naar de Veerslootlanden. Het was een mooie zomeravond. Ideaal om weidevogels en andere bijzondere broedvogels daar waar te kunnen nemen. We zagen o.a. tureluurs op de plasdras, vonden eieren van een stel achtergelaten kippen, en zagen een zeldzame velduil.
Na een kop koffie bij de Veldschuur reden we naar het Scholenland nabij de eendenkooi. Vandaar liepen we eerst naar de percelen ten zuiden van de weg langs de kooi, waar weinig broedvogels zaten. We zagen daar weinig vogels. Gek genoeg troffen we wel een stel achtergelaten kippen aan, die zich verraadden met hun gekakel, waarop één van de deelnemers een nestje eieren vond.
Daarna gingen we naar de andere zijde van Scholenland, waar door de aanwezigheid van plas-dras duidelijk meer broedvogels te zien waren. De plas-dras bleek in het bijzonder aantrekkingskracht te hebben op tureluurs, waarvan we er verschillende konden waarnemen met de meegebrachte verrekijkers. Bijzonder was het om daar ook de zeldzame velduil te hebben kunnen zien, met behulp van een telescoopkijker op statief.
We hebben 24 aanmeldingen ontvangen voor het programma Natuurbeheer en Ondernemerschap, waarvan 21 voor het onderdeel ‘Basis’. Voldoende om te kunnen starten met een groep ‘Basis’. 3 belangstellenden voor Niveau 1 krijgen de keus om elders aan te sluiten, af te wachten of er volgend jaar wel genoeg animo daarvoor is of toch nu met ‘Basis’ mee te doen.
Heeft u eerdere berichten gemist, of om andere reden zich niet hebben aangemeld, en heeft u toch belangstelling? Vul dan alsnog onderstaand formulier in, dan bekijken we wat mogelijk is.
De ‘lesdagen’ voor de groep ‘Basis’ zijn vastgesteld op dinsdagen: 4 september, 18 september en 2 oktober 2018. De ‘lesuren’ zijn 9.30 tot 12.30 uur (theorie, binnen) en 13.00 tot 15.30 uur (praktijk, buiten). In de pauze zorgen wij voor een eenvoudige lunch. Locatie: De Veldschuur, Wijkweg 2 te Rouveen.
De indeling van onderdeel Basis (Inleiding beheer natuurgrasland) ziet er globaal als volgt uit:
Dag 1 (4 september 2018): Wat is het einddoel?
Op de eerste dag staat het einddoel centraal en hoe dat wordt omschreven (ook met een excursie). We gebruiken daarbij een aantal ecologische uitgangspunten om te begrijpen hoe de natuur werkt. ’s Middags een excursie naar een “pareltje”, een voorbeeld hoe het zou moeten worden.
Dag 2 (18 september 2018): Waar sta je zelf?
We gaan de contractvoorwaarden langs en praten over het waarom van die voorwaarden. Ook de gedragscode komt aan bod. We gaan kijken hoe bepaalde maatregelen/bewerkingen effect hebben op flora en fauna. ’s Middags een excursie naar een veel voorkomende situatie, bijvoorbeeld een fase 2 grasland (in de terminologie van Schippers*).
Dag 3 (2 oktober 2018): Hoe kom je bij je doelen?
We gaan kijken welke tips en trucs er kunnen worden toegepast om de natuurdoelen te bereiken. We proberen in te schatten hoe deze handelingen invloed hebben op het resultaat. ’s Middags een excursie naar een “voorbeeldboer”, iemand die al aardig op weg is en er ook nog over nadenkt en er over kan vertellen.
* Als deelnemer ontvangt u het boekje ‘Ontwikkelen van kruidenrijk grasland’ (Wim Schippers, Aardewerk Advies, mei 2012).
Voor betaling van uw eigen bijdrage van € 75 ontvangt u na deelname een nota. Mocht u vragen hebben dan kunt u contact opnemen met Jan ten Hove via 06 13103111 of (i.v.m. afwezigheid van 13 juli – 6 augustus) met Egbert Wever via 06 27435361.
Op woensdagavond 30 mei a.s. kunt u met onze ecoloog Martijn Bunskoek mee op excursie om weidevogels en andere bijzondere broedvogels in het Staphorsterveld te zien en te horen. Ga met ons mee, en check met eigen ogen en oren wat er aan vogels zit. Deelname is gratis.
We organiseren dit speciaal voor u als lid, donateur of relatie van ANV Horst en Maten. Het idee hiervoor ontstond bij de presentatie van Martijn Bunskoek tijdens de kennisavond op 26 oktober jl. over de waargenomen broedvogels. Martijn zal ook toelichten hoe en waarom hij voor de ANV broedvogels in de verpachte percelen in beeld brengt.
Meld u wel even aan met onderstaand formulier. Dan weten we op hoeveel belangstelling we kunnen rekenen.
Paapje
We ontvangen u graag vanaf 19.30 uur bij De Veldschuur (Wijkweg 2 Rouveen) met koffie. We vertrekken om 20.00 uur vanaf de parkeerplaats bij De Veldschuur, en komen eerst in het gebied ten zuiden van het Scholenland, waar maar weinig vogels zitten. Daarna steken we het Scholenland over naar een gebied met veel meer natte plekken, zoals flauwe oeverzone’s en plasdras. Daar zullen we veel weidevogels aantreffen, waaronder uiteraard grutto’s, tureluurs en wulpen, die dan ook jongen zullen hebben. Met een beetje geluk kunnen we ook paapjes, watersnippen, zomertalingen en slobeenden zien en horen!
We zien uit naar uw deelname en hopen op een mooie zomeravond.
Staatsbosbeheer stelt dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Dit om in aanmerking te komen (of te blijven) voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt voor heel Nederland, en niet alleen voor pachters van Staatsbosbeheer, maar ook van Natuurmonumenten en de 12 Landschappen. Het volgen van een cursus is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Laagdrempelig
Dit geldt ook voor u als pachter van percelen in het Staphorsterveld vanaf 2021. ANV Horst en Maten wil bevorderen dat zoveel mogelijk van onze leden-pachters dan aan de eisen kunnen voldoen, en heeft daarom besloten om u een zo laagdrempelig mogelijke cursus in eigen regio en tegen een scherp tarief aan te bieden. Dat aanbod geldt overigens ook voor leden die (nog) geen pachter zijn van Staatsbosbeheer.
Maatwerk
We hebben Stimuland gevraagd om in overleg met Aeres Hogeschool Dronten – exclusief voor onze leden – een cursus voor onze leden te organiseren. Dit heeft geleid tot een programma waarbij gekozen kan worden tussen twee verschillende cursussen – een Basiscursus (3 dagen) en – voor leden die zich nog verder in natuurbeheer willen verdiepen – een Niveau 1-cursus (8 dagen). Een cursusdag zal doorgaans uit een dagdeel theorie en een dagdeel veldbezoek bestaan.
Basis of Niveau 1
Zowel met het volgen van de Basiscursus als de Niveau 1-cursus voldoet u aan de eisen van de natuurorganisaties. De groepsgrootte zal per cursus tussen 15 en 20 deelnemers zijn. Uw eigen bijdrage is voor de Basiscursus € 75,- en voor de Niveau 1-cursus € 500,-
Leden ontvangen hierover meer informatie tijdens de Jaarvergadering/Kennisbijeenkomst op 17 april a.s in D’Olde Skoele te Rouveen. Tevens zullen zij begin mei a.s. hierover schriftelijk geïnformeerd worden. Daarna kunt u zich aanmelden tot 1 juni a.s. voor één van beide cursussen, die beide zullen starten in augustus, en om de 14 dagen zullen worden gehouden. Het is overigens de bedoeling dat ook in voor- en najaar van 2019 en 2020 deze cursussen georganiseerd gaan worden, telkens afhankelijk van het aantal aanmeldingen.
De Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten regelt het beheer in het weidevogelgebied Veerslootlanden. Bij het uitvoeren van het weidevogelbeheer wordt gestreefd naar een zo goed mogelijke balans tussen agrarisch gebruik en de aanwezige natuurwaarden. De verwachting is dat de inzet van een Weidevogeldrone hieraan kan bijdragen, omdat hiermee meer maatwerk mogelijk is. Dit maatwerk kan zowel voordelen voor natuur als landbouw met zich meebrengen.
Om de meerwaarde van de inzet van een Weidevogeldrone in beeld te brengen heeft de ANV aan Brandhof Natuur & Platteland gevraagd de mogelijkheden door middel van een pilotproject in beeld te brengen. Ook om een indruk te krijgen van de mogelijkheden rond lastig te vinden soorten als paapje, kwartel en eenden. Doel is dat het bestuur daarna een weloverwogen beslissing kan nemen over toekomstige aanschaf of inhuur van een drone. In het kader van deze pilot zullen vier veldbezoeken worden gebracht.
De bezoeken vinden plaats in het gebied ten oosten van de Rechterensweg, in het gedeelte dat niet is aangewezen als N2000-gebied. Alle veldbezoeken worden uitgevoerd in de eerste circa drie uur na zonsopkomst, wanneer het temperatuurverschil tussen nesten/kuikens en de omgeving het grootst is. De ervaring leert dat deze periode het meest geschikt is voor inzet van de drone.
Om een goed beeld te krijgen van de meerwaarde van een Weidevogeldrone bij het beheer van het gebied, zullen de vier veldbezoeken verschillend zijn qua doelstelling, en verspreid over het seizoen worden uitgevoerd.
De volgende beheerzaken zijn actueel in de Olde Maten en Veerslootlanden:
Rustperiode
Sinds 15 maart is het rustperiode op de percelen in het Staphorsterveld. Landwerkzaamheden zijn nu niet toegestaan, waaronder bijvoorbeeld het vrijmaaien van afrasteringen. Als het goed is is dat eventueel vóór de rustperiode gedaan. In overleg met de ANV en na goedkeuring door de ecoloog is vrijmaaien m.b.v. een bosmaaier in sommige gevallen toegestaan. Berijden van de percelen met zwaar materieel als tractor met maaimachine is in ieder geval niet toegestaan.
Maak gebruik van een vervroegde maaidatum!
Ook dit jaar zal waar mogelijk de maaidatum vervroegd worden als er geen (broed)vogels aanwezig zijn. U krijgt hiervan bericht. Als ANV vinden wij het bijzonder belangrijk dat u van deze vervroegde maaidatum gebruik maakt. Het is namelijk één van de weinige middelen die we hebben om pitrus en ridderzuring te onderdrukken en de kwaliteit van de gewasopbrengsten op termijn te verbeteren.
Proef Composteren maaisel uitgesteld maaibeheer
De ANV start een proef met compostering van overtollig maaisel van de percelen van Staatsbosbeheer. De capaciteit van deze proef is beperkt; maximaal kan het maaisel van naar verwachting twintig hectare aangevoerd worden. De proef wordt daarom opengesteld voor leden-pachters met uitsluitend maaisel afkomstig van percelen waarop de maaidatum met meer dan zes weken wordt uitgesteld tot 15 augustus. Pachters die maaisel hebben gebracht zijn bovendien verplicht om de compost ook weer op te halen. Het gaat om een proef; aan het eind van het jaar vindt een evaluatie plaats.
Uitsluitend na overleg en met toestemming overtollig maaisel storten
Afvoer van overtollig maaisel, veroorzaakt door uitgesteld maaibeheer, valt onder de verantwoordelijkheid van de pachter. Voor de percelen met uitgesteld maaibeheer, die buiten de criteria voor bovengenoemde proef composteren maaisen uitgesteld maaibeheer vallen, zal net als voorgaande jaren op verzoek van de pachter en in overleg met Staatsbosbeheer een passende oplossing gezocht worden. Zonder overleg en zonder toestemming maaisel storten bij Staatsbosbeheer is niet toegestaan.
Vergunning voor onderzoekers flora en fauna
Dit jaar vinden een aantal onderzoeken naar flora en fauna plaats in opdracht van Staatsbosbeheer. Het kan daarom voorkomen dat u als pachter onbekenden aantreft op uw percelen. Goed om te weten dat u altijd kunt vragen naar de vergunning die onderzoekers altijd bij zich moeten dragen als zij werken in opdracht van Staatsbosbeheer.
Onze jaarlijkse algemene ledenvergadering vindt plaats op dinsdag 17 april a.s., vanaf 20:00 uur in d’ Olde Skoele, Oude Rijksweg 427 te Rouveen.
Leden hebben hiervoor de agenda met de jaarstukken inmiddels per emailbericht ontvangen. Ook relaties zijn uitgenodigd om aanwezig te zijn en kregen de agenda toegestuurd.
Na de pauze zal Harry Roetert van Stimuland namens het bestuur uitleg geven over ons cursusaanbod Natuurbeheer en Ondernemerschap, dat we speciaal voor onze leden organiseren, in het bijzonder voor de pachters van SBB.
Het bestuur van ANV Horst en Maten (bestuursvergadering 8 november 2017) heeft besloten dat vanaf 2018 bij aanwezigheid van alle broedvogels die aanleiding geven voor uitstel van de maaidatum pachters van percelen in de Olde Maten en Veerslootland voor vergoeding in aanmerking komen. Pachters komen in aanmerking voor vergoeding van een gedeelte van de pachtsom als de maaidatum wordt uitgesteld vanaf 2 weken, én de nieuwe maaidatum 1 juli of later wordt.
Afgelopen jaren ontvingen alleen pachters bij aanwezigheid van kwartels de pachtsom terug. Die soort vergt een uitstel van de maaidatum tot 15 augustus. Het bestuur vindt dat voortaan ook pachters van percelen met andere soorten broedvogels een deel van hun pachtsom als vergoeding moeten krijgen. Ook bij een geringer uitstel is sprake van kwaliteitsverlies en opbrengstderving, en het bestuur is van mening dat ook dit niet volledig op de pachter afgewenteld kan worden.
Dat er veel broedvogels zitten in het gebied – waaronder diverse rode lijst soorten – werd wel duidelijk door het het onderzoek door Martijn Bunskoek afgelopen seizoen. Dit is mede het resultaat van succesvol beheer van het gebied.
Staffel
Het bestuur heeft een staffel vastgesteld voor het bepalen van de hoogte van de vergoeding. De vergoeding is een percentage van de betaalde pachtsom. Hoe groot dat percentage is, hangt af van twee factoren, die bepalend zijn voor de opbrengstderving. Ten eerste is dat de periode waarin de uitgestelde pachtdatum ligt, en ten tweede is dat de lengte van de periode waarmee de maaidatum is uitgesteld.
1. Periode waarin de nieuwe maaidatum ligt
Hoe later de nieuwe maaidatum in het seizoen ligt, hoe hoger het deel van de pachtsom wordt dat de pachter vergoed krijgt, waarbij als uitgangspunten gelden:
a. GEEN vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld naar een datum vóór 1 juli;
b. MAXIMALE vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld naar 15 augustus.
2. Lengte van de periode waarmee de maaidatum is uitgesteld
Hoe langer de periode is waarmee de maaidatum wordt uitgesteld, hoe hoger het deel van de pachtsom wordt dat de pachter vergoed krijgt, waarbij als uitgangspunten gelden:
a. GEEN vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld met minder dan 2 weken;
b. MAXIMALE vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld met een periode van 6 weken.
Berekening en uitbetaling
Op basis van de uitgestelde maaidatum – die zodra broedvogels zijn waargenomen vóór de in het pachtcontract bepaalde maaidatum wordt meegedeeld aan de pachter – zal de ANV aan de hand van de staffel na afloop van het broedvogelseizoen (15 augustus) per perceel en per pachter de uit te betalen vergoeding bepalen en uitbetalen aan de pachter.
In de tweede helft van de maand november zal er een schouw worden gehouden, volgens het Controle- en toezichtprotocol. Per blok zullen schouwcommissies, bestaande uit een bestuurslid en een pachter (die geen percelen in dat blok heeft) het blok controleren. In december zal het bestuur de rapportages bespreken.
De volgende aandachtspunten hebben betrekking op pachtzaken in Olde Maten en Veerslootlanden. Ook hiervoor graag uw aandacht:
Niet meer zonder overleg maaisel storten op de hopen van Staatsbosbeheer!
De afgelopen nazomer is door meerdere pachters maaisel gestort op plaatsen waar Staatsbosbeheer maaisel verzameld voor afvoer. Noch met ANV, noch met Staatsbosbeheer is hierover overleg gevoerd, en evenmin is hiervoor toestemming gegeven. Hoewel voor het merendeel onder u waarschijnlijk overbodig, wijzen we erop dat dit ongewenst en niet toelaatbaar is. We dringen er bij u sterk op aan om voortaan tijdig in overleg te treden met veldcoördinator Egbert Wever als u zich door omstandigheden geen raad weet met maaisel. Samen met u en met Staatsbosbeheer kunnen wij ons dan inzetten om een voor alle partijen passende oplossing te vinden.
Voor alle pachtzaken moet u niet bij Staatsbosbeheer, maar bij uw ANV zijn!
Pachters van een perceel in de Olde Maten en Veerslootlanden verzoeken wij vriendelijk om bij alle vragen omtrent het pachtcontract en pachtbepalingen niet met Staatsbosbeheer, maar met onze veldcoördinator Egbert Wever contact op te nemen. Hieronder vindt u zijn bereikbaarheidsgegevens. Van Staatsbosbeheer vernamen we dat zij nog geregeld benaderd worden, terwijl in de samenwerkingsoverkomst tussen Staatsbosbeheer en ANV is afgesproken dat het de ANV is die de rentmeesterstaken op zich neemt, zoals ook in het pachtcontract is vermeld.
Pachtbepalingen om in deze periode rekening mee te houden!
De komende tijd vragen de volgende bepalingen in de pachtcontracten extra aandacht:
Voor alle pachtcontracten met beweiding geldt dat na 31 oktober geen vee meer in het perceel mag lopen.
Het is de pachter niet toegestaan machines, vanghokken, waterpompen en waterbakken na 15 november op het gepachte achter te laten;
De pachter is verplicht:
het gepachte jaarlijks zodanig te bewerken dat de percelen glad de winter ingaan. Daartoe dienen beweide percelen uiterlijk 15 november van elk jaar te zijn gebloot of gemaaid. Voorkomen moet worden dat concentraties vegetatieresten op het maaiveld achterblijven. Daarbij kan ruiming van die concentraties noodzakelijk zijn. Zulks ter beoordeling van ANV Horst en Maten;
zorg te dragen voor het intact houden van de grasmat en hiertoe zo nodig het op het perceel weidende vee tijdig te verwijderen. Dit ter voorkoming van zwartlopen van delen van het perceel.
We brengen de volgende aandachtspunten met betrekking tot beheerzaken in Olde Maten en Veerslootlanden onder uw aandacht:
Maaikorven Veerslootlanden is uitgevoerd
De sloten in het gebied Veerslootlanden zijn inmiddels door loonbedrijf Bouwman met een maaikorf gedaan. Zodra de omstandigheden het toelaten zal het materiaal met een wallenfrees verwerkt worden.
Klepelen weidevogelgebied wordt uitgevoerd
Het klepelen van de sloten in het weidevogelgebied zal deze maand uitgevoerd worden door VOF Dunnink. Dunnink zal hiervoor een moerasrupskraan met een klepelarm inzetten, waarna het materiaal over het perceel verspreid zal worden.
Oproep aan rietsnijders om zich te melden
Degenen die belangstelling hebben voor rietsnijden in de Olde Maten, of ze dat de afgelopen jaren al deden of niet, worden vriendelijk verzocht zich hiervoor aan te melden bij veldcoördinator Egbert Wever. Pachters die rietsnijders kennen die hiervoor belangstelling hebben vragen wij om hen erop te wijzen dat zij zich hiervoor kunnen aanmelden. De reden voor dit verzoek is dat Staatsbosbeheer in november a.s. een informatiebijeenkomst voor hen zal organiseren. Het snijden van riet maakt deel uit van het beheer van het gebied. Staatsbosbeheer wil op de hoogte zijn van wie waar riet snijdt, en ook van welke stukken niet door rietsnijders gesneden worden, en die Staatbosbeheer dus zelf zal moeten snijden. In de informatiebijeenkomst zal Staatsbosbeheer een toelichting geven op de gebruiksovereenkomst die een rietsnijder voortaan nodig heeft om riet te kunnen snijden in het gebied, en wat daarvan de bepalingen zijn.
U heeft als het goed is per e-mail de uitnodiging ontvangen voor onze ledenvergadering annex kennisbijeenkomst. Die zal gehouden worden op donderdag 26 oktober 2017 in d’ Olde Skoele te Rouveen. Aanvang: 20:00 uur. We hopen velen van u te mogen verwelkomen.
Wij vernamen dat in enkele gevallen het bericht helaas in de spambox is beland of helemaal niet is ontvangen. Hieronder treft u links aan, waarmee u de stukken kunt downloaden.
‘Rijk aan weidevogels – kansen voor verdere verbetering!’ – Martijn Bunskoek
De ledenvergadering op 26 oktober a.s. in D’ Olde Skoele te Rouveen heeft na de pauze het karakter van een kennisbijeenkomst *), zoals we die zo nu en dan houden. Ecoloog Martijn Bunskoek zal de resultaten presenteren van zijn weidevogelinventarisatie in de Veerslootlanden en de Olde Maten van het afgelopen broedseizoen. Hij zal ook aanbevelingen doen voor het toekomstig beheer. Zeer de moeite waard om bij te wonen, voor iedereen die benieuwd is wat alle inspanningen van het (agrarisch) natuurbeheer uiteindelijk aan natuurwaarde opleveren.
Martijn Bunskoek telde in broedseizoen 2017 in Olde Maten en Veerslootlanden 11 Rode Lijstsoorten als broedvogel. Hij deed dat in opdracht van de ANV, in het kader van het beheer dat we doen in opdracht van Staatsbosbeheer, in samenwerking met 150 leden/pachters. Martijn zal uitleggen hoe hij te werk ging en per soort de resultaten weergeven aan de hand van verspreidingskaarten. Hij zal zijn conclusies met ons delen en bovendien ons handvaten geven voor verdere optimalisering van het beheer. Uiteraard is er gelegenheid voor vragen en discussie.
Het waarnemen van broedvogels door de inzet van een ecoloog is belangrijk voor de ANV en haar leden om aan te kunnen tonen dat conform de voorwaarden uit het beheerpakket en de Wet Natuurbescherming wordt gewerkt. De aanwezige beschermde waarden moeten in beeld zijn voorafgaande aan de eerste maaiactiviteiten. In de Olde Maten en Veerslootlanden gaat dat met name om weidevogels.
Als op een perceel rond die tijd nog weidevogels met jongen rondlopen of dat late soorten als Paapje of Kwartel nestelen moeten afspraken gemaakt worden over het uitstellen van de maaidatum op (een deel van) het perceel, totdat de vogels klaar zijn met broeden en de percelen verlaten hebben.
Meest algemene weidevogels zijn Graspieper en Kievit. Ook de Wulp trof Martijn aan in vrij hoge dichtheden. Op enkele plaatsen nam hij duidelijke clusters van meer kritische soorten, met soorten als Grutto, Watersnip, Zomertaling en Slobeend, veelal in de natste delen van het gebied. Van het bedreigde Paapje kon hij zeven territoria vaststellen. In het blauwgraslandreservaat en de meer besloten Olde Maten nam hij de zeldzame Grauwe Klauwier waar. Opvallend is dat soorten als Veldleeuwerik en Scholekster volledig ontbreken. Martijn concludeert dat het gebied een rijke weidevogelgemeenschap kent, maar ook dat er zeker kansen zijn voor verdere verbetering.
Op 28 september hebben we deelgenomen aan een zogenoemd Werkatelier. Op 19 oktober vindt een tweede bijeenkomst plaats. Het Werkatelier Gebiedsvisie Olde Maten is een initiatief van de Stichting Vrienden van de Oldematen. De organisatie is in handen van Atelier Overijssel. Doel van het werkatelier is de ontwikkeling van een gebiedsvisie voor de Olde Maten en omgeving. Samen met Staatsbosbeheer en de gemeenten Staphorst en Zwartewaterland ondersteunen wij als ANV het werkatelier zowel financieel als met inhoudelijke inbreng. We vinden het belangrijk om onze belangen en ideeën hier naar voren te brengen. Aan het werkatelier doen – naast bovengenoemde partijen – diverse andere vertegenwoordigers mee van groepen als: bewoners, waterschap, Rouveen Kaasspecialiteiten, Veldschuur, campinghouder en weidevogelvereniging.
Uitgangspunt is dat er een ontwikkelrichting voor het gebied wordt geformuleerd mét draagvlak vanuit de samenleving. In de twee werkateliers zoeken we naar de juiste invulling en passend gebruik voor het gebied en de relatie met/tot de omgeving. Belangrijk hierbij is het vinden van een gezamenlijk belang.
Op 28 september hebben we kernwaarden geformuleerd die het gebied karakteriseren.Vier daarvan sprongen eruit en werden veruit het meest genoemd: 1. Natuur-inclusieve landbouw, 2. Weidevogelgebied, 3. Hooiland en 4. Cultuurhistorische waarde
Daarnaast hebben we mogelijkheden, kansen en knelpunten voor verdere ontwikkeling onderzocht aan de hand van de volgende onderwerpen: 1. Cultuurhistorie, 2. Verdienmodel/economie versterken en 3. Natuur-inclusief boeren
Natuur-inclusief boeren
De term natuur-inclusief boeren vraagt om een toelichting. In de Olde Maten denken we dan bijvoorbeeld aan het terugdringen van ongewenste vegetatie met begrazing en maaibeheer. Daarnaast aan composteren van overtollig maaisel, met daarin pitrus en zuring. We zouden van compost een natuurproduct willen maken. Bij natuurinclusief boeren hoort ook de bescherming van weidevogels. Met weidevogels moet rekening worden gehouden als plannen worden gemaakt voor ontsluiting langs cultuurhistorische punten.
Cultuurhistorie
Duidelijk is dat de Olde Maten een onverwacht rijke geschiedenis heeft. Genoemd werd een scala aan bijzondere elementen en verhalen, variërend van een hooibergenterrein, riddergraven na de Slag bij Ane bij Zwartewaterklooster, Veldschuur Bid en Werk, het slagenlandschap ontstaan door ontginning, en prehistorische vondsten.
Diverse kansen werden benoemd, zoals het beter bekend, zichtbaar en beleefbaar maken van ontstaan en geschiedenis van het gebied, beter ontsluiten van gebied en locaties. Diverse ideeen voor nieuwe manieren daarvoor werden naar voren gebracht.
Verdienmodellen en economie versterken
Het gebied Olde Maten wordt voor een groot deel door landbouwers beheert. Zij hebben een verdienmodel nodig om dat te kunnen blijven doen. Hetzelfde geld voor de Veldschuur. Bezoekers houden nu nog vaak ‘het geld in de zak’. Als kansen voor het gebied werden o.a. genoemd: kanoroutes langs het gebied, meer doen met recreatie, met respect voor de natuur, door een klein deel toegankelijk te maken en het overgrote deel volledig rustig te houden. De agrarische natuurbeheerders van de ANV zoeken naar een vorm van verwerking van overtollig maaisel, dat ongeschikt is als veevoeder, zo werd ook hier genoemd. De unieke waarden van het gebied moeten beter over het voetlicht komen en benut worden voor bijvoorbeeld vermarkting van streekproducten. Beleefbaar maken van historie werd ook genoemd, zoals bijvoorbeeld van de ‘hooicultuur’. En daarnaast werd benutting van het zandwegenstelsel voor recreanten benoemd als een kans.
Werkatelier Deel twee op 19 oktober a.s.
In dit tweede werkatelier zullen we met samen met de andere deelnemers een verdiepingsslag maken, en de verschillende belangen in beeld brengen. Vanuit deze start van een gezamenlijke geformuleerde gebiedsvisie zullen we vervolgens een stappenplan maken voor verdere uitwerking en realisering. We houden u graag op de hoogte van het vervolg en de resultaten.
Checklist beheer najaar voor pachters
/in Nieuws /door Jan ten HoveNieuwe nummerpalen bij percelen Olde Maten en Veerslootslanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp 18 juni jl is onze werkploeg gestart met het plaatsen van nieuwe nummerpalen bij de graslandpercelen in de Olde Maten en Veerslootslanden.
Bij de start van de samenwerking met Staatsbosbeheer zo’n tien jaar geleden zijn alle ca 340 percelen voorzien van een rasterpaal met nummerplaatje (een schapenneknummer). Deze zijn helaas vaak slecht vindbaar, slecht leesbaar, gaan ’s zomers schuil achter lang gras en steeds meer palen vallen om door rot en beschadiging bij werkzaamheden.
Dat is niet alleen lastig voor gebruikers, maar het leidt ook tot vergissingen bij beheer en toezicht. Reden waarom de ANV het plan voor vernieuwing van de nummerpalen naar voren bracht en subsidie hiervoor is toegekend door de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten.
De vernieuwing van de nummerpalen wordt gefinancierd uit het subsidiebudget van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland van Provincie Overijssel. De nieuwe perceelsnummering wordt tevens ingezet om het publiek te kunnen informeren over het beheer van de graslandpercelen. Uitgelegd zal worden dat Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten samenwerken, dat de graslandpercelen beheerd worden door ongeveer honderd agrarische ondernemers uit de regio, dat dat beheer bestaat uit een lappendeken van 15 verschillende typen beheer; van voorweiden en standweiden tot hooilanden en plasdraspercelen, en dat de aanwezigheid van weide- en andere broedvogels bepalend is.
Gezamenlijk Feitenonderzoek voor natuurherstelmaatregelen Olde Maten en Veerslootslanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp uitnodiging van Michiel Linskens van Provincie Overijssel heeft het bestuur op 30 april een overleg gevoerd in het Provinciehuis in Zwolle naar aanleiding van het Gezamenlijk Feitenonderzoek (GFO). Het ging om een informele gedachtewisseling over natuurgebied de Olde Maten en Veerslootslanden. Het onderzoek houdt verband met te nemen besluiten voor natuurherstel. De provincie wil daarbij kijken naar de werkelijke staat van de natuur. De provincie wil dat doen op basis van gezamenlijk onderzoek om de feiten scherp te krijgen. De informatie die we nu hebben, combineren we en maken we compleet, zo staat in het coalitieakkoord van het provinciebestuur:
Feiten als basis voor maatregelen
Bij besluiten over maatregelen voor natuurherstel kijken we naar de werkelijke staat van de natuur. Dat doen we op basis van gezamenlijk onderzoek om
de feiten scherp te krijgen. De informatie die we nu hebben, combineren we en maken we compleet.
Dit is onze werkwijze:
De feiten zijn open en transparant beschikbaar. We laten zien wat we weten, waar deze informatie staat en vandaan komt. Ook laten we zien wat we niet weten en hoe we daarmee omgaan. Deze werkwijze vatten wij samen met ‘meten is weten’.
Deze aanpak is het begin van elk gebiedsproces, waarbij we gezamenlijk bekijken wat ‘de werkelijke staat van het gebied’ is. We kijken daarbij naar landbouw, water, klimaat, natuur, economie en de samenleving. Op basis daarvan maken we afspraken met de betrokkenen in het gebiedsproces. Deze gezamenlijke afspraken gaan over de doelen, de samenwerking, de maatregelen, de randvoorwaarden en de resultaten.
(Bron: Schouder aan schouder, Coalitieakkoord 2023-2027, Provincie Overijssel)
De Provincie wil het onderzoek uitvoeren samen met het gebied op basis van gelijkwaardigheid. De ANV is één van de belanghebbende organisaties die de provincie bij het onderzoek wil betrekken, naast Staatsbosbeheer, Gebiedsalliantie SOM, Gemeente Staphorst, LTO Noord en Waterschap DOD en inwoners. De provincie wil aansluiten bij lopende processen. Feiten over het gebied worden verzameld en beoordeeld en moeten leiden tot een basis voor gezamenlijke afspraken.
De ANV heeft in het overleg aan de orde gesteld dat het Gezamenlijk Feitenonderzoek het gebiedsproces kan leiden tot het langs elkaar heen lopen van ontwikkelingen zoals van de Deelgebiedscommissie Staphorsterveld en de koploperprojecten in Veldiger Binnenlanden en Rouveen. Reden waarom de Provincie heeft besloten dat het feitenonderzoek over natuurherstel van natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden deel zal uitmaken van het overleg binnen de Deelgebiedscommissie Staphorsterveld.
Maaien, hooien of wachten
/in Nieuws /door Jan ten HoveVan de graslandpercelen in natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden zijn er vorige week vele gemaaid en gehooid. Het was een mooie week daarvoor met veel zon en wind, en met een verwachte terugval op 30 juni naar het wisselvallige weer van de zomer tot nu toe werd door veel pachters gebruik gemaakt van de toestemming om ook de 1 juli-percelen vier dagen eerder te maaien. Dat was net op tijd om het hooi droog te kunnen winnen.
In drie rondes geven we percelen al of niet vrij om te maaien, op basis van het advies van onze ecoloog Martijn Bunskoek. Percelen met veel pitrus en ridderzuring worden in de eerste ronde (eind mei) zoveel mogelijk eerder vrijgegeven dan de maaidatum. Dat kan alleen als vaststaat dat er geen territoria van broedvogels zijn. Vervroegd maaien helpt dan om de ongewenste kruiden te beheersen.
Nu na de derde ronde van eind juni geldt nog voor 51 van de 337 percelen (15%) dat gewacht moet worden met maaien tot 15 juli, voornamelijk omdat er nog diverse soorten vogels aanwezig zijn met territoria, wat wijst op nesten en jongen. Voor 6 percelen is het maaien uitgesteld ivm de aanwezigheid van bijzonder broedvogels: 2 percelen met respectievelijk Paapje en Porseleinhoen tot 1 augustus en 4 percelen met Kwartel tot 15 augustus.
Cursus Inleiding beheer natuurgrasland
/in Nieuws /door Jan ten HoveSpeciaal voor onze leden organiseren we in Rouveen opnieuw de cursus Inleiding Beheer Natuurgrasland, in samenwerking met Aeres Hogeschool Dronten. De cursus bestaat uit 3 hele dagen en is bedoeld voor ondernemers die kennis willen maken met natuurlijk graslandbeheer en voor loonwerkers en anderen, die beheer op natuurgrasland uitvoeren in opdracht van een grondeigenaar. Met het volgen van deze cursus voldoet u aan de kenniseis die o.a. Staatsbosbeheer stelt ten aanzien van het beheer van natuurgraslanden.
Praktische informatie en aanmelden
Locatie: Boerderij Eben Haezer (Koetuur), Postweg 2 te Staphorst en Veldschuur, Wijkweg 2 te Rouveen.
Data: op donderdagen 12 september (Koetuur), 26 september (Veldschuur) en 10 oktober 2024 (Koetuur).
Programma: inloop 9:00 uur, start 9:30 uur, lunchpauze 12:00 – 13:00 uur, excursie 13:00 – 15:00 uur
Kosten: € 425 per deelnemer (ex btw)
Inbegrepen zijn de drie lunches en het boekje ‘Ontwikkelen van kruidenrijk grasland’ van Wim Schippers.
Niet-leden kunnen deelnemen tegen meerprijs van € 75 ex btw, mits de maximum groepsgrootte met leden nog niet is bereikt.
Groepsgrootte: minimaal 15, maximaal 25
Inhoud
In deze cursus komen de volgende onderwerpen aan bod:
De inhoud van de cursus is gericht op de regio Rouveen, en hangt mede af van de onderwerpen die de deelnemers inbrengen. Na afloop kennen cursisten de basisbeginselen van natuurlijk graslandbeheer en hebben ze onder andere kennis gemaakt met de meest voorkomende natuurdoeltypen en beheermaatregelen.
Klik hier om aan te melden
De verpachte graslandpercelen zijn weer geschouwd
/in Nieuws /door Jan ten HoveDe afgelopen weken zijn het overgrote deel van de 335 graslandpercelen in natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden geschouwd. Dat wil zeggen: alle percelen zijn, verdeeld over vijf schouwblokken, bezocht door schouwcommissies. Elk blok heeft een schouwcommissie die – in overeenstemming met het controleprotocol – is samengesteld uit een bestuurslid van de ANV, een pachter en boswachters van Staatsbosbeheer en wordt bijgestaan door een medewerker van de ANV. Algemene indruk van de schouwcommissies is dat het gebied er goed beheerd bij ligt. De schouwblokken zijn: Postweg-Stouweweg, Zwartewaterkloosterweg, Rechterensweg, Olde maten-Zuid en Veerslootlanden.
Bevindingen
De bevindingen van de schouwcommissies over 335 graslandpercelen zijn samengevat als volgt:
Op 4 december vond de schouw plaats in het blok Zwartewaterskloosterweg, een winterse ochtend.
Selectieprotocol blijft het uitgangspunt
/in Nieuws /door Jan ten HoveIn onze nieuwsbrief van 12 oktober schreven we over de wijziging van de procedure verpachten grond door Staatsbosbeheer. Aanleiding voor die wijziging was het zogenaamde ‘Didam-arrest’. Pachters hadden hierover rond 1 oktober jl. een brief ontvangen. De vraag die in dat artikel open bleef staan was of voor de Olde Maten het selectieprotocol voor uitgifte van vrijgekomen pachtgrond het uitgangspunt kan blijven. Met onze contactpersonen van Staatsbosbeheer stelden we vast dat het protocol op zichzelf lijkt te voldoen aan de regels voor openbaarheid en gelijkheidsbeginsel.
Van Staatsbosbeheer ontvingen we vandaag het bericht dat wij het selectieprotocol voor uitgifte van vrijgekomen pachtgrond inderdaad kunnen blijven hanteren. Dat betekent dat wij pachtgronden die per 1 januari a.s. pachtvrij komen binnenkort kunnen aanbieden aan pachters volgens de wachtlijst die wij hiervoor hanteren.
Let wel: Pachters die zich in het verleden hebben aangemeld voor de wachtlijst moeten – om in aanmerking te komen – niet alleen een positie hebben bovenaan de wachtlijst, maar ook in het bezit zijn van een behaald certificaat van één van de opleidingen Natuurbeheer en Ondernemerschap (Inleiding beheer natuurlijk grasland of natuurbeheer en ondernemerschap niveau 1).
Het protocol geldt voor pachtgronden in natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden, waar SBB en ANV al jaren een samenwerkingsverband hebben.
Weidevogels van de Veerslootlanden en Olde Maten 2023, groei en nieuwe soorten
/in Nieuws /door Jan ten HoveEcoloog Martijn Bunskoek rapporteert in zijn verslag over 2023 dat hij van 16 soorten weidevogels territoria heeft vastgesteld in de onderzoeksgebieden. Voor het eerst sinds 2019 heeft er weer een Paapje gebroed in het gebied. Deze bedreigde soort weet het gebied dus nog steeds te vinden. Ook is er een Porseleinhoen gehoord, nog een nieuwe broedvogelsoort voor het gebied.
Grutto nam ten opzichte van 2022 toe met vier territoria naar 53. Slobeend (17 territoria), Kievit (121), Watersnip (4) en Veldleeuwerik (3) waren nog niet eerder in deze aantallen vastgesteld. Met name Kievit profiteerde van nieuwe ontstaan broedbiotoop in Bid en Werk. Hier is een deel van de boksloten opgeschoond waardoor het gebied opener is geworden en er kale bodem beschikbaar was om te nestelen. Daarnaast was er in maart/april veel kort grasland en open bodem (door ganzenvraat en hoge waterstanden) te vinden in het gebied. Dergelijke plekken worden direct bezet door Kieviten.
Tureluur kende in de Veerslootslanden het beste jaar tot nu toe met 14 territoria, in het Groene kruispunt waren in het begin van het seizoen wel enkele paren aanwezig maar konden
voor het eerst (sinds 2017) geen territoria opgevoerd worden. Wulp deed het met 16 territoria relatief goed, de soort is redelijk stabiel. Gele kwikstaart (4 territoria), Graspieper (68) en
Roodborsttapuit (5) bleven wat achter ten opzichte van eerdere jaren.
Dit jaar hebben er ergens in het reservaat toch weer Paapjes gebroed. Half juli werden een paartje en enkele vliegvlugge jongen
gezien. Deze foto van een zingend mannetje is gemaakt in 2019, niet ver van de plek waar ze dit jaar gezien zijn (foto: M.
Bunskoek).
Het rapport met meer data en aanbevelingen kunt u downloaden door te klikken op onderstaande afbeelding:
Wijziging procedure verpachten grond Staatsbosbeheer
/in Nieuws /door Jan ten HovePachters van Staatbosbeheer ontvingen rond 1 oktober jl. een brief van hun verpachter over een verandering in de wijze waarop zij (natuur)gronden gaan verpachten. Ook pachters van percelen in de Olde Maten en Veerslootlanden kregen de brief. Wat er niet in staat is of voor dit gebied het selectieprotocol uitgangspunt zal blijven voor de uitgifte van pachtgrond, zoals ANV Horst en Maten dat al jaren regelt in opdracht van Staatbosbeheer. Mocht u als pachter zich dat ook afvragen: weet dat we dit hebben voorgelegd aan Staatsbosbeheer. Het wachten is nog op definitief bericht.
Aanleiding
‘De Hoge Raad heeft in november 2021 in het Didam-arrest bepaald dat een overheidsorganisatie bij het aangaan van privaatrechtelijke overeenkomsten, alle (potentiële) gegadigden een gelijke kans moet bieden. Dit volgt uit het zogeheten gelijkheidsbeginsel. Staatsbosbeheer is als overheidsorganisatie verplicht dit gelijkheidsbeginsel na te leven. Staatsbosbeheer geeft aan bovendien zelf een transparant en uniform proces te willen hanteren voor de ingebruikgeving van (natuur)gronden’. Zo begint de brief.
Nieuwe procedure
In de brief legt Staatsbosbeheer uit dat ze ‘vanaf heden de gronden, waarvan de overeenkomsten eindigen en welke we weer in gebruik willen geven, openbaar in pacht aanbieden, waarbij alle belangstellenden de mogelijkheid krijgen om mee te dingen wanneer zij aan bepaalde door Staatsbosbeheer gestelde voorwaarden voldoen.’ Staatsbosbeheer geeft daarbij aan dat ze ‘in principe dus niet opnieuw onderhands een pachtovereenkomst met u afsluiten’.
Openbaar
Staatsbosbeheer zal vrijkomende percelen openbaar aanbieden op online platform www.pachtgrond.nu. Daarvoor zullen inschrijfvoorwaarden en selectiecriteria gelden. De inschrijver dient een bedrijfsmatig landbouwer te zijn.
Als belangrijke inschrijfvoorwaarde noemt Staatsbosbeheer in de brief het bezit van een pachtcertificaat. Dat is een nieuw begrip, maar als verklaring wordt erbij vermeld dat het gaat om het certificaat Natuurbeheer en Ondernemerschap, minimaal daarvan het onderdeel Inleiding beheer natuurgraslanden.
Voor het bepalen van de score van een inschrijving geldt een puntensystematiek. De hoogst scorende inschrijver wordt geautomatiseerd bepaald. Punten worden toegekend voor het bedrag van de bieding, maar ook voor goedgekeurde certificaten (zoals SKAL, PlanetProof, Beter Leven Keurmerk) en voor ervaring met natuurbeheer (SNL, ANLb). Ook de afstand van het bedrijf van de inschrijver tot de te verpachten percelen weegt mee, waarbij 15 km het maximum is om in te kunnen schrijven.
Onzekerheid
‘Voor pachters van wie de overeenkomst nog niet op korte termijn afloopt geldt dat ze in de toekomst met de nieuwe werkwijze te maken krijgen’, zo schrijft Staatsbosbeheer. Voor de meeste pachters van percelen in de Olde Maten is dat ‘pas’ vanaf 1 januari 2026. Per die datum moeten vrijwel alle 330 pachtpercelen in het gebied opnieuw in pacht worden uitgegeven. De nieuwe procedure zou dan veel meer onzekerheid geven dan het bestaande selectieprotocol.
‘Veel pachters werken al jaren samen met Staatbosbeheer, soms al decennia lang’, zo eindigt de brief. ‘U spant zich in voor de natuur in onze terreinen, u heeft kennis van de grond en veel praktijkervaring. We hopen dat u zult deelnemen aan het nieuwe proces van verpachting.’
Blijft voor de Olde Maten het selectieprotocol het uitgangspunt?
In opdracht van Staatsbosbeheer regelt ANV Horst en Maten al jaren de uitgifte van vrijgekomen pachtpercelen (N12.02 en N13.01) op basis van een selectieprotocol. Daarin is beschreven waaraan een belangstellende die zich heeft aangemeld voor de wachtlijst moet voldoen voor een positie op de wachtlijst en vervolgens hoe de selectie in zijn werk gaat met selectiecriteria. Het protocol maakt deel uit van de samenwerkingsovereenkomst tussen Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten over het beheer van de Olde Maten en Veerslootlanden.
De vraag is dus of we in De Olde Maten op basis van het selectieprotocol kunnen blijven werken. Met onze contactpersonen van Staatsbosbeheer stelden we vast dat het protocol op zichzelf lijkt te voldoen aan de regels voor openbaarheid en het gelijkheidsbeginsel. Voor uitgifte van tussentijds vrijkomende pachtpercelen per 1 januari 2024 is die vraag nu actueel. We zijn in afwachting van de uitslag van een juridische toetsing van Staatsbosbeheer. Tot die tijd zullen we wachten met het uitgeven van pachtgrond.
Links:
Pachten van natuurgrond Staatsbosbeheer
Selectieprotocol bij vrijkomen pachtgrond
Broedseizoen 2023 in De Olde Maten en Veerslootslanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet broedseizoen loopt al weer ten einde. Hoe is het dit jaar in natuurgebied De Olde Maten en Veerslootslanden verlopen? Een interview met Martijn Bunskoek, die voor de ANV de territoria van broedvogels in kaart brengt, in het bijzonder in de weidevogelreservaten Veerslootslanden/Bid en Werk en het Groene Kruispunt. Het lijkt een redelijk succesvol broedseizoen te worden volgens Martijn.
‘Ik zag dit jaar weer wat meer territoria van Grutto’s dan vorig jaar, toen we een slecht seizoen hadden; in totaal 53, tegen 49 vorig jaar. Dat er ook daadwerkelijk Grutto’s vliegvlug zijn geworden blijkt uit het feit dat begin juni in een groep van zo’n 55 foeragerende Grutto’s zeker 10 vrijwel vliegvlugge jongen zijn gezien terwijl er elders in en rondom het reservaat ook nog paren met jongen aanwezig waren. Een heel ander beeld dan vorig jaar toen het behoorlijk stil was in deze tijd.’ Begin april liep Martijn zijn eerste ronde in het gebied en hij zag toen al op vijf plekken grutto’s op het nest zitten. Grutto’s broeden 22 tot 24 dagen. Rond 1 mei waren dan ook al de eerste paren met jongen aanwezig in het gebied. Martijn: ‘Mijn ervaring is dat de vroeg broedende vogels het meest succesvol zijn met het grootbrengen van jongen.’
Een sleutel voor succes blijken telkens weer plasdraspercelen te zijn. ‘De nieuwe plasdras van Klaas-Jan Visscher aan de Afschuttingsweg, net buiten het weidevogelreservaat, was heel succesvol’, aldus Martijn. ‘Bij de aanleg is daar de bodem afgeschraapt, en die kale plasdrasbodem trok echt heel veel vogels, ook Grutto’s en Tureluurs met jongen uit het reservaat.
Bijzonder was de waarneming van een Porseleinhoen, die zich in het gebied aan de Matenweg voor het eerst liet horen. Ook zag Martijn vier paartjes Watersnippen. Ook de Wulp heeft het volgens Martijn dit jaar goed gedaan; begin juni waren er zes á zeven alarmerende paartjes (alarmeren duidt op de aanwezigheid van kuikens) van in totaal zestien territoria. Gele kwikstaarten lieten zich dit jaar wat minder zien, het is onduidelijk wat hier de reden van is.
Opvallend dit jaar was de toename van het aantal Kieviten. Nabij het Laarzenpad bij de Veldschuur is afgelopen winter begroeiing van wilgen en riet verwijderd. Het kale gebied is daarop meteen door de Kievit in gebruik genomen als broedgebied. Het aantal territoria is hierdoor gegroeid van 79 vorig jaar naar 115 dit jaar. Ook de korte grasmat – door ganzenvraat in combinatie met vertraagde grasgroei door het koude en natte voorjaar – heeft bijgedragen aan dit succes.
Martijn vindt dat er meer aandacht moet komen voor goed laten werken en beheren van de plasdrassen. Zo stond de nieuwe greppelplasdras van Staatsbosbeheer begin juni droog. Dat kwam doordat de stuw aan de Stadsweg bleek te lekken, waardoor de pomp geen water meer had. Martijn: ‘Je zag de vogels (veelal met jongen) daar vertrekken toen het water verdween. De stuw is door het waterschap wel gerepareerd, maar helaas te laat om er dit jaar nog wat aan te hebben.’ Voor volgend broedseizoen zou er volgens Martijn overwogen moeten worden om de bodem van de plasdraspercelen zwart te maken, om ze vervolgens tijdig (februari/begin maart) onder water te zetten. Hierdoor zullen ze minder snel dichtgroeien gedurende het seizoen. In de huidige toestand functioneren ze door dat dichtgroeien volgens Martijn maar nauwelijks als opgroeigebied voor weidevogelkuikens.
Ook het beheer van de beweide percelen in het weidevogelreservaat kan volgens Martijn nog aangepast worden, namelijk door de periode van het voorweiden (beweiden in de maand april) te verlengen, wat hem betreft tot in de maanden juni en juli. Ook het aanwijzen van enkele nieuwe beweide percelen op plekken waar nu vooral hooiland ligt is wellicht een optie zodat de variatie toeneemt.
ANV en SBB gaan producten Plocher testen in Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveANV Horst en maten en Staatsbosbeheer gaan de komende drie jaren producten van Plocher testen in de Olde Maten en Veerslootlanden. Op veel natuurlijke graslandpercelen in het gebied is de druk van pitrus en ridderzuring hoog. Voor het agrarisch medegebruik door de pachters, leden van de ANV, zijn dat ongewenste kruiden. Ze zijn echter moeilijk te beheersen, zeker niet met de geldende beheervoorschriften en de aanwezigheid van broedvogels waardoor maaidata worden uitgesteld. De ‘natuurlijke katalytische’ producten van Plocher zouden uitkomst kunnen bieden.
Het gaat om de Plocher-producten Humus Bodem katalysator en Combibladspeciaal. Volgens de leverancier gaat het om ‘natuurlijke katalytische producten, die de oorspronkelijke natuurlijke eigenschappen activeren, versnellen en optimaliseren’ in bodem, mest en organisch materiaal.’ De te behandelen percelen, in totaal ca 22 hectare, liggen aan de Rechterensweg en aan de Postweg. Het effect van de veldbehandeling zal worden gemonitord met een lichtgewicht drone. Vooraf zal een 0-meting worden gedaan. De pachters zijn hierover geïnformeerd en gevraagd om toestemming.
De hoge onkruiddruk op percelen is deels een gevolg van de herinrichting van het gebied circa tien jaar geleden, en deels van het beheerregime van de percelen. Door de aanwezigheid van broedvogels worden maaidata uitgesteld tot soms laat in de zomer tot half augustus, wat verdere verruiging van het gebied in de hand werkt.
Onderzocht zal worden gedurende drie jaren of en in hoeverre er van veldbehandeling van percelen een gunstig effect valt waar te nemen op de bedekking met ongewenste kruiden en op de biodiversiteit.
Naast deze proef met veldbehandeling zal er door de ANV in het kader van het werkplan voor het beheer van De Olde Maten, dus binnen de opdracht van SBB, een proef worden gedaan met toepassing van producten van Plocher bij de verwerking van maaisel afkomstig van percelen met uitgesteld maaibeheer in combinatie met veel ridderzuring. Het gaat om maaisel dat ongeschikt is als veevoer of strooisel. Verwerking van dit maaisel in eigen streek tot een waardevolle bodemverbeteraar met behulp van producten van Plocher, zou een aantrekkelijk alternatief kunnen zijn voor afvoer naar compostering buiten het gebied.
Aanleiding voor de proef was een overtuigende presentatie door de heer Jake Brandes van Plocher aan de ledenvergadering van de ANV in oktober 2022 over de werking en toepassing van producten van Plocher. Het bestuur van de ANV heeft zich verder laten overtuigen van de gunstige effecten tijdens een bezoek in januari jl. aan De Uilenburght in Zuidwolde, één van de beheerboerderijen van Drentsch Landschap. Daar worden de producten van Plocher al een jaar of drie toegepast, zowel in de stal als op de percelen natuurgrasland met veel pitrus, achter de boerderij. Gunstige referenties zijn er verder van Overijssels Landschap en Gemeente Staphorst (project verwerking berm- en slootmaaisel). Ook Staatsbosbeheer vindt het middel dermate interessant, en bovendien niet strijdig met het natuurbeheer, dat het de proef niet alleen toestaat, maar ook medefinanciert.
Staatsbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging zetten samenwerking in Olde Maten en Veerslootslanden voort
/in Nieuws /door Jan ten HoveMet het ondertekenen van een nieuwe overeenkomst hebben Staatbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten 24 april jl. hun samenwerking verlengd. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden. Plaats van handeling was Koetuur, de vergaderlocatie van boerderij Eben Haëzer aan de Postweg te Staphorst.
v.l.n.r. Arend Visscher, Ruben Achter de Molen, Joop Alssema en Wicher Hoeve
Uniek
In 2016 gingen Staatsbosbeheer en Agrarische Natuurvereniging (ANV) ‘Horst en Maten’ een unieke samenwerkingsovereenkomst aan over het beheer en onderhoud van natuurgebied Olde Maten en Veerslootslanden. Dat is een ongeveer 1000 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Rouveen, Staphorst, Hasselt en Zwartsluis. In opdracht van Staatsbosbeheer voert de ANV er een deel van de rentmeesters- en beheerwerkzaamheden uit. De overeenkomst liep af en dat bracht beide partijen aan tafel om nieuwe afspraken te maken.
Slagenlandschap
De ANV zorgt voor verpachting van 650 hectare aan natuurlijke graslanden aan een honderdtal van haar leden. Die pachten in totaal circa 340 percelen. De percelen zijn smal en langgerekt en vormen samen met de tussenliggende sloten en boksloten het karakteristieke slagenlandschap van dit laagveengebied. ‘Onze leden proberen het beheer zo goed mogelijk in te passen in hun bedrijfsvoering’, zo geeft Joop Alssema aan, voorzitter van de ANV. De beheervoorschriften zijn zodanig opgesteld dat de natuur daarvan profijt heeft. Om dat te borgen heeft de ANV een eigen toezichthouder, die met pachters communiceert en als het nodig is aanspreekt op afwijkingen van de regels. Daarvoor bestaat een controle- en sanctioneringsprotocol, een onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst.
Natuur en landbouw komen samen
Ook heeft de ANV een veldcoördinator en een projectcoördinator voor het project. Zij zorgen voor korte lijnen met zowel pachters als boswachters. Daarnaast voor efficiënte en effectieve realisatie van het beheer en onderhoud, en voor een goed verloop van de samenwerking waarbij natuur en landbouw samenkomt.
Vooruitgang
Tegen landelijke trends in neemt het aantal weidevogels in het Natura 2000-gebied toe. ‘Dat komt door de strikte bescherming en inrichting van het reservaat. Een gericht beschermingsbeheer en het opzetten van de waterpeilen zorgen voor het afvlakken van een negatieve trend. We zijn er nog niet maar er is hoop!’, aldus Ruben Achter de Molen, gebiedsmanager Noordwest Overijssel van Staatsbosbeheer. De grutto, maar ook minder bekende soorten als de slobeend worden er steeds meer gezien. Voor broedvogelmonitoring huurt de ANV een ecoloog in. De ANV stemt het beheer in het broedseizoen af op advies van de boswachter en de ecoloog in samenspraak met de pachters. Dit voorjaar is er een opvallende toename van het aantal kieviten. Het Staphorsterveld is bovendien bekend van de grootste populatie wulpen van Noordwest Europa.
De samenwerkingspartners besteden veel aandacht aan behoud en herstel van de graslandpercelen. De ANV zet in opdracht van Staatsbosbeheer de bosachtige begroeiing van de boksloten periodiek terug om de percelen daarvan vrij te houden. En tegen bovenmatige begroeiing met ridderzuring en pitrus – voor agrarisch gebruik ongewenste kruiden – worden waar mogelijk specifieke beheermaatregelen genomen.
Nieuwe afspraken
De nieuwe samenwerkingsovereenkomst bevat een aantal nieuwe bepalingen voor de uitgifte van percelen. Zo moeten leden (aspirant-) pachters voortaan – willen ze in aanmerking komen voor pacht van een vrijgekomen pachtperceel – vakbekwaamheid kunnen aantonen. Daarvoor moeten ze in het bezit zijn van een behaald certificaat van de opleidingen beheer natuurlijk grasland of natuurbeheer en ondernemerschap. Óf op andere wijze kunnen aantonen te voldoen aan de kenniseis die Staatsbosbeheer stelt met betrekking tot beheer van natuurgraslanden. Verder geeft Staatsbosbeheer de voorkeur aan leden (aspirant) pachters die een samenwerking natuurinclusieve landbouw zijn aangegaan met Staatsbosbeheer.
Ondertekenaars
Namens Staatsbosbeheer ondertekenden Ruben Achter de Molen (gebiedsmanager Noordwest-Overijssel) en Susan Bonekamp (regiohoofd Overijssel) die overigens niet aanwezig kon zijn en haar handtekening al had geplaatst. Namens de ANV tekenden Joop Alssema (voorzitter), Wicher Hoeve (secretaris) en Arend Visscher (penningmeester).
Coöperatief plan
Joop Alssema en Ruben Achter de Molen verklaarden blij te zijn met voortzetting van de samenwerking in het natuurgebied Olde Maten, en ook dat beide organisaties in breder verband samen willen blijven optrekken, zoals bij de verdere invulling van het recent tot stand gekomen Coöperatief Plan Staphorst, dat door beiden wordt ondersteund.
Kuikens in het land, poes in de mand
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet duurt niet lang meer of de eerste kievitskuikens kruipen uit het ei. De weken daarna zullen ook kuikens van wulp, grutto, scholekster, tureluur en andere weidevogels door het land scharrelen. Een kwetsbare periode voor de kuikens waarin ze nogal wat gevaren te overwinnen hebben voordat ze vliegvlug zijn. Katten vormen daarbij ook een gevaar. Weidevogelkring Staphorsterveld vraagt hiervoor aandacht.
Dit zijn niet allemaal verwilderde katten, maar zeker ook boerderijkatten en katten van burgers uit de woonkernen. Ze zijn wel degelijk een oorzaak van kuikenpredatie. Vandaar dat de weidevogelkring Staphorsterveld e.o. boeren en burgers oproept om katten gedurende het broedseizoen zoveel mogelijk binnen te houden, in ieder geval ’s nachts.
Weidevogelkring Staphorsterveld is het verband waarin vertegenwoordigers van Vereniging voor Weidevogelbescherming (WVB) Staphorsterveld e.o., agrarisch ondernemers, Wildbeheereenheid D’Oldematen, Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten, Staatsbosbeheer, gemeente Staphorst en provincie Overijssel samenwerken door contact met elkaar te onderhouden om weidevogels zo goed mogelijk te beschermen
Frits Bouwkamp, vertegenwoordiger van de Vereniging voor Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.: ‘Wat veel mensen zich niet realiseren is dat ook de huiskat graag een weidevogelkuiken lust. En dat terwijl weidevogels (extra) sterfte door predatoren zoals katten er niet bij kunnen hebben’.
Daarom steunt Weidevogelkring Staphorsterveld de campagne ‘Kuikens in het land, poes in de mand’, van de Bond Friese Vogelwachten (BFVW). Uit onderzoek blijkt dat huis- en boerderijkatten ’s nachts kilometers afstruinen door weilanden. Het liefst vangen ze muizen, maar instinctief doden ze ook de weerloze kuikens. De weidevogelkring roept alle katteneigenaren op om hun dier tenminste vanaf half april tot en met juni – als alle grondbroedende vogels kuikens hebben – binnen te houden zodra het donker wordt.
In deze spot vertelt Frans Kloosterman, voorzitter van de BFVW hoe belangrijk het is katten in het broedseizoen zoveel mogelijk (vooral ’s nachts!) binnen te houden.
Groei aantallen weidevogels in Veerslootlanden en Olde Maten stagneerde in 2022
/in Nieuws /door Jan ten HoveEcoloog Martijn Bunskoek rapporteert in zijn verslag over 2022 dat hij van 15 soorten weidevogels territoria heeft vastgesteld in de onderzoeksgebieden. In 2022 lijken de aantallen na de groei van afgelopen jaren wel enigszins te stagneren en was van Grutto en Tureluur het broedsucces zeer slecht, vermoedelijk door predatie en de beperkte beschikbaarheid van goed kuikenland in het reservaat. Van Wulp was het broedsucces dit jaar wel vrij goed.
Het reservaat vormt een belangrijk brongebied (samen met de gronden van verschillende boeren in het reguliere agrarische gebied die hun bedrijfsvoering op weidevogels hebben afgestemd) voor de weidevogels in het gehele Rouveense en Staphorsterveld. Zonder het weidevogelreservaat en de inzet van deze boeren zou Grutto bijvoorbeeld nauwelijks nog voorkomen in de gemeente Staphorst.
Niet overal in het Rouveense- en Staphorsterveld deden de Grutto’s het slecht: In het Oosterslag
(percelen Hoeve-Courtz) zijn zeker 35 paren met jongen waargenomen (gegevens Vereniging
Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.), het beste resultaat tot nu toe. Ook in het
Zuideindigerslag zijn begin juni enkele Gruttoparen met jongen waargenomen. Het is bemoedigend dat in ieder geval in één van de twee grote kernen met Grutto’s in gemeente Staphorst het broedsucces wel voldoende is geweest.
De recente realisatie van een greppelplasdras aan de Rechterensweg en in het Groene kruispunt zal hopelijk ook bij gaan dragen aan een verdere optimalisatie van het gebied voor weidevogels.
Martijn doet in zijn rapportage een aantal aanbevelingen, zoals (meer) voorweiden en bepaalde percelen vroeger maaien om in omgeving van clusters met veel weidevogels meer geschikt kuikenland te krijgen, dat wil zeggen: percelen met niet te lange en vrij open vegetatie.
Informatiebijeenkomst verdiepingscursus natuurinclusieve landbouw
/in Nieuws /door Jan ten HoveANV Horst en Maten is van plan om voor u een verdiepingscursus te organiseren over natuurinclusieve landbouw. Hoe die cursus er uit zou moeten zien willen we graag met u als belangstellende bespreken.
Hiervoor houden we een informatiebijeenkomst op donderdag 3 november, om 10:00 uur in Koetuur (Postweg 2 te Staphorst). U kunt zich hiervoor aanmelden door een mail te sturen naar: j.tenhove@anvhorstenmaten.nl. Ook als u verhinderd bent, maar wel geïnformeerd wilt worden, horen wij dat graag.
Natuurboeren: kennis en vakmanschap om te boeren met en in de natuur
Aeres Hogeschool ontwikkelde een pakket cursussen ‘waar kennis over natuurbeheer wordt gekoppeld aan de boerenpraktijk’ in samenwerking met Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Docent Michiel Drok, die eerder al de driedaagse cursus ‘Inleiding beheer natuurlijk grasland’ voor de ANV verzorgde, zal een toelichting geven.
Het pakket is als volgt opgebouwd:
Niveau 1: voor ondernemers met natuurgrond als deel van hun bedrijf
Niveau 2: voor ondernemers waar natuurgrond een groot deel van het bedrijf omvat
Niveau 3: voor ondernemers die een eigen ondernemingsplan natuur als basis ontwikkelen
Kosten en subsidie
Na de informatiebijeenkomst hopen we een passende cursus te kunnen aanbieden met informatie over de deelnamekosten. Voor de organisatie van een cursus of studiegroep over natuurinclusieve landbouw is in het kader van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland (IBP VP) van Provincie Overijssel een subsidie toegekend aan de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten, waaraan ANV Horst en Maten deelneemt. Daardoor kunnen we uw eigen bijdrage beperken, afhankelijk van de aard en omvang van het cursusprogramma en het aantal deelnemers.
Najaarswerkzaamheden Staatsbosbeheer in de Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveBroedseizoen weidevogels 2022 in natuurgebied Staphorsterveld
/in Nieuws /door Jan ten HoveNieuwe flyer over beheer van natuurlijk grasland in de Olde maten en Veerslootslanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveAls lid van de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten deed de ANV mee aan de Olde Maten Event op 11 juni jl. In samenwerking met Rouveen Kaasspecialiteiten konden we de bezoekers het resultaat van natuurinclusieve landbouw in de streek laten zien én proeven. De biologische weidevogelkaas vond gretig aftrek bij jong en oud. Met een nieuwe flyer informeerden we veel bezoekers hoe we de Olde Maten als een mozaïek beheren. En dat het agrarisch ondernemers zijn, leden van de ANV, die graslandpercelen pachten, waarvoor de ANV samenwerkt met Staatsbosbeheer.
De inzet van de Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten is erop gericht om het gebied verder te ontwikkelen voor bewoners, gebruikers en bezoekers. Het versterken van de belevingswaarde, de relatie tussen natuur & landbouw en educatie.
De flyer Beheer van natuurlijk grasland in de Olde Maten en Veerslootslanden is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over het werk van de ANV en haar leden in het natuurgebied.
Voorzichtig met zware machines in de Olde Maten
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp een aantal percelen in de Olde Maten hebben we insporing onderzocht die vorig jaar was ontstaan door inzet van zwaar materieel. De conclusie is anders dan wij hadden verwacht, namelijk dat rijsporen zich driekwart jaar na dato niet spontaan hebben hersteld. De veronderstelde veerkracht van de veenbodem valt tegen.
De zomer van 2021 was natter dan we in de voorgaande jaren gewend waren. Op meerdere percelen was sprake van insporing, met name door materieel voor afvoer van hooi. In een enkel geval kwam een balenpers zelfs helemaal vast te zitten, waarvan de bodemschade overigens door de pachter is hersteld.
De algemene aanname was dat de bodem zich van insporing spontaan en binnen korte tijd herstelt. Om te checken of dat wel klopt hebben we het herstel van de insporing op een aantal percelen in de gaten gehouden. Daaruit is ons gebleken dat de veerkracht van de bodem tegenvalt. We konden sporen van een jaar geleden nog steeds goed zien, de bodem had zich niet of nauwelijks hersteld.
Die blijvende insporing heeft niet alleen nadelige gevolgen voor de bodem, maar ook voor de vegetatie. Het is ideaal voor het ontstaan van pitrus. Om dat tegen te gaan doen wij een beroep op u als pachter om voorzichtig te zijn met de inzet van (te) zwaar materieel, en bij twijfel over de draagkracht van de bodem daarvan af te zien.
Vervolg terugzetten bossingels Olde Maten
/in Nieuws /door Jan ten Hove30 november zijn we met onze werkploeg gestart met het terugzetten van bossingels in de Olde Maten. Dat gebeurt in het kader van natuurherstel van boksloten en graslandpercelen, en is een vervolg op het werk van vorig jaar. De werkploeg van de ANV zaagt vanuit de boksloten overgroeide graslandpercelen vrij over een lengte van circa 12 kilometer. De mannen zijn gestart aan de Postweg, waar het project vorig jaar eindigde. Opdrachtgever is Staatsbosbeheer.
De Olde Maten en Veerslootlanden is een natuurgebied met een slagenlandschap. In het gebied ligt ruim 600 hectare aan natuurlijke graslanden op smalle, langgerekte percelen tussen zogenaamde boksloten met een totale lengte van om en nabij de 225 km. Om de bijzondere natuur van zowel boksloten als graslandpercelen te kunnen behouden is onderhoud vereist. Dit jaar zal het eerste deel van deze ‘inhaaloperatie’ worden uitgevoerd.
Met het beschikbare budget pakken we net als vorig jaar de meest urgente overgroei aan. Vorig jaar is op diverse percelen langs de Rechterensweg al veel bosschage verwijderd (over een lengte van 18 km). De komende tijd worden de werkzaamheden voortgezet langs percelen aan de Postweg.
Het zaagwerk wordt uitgevoerd door de werkploeg van ANV Horst en Maten, bijgestaan met een minikraan door K. Hengsteboer Slootonderhoud & Grondwerken. De werkploeg zorgt ook voor diverse hand- en spandiensten om de percelen schoon op te leveren. Het uitrijden en versnipperen van het gezaagde hout wordt uitgevoerd door HDS Dunnink, die ook de vrijgezaagde stroken zal klepelen en maaibaar opleveren. Het werk zal vóór 15 maart 2022 worden afgerond.
Koud voorjaar, veel weidevogels
/in Nieuws /door Jan ten HoveWoord van de voorzitter
/in Nieuws /door Jan ten HoveBij velen is er opluchting over de versoepeling van de coronamaatregelen. We kunnen telkens weer een stap zetten richting normale samenleving. Als ANV-bestuur kunnen we weer fysiek vergaderen. We zijn volop bezig met de voorbereiding voor een vervolg op de samenwerking met Staatsbosbeheer. Het huidige samenwerkingscontract loopt op 31 december 2021 af.
Een ander belangrijk agendapunt is onze deelname aan de deelgebiedscommissie Staphorsterveld. Dat is in het kader van de Gebiedsgerichte aanpak Noordwest Overijssel. In deze commissie wordt gesproken over de vele opgaven in ons gebied, zoals de bodemdalingproblematiek in de veenweiden en de stikstofaanpak. Doel daarvan is om een toekomstperspectief op te stellen voor ons (deel)gebied op de middellange en lange termijn. Een toekomstperspectief dat economisch, ecologisch, milieutechnisch en waterhuishoudkundig duurzaam is en een gebied waarin het goed is om te wonen, werken en recreëren.
In deze commissie zitten vertegenwoordigers van de landbouworganisaties, natuur- en milieuorganisaties, gemeenten, waterschap en terreineigenaren, zoals Staatsbosbeheer. De commissie is een initiatief van de provincie Overijssel en als voorzitter fungeert wethouder L. Mulder van de gemeente Staphorst. Namens ANV Horst en Maten heb ik zitting in de commissie.
Joop Alssema
Weidevogels kunnen veilig opgroeien door lastminute-beheer en kuikenstroken
/in Nieuws /door Jan ten HoveSamenwerking partijen Olde Maten gaat verder als werkgroep van Gebiedscoöperatie IJsseldelta
/in Nieuws /door Jan ten HoveIn 2020 is het ‘Uitvoeringprogramma voor de Olde Maten en Zwartewatersklooster’ opgesteld door de samenwerkende gebiedspartijen. Dat zijn: Staatsbosbeheer, ANV Horst en Maten, Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster (SEZ), werkgroep ‘Hooidelta’ en de Stichting Vrienden van de Oldematen (VVO). Deze partijen werken sindsdien met elkaar samen als ‘Gebiedsalliantie Samenwerking Olde Maten (SOM), waarbij de beide gemeenten Staphorst en Zwartewaterland als adviseur betrokken zijn. Voor de realisatie van dit programma zal de Gebiedsalliantie SOM gaan fungeren als werkgroep onder de vlag van Gebiedscoöperatie IJsseldelta u.a. Staatsbosbeheer en de Stichting Vrienden van de Oldematen waren daarvan al lid. Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster en ANV Horst en Maten hebben het lidmaatschap aangevraagd.
In 2017 nam Verenging Vrienden van de Olde Maten (VVO) het initiatief om in gezamenlijkheid met Staatsbosbeheer (SBB), Agrarische Natuurvereniging (ANV) en de beide gemeentes Staphorst en Zwartewaterland een werkatelier te organiseren met behulp van Atelier Overijssel. Doel van dit werkatelier was een stip op de horizon te zetten voor het gebied de Olde Maten. De uitkomsten zijn verwerkt in het rapport ‘Gebiedsprogramma voor de Olde Maten in haar omgeving’.
Samen in actie
De partijen spannen zich als werkgroep onder de vlag van Gebiedscooperatie IJsseldelta gezamenlijk in om cofinanciering te verkrijgen voor de diverse projectideeën die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma. Bijvoorbeeld via Provincie Overijssel en het Interbestuurlijk Programma (IBP) Vitaal Platteland. Beide gemeenten ondersteunen de samenwerking en realisatie van het uitvoeringsprogramma door geld beschikbaar te stellen waarmee voor de komende twee jaren een projectleider aangesteld kan worden.
Thema’s en randvoorwaarden
De belangrijkste thema’s die door de gebiedspartijen worden behartigd zijn nauw verweven met de geschiedenis, de natuurwaarden en het hedendaagse en historische gebruik van de omgeving: cultuurhistorie, waterbeheer, hooiwinning, natuur en natuurinclusieve landbouw, historische en nieuwe energiebronnen. Randvoorwaarden zijn: rust in de leefomgeving, versterken van de economie, deel van een groter geheel.
Projectideeen
In het Uitvoeringsprogramma zijn projectideeën opgenomen als: landschapsbiografie, recreatieve belevingsapp, studiegroep natuurinclusieve landbouw, verbeteren wandelpaden, marketing en promotie, informatiepanelen en bewegwijzering, parkeervoorzieningen, educatie/onderwijsprogramma, wandel- en fietsverbindingen, biomassa, inzet mensen met beperking voor beheer.
Vogelkijkhut Zwartewatersklooster open
/in Nieuws /door Jan ten HoveMogelijkheden doorzaaien kruidenrijk grasland
/in Nieuws /door Jan ten HoveKruidenrijke graslanden zijn van grote waarde voor opgroeiende weidevogelkuikens. Ze kunnen hier voedsel (insecten) en schuilgelegenheid vinden. Percelen met veel kruiden trekken weidevogelkuikens aan. Als omliggend grasland wordt gemaaid zijn ze een belangrijk toevluchtsoord. Collectief Noord West Overijssel stelt in de nazomer van 2021 een zaadmengsel beschikbaar om door middel van doorzaaien een kruidenrijk perceel te maken.
Enkele voorwaarden zijn :
Voor deze randen wordt het ANLb-beheerpakket kruidenrijk grasland aangeboden, met de daarbij behorende vergoeding. Het is ook mogelijk om oevers af te schuinen om een schralere rand te creëren, waar het doorzaaien met het kruidenrijke mengsel meer kans van slagen heeft. De exacte invulling, bijvoorbeeld met betrekking tot een eventuele eigen bijdrage, zal in de loop van de zomer duidelijk worden.
Indien u hierin geïnteresseerd bent kunt u zich aanmelden bij Egbert Wever (e.wever@collectiefnoordwestoverijssel.nl of tel. 06 27435361). Meer uitgebreide informatie volgt dan.
Mogelijkheden aanleg plasdras op uw perceel
/in Nieuws /door Jan ten HoveVanuit het Agrarisch Collectief NoordWest Overijssel wordt de mogelijkheid geboden om een plasdrassituatie te realiseren op één van uw percelen. Plasdras biedt een aantrekkelijke biotoop voor weidevogels om te rusten, te foerageren en in goede conditie te komen. Op plasdraspercelen kunnen vóór het broedseizoen grote aantallen weidevogels worden aangetroffen. De aantrekkingskracht is groot en de hoop is dat een deel van de vogels besluit om in het gebied te blijven om te broeden. Daarnaast bieden plasdraspercelen ook foerageer- en rustmogelijkheden buiten het broedseizoen, bijvoorbeeld voor uitgevlogen jonge vogels en doortrekkers.
Enkele voorwaarden voor afsluiten van een plasdrasovereenkomst zijn :
Naast vernatten van een (deel van een) perceel is het is ook mogelijk om een plasdrassituatie te creëren door oevers af te schuinen .
Plasdras en het aansluitende beheer komen in aanmerking voor een vergoeding vanuit het ANLb.
Indien u hierin geïnteresseerd bent kunt u zich aanmelden bij Egbert Wever (e.wever@collectiefnoordwestoverijssel.nl of tel. 06 27435361). Meer uitgebreide informatie volgt dan.
Broedvogelmonitoring in de Olde Maten en Veerslootslanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveANV Horst en Maten beheert met een groot aantal leden-pachters voor Staatsbosbeheer graslandpercelen in de Veerslootlanden en Olde Maten. In de pachtcontracten zijn uiteenlopende maaidata of extensieve beweiding overeengekomen. Daarmee wordt een mozaïek van verschillend beheer bereikt, wat ten goede komt aan de biodiversiteit. Om aan te kunnen tonen dat conform de voorwaarden en de Wet Natuurbescherming wordt gewerkt wil de ANV de aanwezige beschermde waarden (in dit geval met name weidevogels) in beeld hebben, vóórdat er gemaaid wordt of vee wordt ingeschaard. De ANV werkt hiervoor al enkele jaren samen met ecoloog Martijn Bunskoek.
Situatie en werkwijze
Rondom het blauwgrasland-reservaat in de Veerslootlanden is een weidevogelgebied ingericht. Daarnaast is er tussen de Olde Maten en De Wieden een natte verbindingszone gerealiseerd – het Groene Kruispunt – en ook in de Olde Maten zijn veel inrichtings- en herstelmaatregelen genomen. Ongeveer honderd leden van de ANV pachten in het gebied percelen met een uitgestelde maaidatum, met de beheertypen N12.02 (Flora- en faunarijk grasland) of N13.01 (Vochtig weidevogelgrasland). Daarnaast wordt een deel van de percelen voorbeweid of vindt er standbeweiding plaats. Tevens voert de ANV onderhoudswerkzaamheden uit in het gebied zoals het snoeien en afzetten van bosranden en het klepelen van randen langs boksloten.
Begrenzingen van de verschillende deelgebieden in de Olde Maten-Veerslootlanden. De geel omlijnde delen worden op weidevogels geïnventariseerd.
Onderzoeksgebied
Om te kunnen maaien is het noodzakelijk om vooraf een goed beeld te hebben waar de weidevogels broeden in het gebied. Het is vanuit de geldende Wet Natuurbescherming verboden om nesten van vogels te verstoren of te schaden. Indien rond de maaidatum duidelijk is dat er geen broedende vogels aanwezig zijn kan er gewoon volgens planning gemaaid worden. Het kan echter ook zijn dat op een perceel rond die tijd toch nog weidevogels met jongen rondlopen of dat late soorten als Paapje of Kwartel nestelen. In overleg tussen ecoloog, de veldcoördinator en de pachter worden dan afspraken gemaakt over het uitstellen van het maaien. Dat kan zijn van het gehele perceel of van een gedeelte ervan, totdat de vogels klaar zijn met broeden en de percelen verlaten hebben.
Verreweg de meeste weidevogels zijn te verwachten in het open weidevogelreservaat rondom de Veerslootlanden, in het zuidelijke deel van de Olde Maten richting werkschuur Bid en Werk (385 ha) en in de natte verbindingszone aan de Stouwe (20 ha). In deze twee gebieden liggen ook alle percelen met beheertype N13.01 (Vochtig weidevogelgrasland). Daar is het dan ook het meest van belang een goed beeld te hebben van de aanwezige broedvogels. De graslanden in een groot deel van de Olde Maten zelf (ca. 540 ha) zijn te besloten – en daardoor niet aantrekkelijk – voor de meeste weidevogels, op enkele Wulpen en Graspiepers na. In bovenstaande kaart zijn de begrenzingen weergegeven van de deelgebieden.
Broedvogelkartering
Om de ontwikkelingen van de weidevogelpopulatie in het gebied goed te volgen laat de ANV jaarlijks door Martijn Bunskoek een uitgebreide territoriumkartering uitvoeren in de periode april-juni. Dergelijke langjarige monitoring laat goed de ontwikkelingen zien in het gebied.
Om de weidevogels in het Groene Kruispunt en het Weidevogelgebied Olde Maten-Veerslootlanden in beeld te brengen wordt gewerkt volgens de gestandaardiseerde inventarisatiemethode van SOVON, het zogenaamde Broedvogel Monitoring Project (BMP). Het BMP schrijft voor rijke weidevogelgebieden vijf bezoekrondes voor rond zonsopgang/in de ochtend in de periode april-juni. Er wordt niet specifiek naar nesten gezocht bij deze methode. Tijdens de laatste rondes (eind mei/begin juni) wordt wel het broedsucces bepaald door het in kaart brengen van alarmerende paren (met jongen) van in ieder geval Wulp, Grutto en Tureluur, de zogenaamde alarmtelling. Martijn legt de waarnemingen in het veld direct digitaal vast met de door SOVON ontwikkelde app Avimap. Naast de inventarisatie van beide weidevogelgebieden wordt in de periode eind mei-half juni het gehele gebied (dus inclusief de besloten Olde Maten) ook twee maal s ’avonds en s ’nachts op nachtactieve soorten van (vochtige) graslanden zoals Kwartel en Kwartelkoning onderzocht.
De volgende 18 beheerrelevante en primaire weidevogelsoorten worden in kaart gebracht:
Broedvogels besloten deel Olde Maten
Er worden voordat er gemaaid wordt in het besloten deel van de Olde Maten gegevens opgevraagd bij vrijwilligers die de Grauwe klauwieren in het gebied inventariseren. Deze gegevens worden dan betrokken bij het (eventueel vervroegd) vrijgeven van de percelen (zie volgende alinea).
Terugkoppeling pachters
In de loop van de inventarisatie wordt duidelijk waar zich broedende vogels ophouden in het gebied en op welke percelen zich knelpunten kunnen voordoen met het oog op de maaidatum. Per perceel geeft Martijn Bunskoek aan of er gemaaid kan worden vanaf de in het contract genoemde datum of dat het maaien uitgesteld moet worden (omdat er nog broedende vogels aanwezig zijn). Vooral soorten met een lang(er) broedseizoen (Kwartel, Tureluur, Watersnip, Paapje, Gele kwikstaart) of meerdere broedsels (Graspieper) hebben hierbij de aandacht. Op percelen met bovenmatige bedekking met pitrus danwel ridderzuring kan bij geconstateerde afwezigheid van broedvogels juist toegestaan worden om eerder te maaien. Vroeger maaien helpt om deze vaak hardnekkige ongewenste kruiden terug te dringen. Veldcoordinator Egbert Wever van de ANV licht de pachters in over mogelijkheden dan wel beperkingen.
Verslaglegging
Na afloop van het seizoen stelt Martijn Bunskoek voor de ANV een beknopte notitie op met de resultaten van het onderzoek. Ook brengt hij eventuele knelpunten en verbeterpunten in beeld.
Project herstel boksloten Olde Maten 2020 opgeleverd
/in Nieuws /door Jan ten HoveVorige week woensdag 31 maart heeft de ANV haar deel van het project Natuurherstelmaatregelen Olde Maten 2020 opgeleverd aan Staatsbosbeheer. Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten werken samen aan het beheer van het gebied. In 2020 kwam geld beschikbaar voor aanpak van de meest problematische begroeiing op en langs een deel van de boksloten. Staatbosbeheer wil de komende jaren telkens een deel van de boksloten herstellen (in totaal 140 km), terwijl onder regie van de ANV de graslanden worden hersteld, door de meest problematische overgroei van bossingels vanuit de boksloten te verwijderen.
Herstel van boksloten is nodig om de verschillende beheertypen van de boksloten in stand te kunnen houden of te versterken. Daarnaast is afzetten nodig om de overgroei vanuit de bossingels op de aangrenzende graslandpercelen te verwijderen. Deze overgroei is problematisch, zowel voor instandhouding van de natuur van boksloten en graslanden in haar verscheidenheid als voor het karakteristieke slagenlandschap. Het staat ook een doelmatig beheer in de weg, want het gaat ten koste van de beheerbare en in pacht uitgegeven oppervlakte grasland.
Eind oktober jl. zijn de mannen van de eigen werkploeg van de ANV voortvarend gestart met de werkzaamheden aan de Rechterensweg, bijgestaan met een minikraan van K. Hengsteboer Slootonderhoud & Grondwerken. Voor het uitrijden en versnipperen van het gezaagde hout maakte de ANV gebruik van de diensten van HDS Dunnink, dat ook de vrijgezaagde stroken klepelde en maaibaar opleverde.
Het eindresultaat is dat van de percelen aan de Rechterensweg van meer dan 11 kilometer boksloot de randen ter weerszijden zijn vrijgezaagd en de betreffende graslandpercelen maaibaar zijn opgeleverd. Daarnaast is aan de Postweg datzelfde werk gedaan langs bijna 7 kilometer boksloot. In totaal heeft de ANV op deze wijze 18 km aangepakt. Het project is naar ieders tevredenheid en op tijd afgerond, dat wil zeggen voordat op 15 maart de rustperiode inging.
Egbert Wever (ANV Horst en Maten) (links) en Ron Blom (Staatsbosbeheer) bij de oplevering van de werkzaamheden.
Vogelkijkhut Zwartewatersklooster wordt hersteld
/in Nieuws /door Jan ten HoveBinnenkort zal de vogelkijkhut bij Zwartewatersklooster in de Olde Maten zijn vernieuwd. Vorig jaar zomer moest de oude observatiehut worden gesloten omdat deze niet meer veilig was.
De Olde Maten is samen met een gedeelte van de Veerslootslanden een 993 hectare groot Natura 2000-gebied tussen Hasselt, Staphorst en Zwartsluis. Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In deze Natura 2000-gebieden worden bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit (soortenrijkdom) te behouden. In de Olde Maten komen veenmosrietlanden en trilvenen voor en kent een uitgebreide slotenpatroon voor met agrarisch natuurbeheer.
ANV Horst en Maten ontving voor vernieuwing een bijdrage uit het RaboFonds
De observatiehut, veelal aangeduid als ‘vogelkijkhut’ in De Olde Maten is een geliefde plek voor bezoekers van het gebied, in het bijzonder van de vogelaars onder hen. De hut raakte echter in verval en Staatsbosbeheer moest besluiten om de hut voorlopig dicht te doen. Agrarische Natuurvereniging (ANV) Horst en Maten diende daarop in samenwerking met Staatsbosbeheer een aanvraag in voor een bijdrage uit het RaboFonds van Rabobank Meppel-Staphorst-Steenwijkerland, welke is gehonoreerd.
De bank steunt daarmee projecten die gericht zijn op het versterken van de leefomgeving en de onderlinge samenwerking stimuleren. De vernieuwing van de vogelkijkhut vloeit voort uit de samenwerking tussen Staatsbosbeheer en ANV Horst en Maten met betrekking tot het beheer van het natuurgebied. Om alle kosten te ondervangen zijn er naast de Rabobank nog andere sponsoren zoals Aannemersbedrijf Muis B.V. te Wetering, die ook de werkzaamheden zal uitvoeren, Foreco Houtproducten B.V. te Dalfsen en BioBlocks B.V. te Rosmalen en een bijdrage van Staatsbosbeheer.
Oplevering en ingebruikname in april
Vanaf de vogelkijkhut zijn vele vogels te spotten, zoals de aalscholver, zilverreiger, ijsvogel, diverse eenden soorten en roofvogels. Ook bestaat de kans om een otter te spotten. De oude hut is in 1992 gebouwd en kreeg toen al de naam Otterhut, terwijl dit dier in de Olde Maten toen nog niet aanwezig was, maar al wel opnieuw was uitgezet o.a. in de Weerribben.
Vogelkijkhut Olde Maten in aanbouw. Er zal nog een trap worden geplaatst naar de verdieping.
De oude hut is gesloopt en een nieuwe hut is geplaatst op dezelfde plek als de oude hut en is nu bijna gereed. Staatsbosbeheer zal de bezoekers informeren over de vogels en zoogdieren die in de Olde Maten leven door middel van een informatiepaneel. In overleg met Staatsbosbeheer zal aandacht worden besteedt aan een moment om de nieuwe hut nog deze maand op te leveren en in gebruik te nemen.
Weidevogels van de Veerslootlanden en Olde Maten in 2020
/in Nieuws /door Jan ten HoveTerugzetten bossingels Olde Maten vordert gestaag
/in Nieuws /door Jan ten HoveUitvoering herstel boksloten en graslanden Olde Maten gestart
/in Nieuws /door Jan ten Hove2020 redelijk goed jaar voor de weidevogels in Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveWie helpt mee om 25 wulpennesten uit te rasteren?
/in Nieuws /door Jan ten HoveMet Vereniging Weidevogelbescherming (VWB) Staphorsterveld e.o. zoeken wij nog enkele mensen die willen helpen bij het uitrasteren van 25 wulpennesten in het Staphorsterveld. De VWB maakt voor dit werk al gebruik van de werkploeg van ANV Horst en Maten, maar kan nog wel wat extra helpende handen gebruiken. Om gevonden wulpennesten te beschermen tegen predatie door vossen worden ze sinds enkele jaren individueel uitgerasterd. En dat blijkt goed te werken. Dus heb je een hart voor weidevogels, en tijd om de handen hiervoor uit de mouwen te steken tegen een vergoeding per uur; aarzel dan niet en neem contact op met Egbert Wever van ANV Horst en Maten of Bram Vat van de VWB.
Bram Vat, sinds februari voorzitter van VWB Staphorsterveld e.o.: ‘Het gaat niet alleen om het plaatsen zelf, maar daarna moet ook nog in de gaten gehouden worden of de vogel het raster accepteert. Het is dus belangrijk dat je interesse hebt voor weidevogels en dat je je wilt verdiepen in hun gedrag. Gebruik van een verrekijker is daarom wel zo handig.’
Tijdens en na het plaatsen van het raster moet het gras onder de onderste draad één of enkele keren worden weggemaaid. Zowel het plaatsen van het eerste raster als het beoordelen van het gedrag van de vogels én het controleren van het nest in de weken daarna, wordt door een vrijwilliger van de VWB begeleid. Daarna wordt verwacht dat je het werk alleen kunt uitvoeren. Daarvoor moet je wel beschikken over een eigen auto. De maatregelen in verband met het coronavirus moeten uiteraard worden nageleefd, maar dat is geen probleem voor dit werk waarbij je alleen in het veld bent.
Bram Vat: ‘Als je eenmaal ervaring hebt met het plaatsen, kost dat inclusief eventueel maaien onder de onderste draad – afhankelijk van de hoogte van het gras op dat moment- een half uur.
We wachten niet langer dan één tot anderhalf uur op het terugkomen van de broedvogel. Dat moet vanaf de weg – bij voorkeur vanuit je auto – met behulp van je verrekijker. Blijkt dat de vogel het raster niet accepteert, dan moet het raster meteen weer worden weggehaald. Dat weghalen gaat op zich snel. Je kunt ervan uitgaan dat je zo maximaal twee uur bezig bent per nest. Sommige vogels komen heel snel op het nest terug, en dan ben je met een uur klaar. Misschien kennen ze ons en het raster wel van voorgaande jaren…. ‘
Afhankelijk van de grasgroei en de tijd dat het nest nog niet uit is, moet het gras onder de onderste draad één of meerdere malen worden weggemaaid. Dat is dan meteen een nestcontrole: zijn de eieren uitgekomen, of is het nest toch gepredeerd, bijvoorbeeld door een hermelijn of kraai? Onze deskundige leert je hoe je dat kunt zien. Als het nest uit is of toch gepredeerd, dan moet het raster vanzelfsprekend worden weggehaald.
Het uitrasteren van een nest gebeurt binnen één tot maximaal twee dagen na melding door de weidevogelvrijwilliger. De VWB zorgt voor toestemming van de grondeigenaar. Natuurlijk kan het nest in de tussentijd gepredeerd worden, en kom je voor niets met je rastermateriaal. De vrijwilligers controleren altijd of het nest nog aanwezig is, voordat we met de materialen het veld in gaan.
Egbert Wever, veldcoordinator ANV Horst en Maten, is bereikbaar via 06-27435361 of e.wever@anvhorstenmaten.nl
Bram Vat, voorzitter VWB Staphorsterveld e.o., is bereikbaar via 06-10632718 of bramvat@gmail.com
Oproep: rekening houden met nesten bij het bemesten
/in Nieuws /door Jan ten HoveDe vrijwilligers van de Vereniging Weidevogelbescherming (VWB) Staphorsterveld e.o. zijn in deze tijd razend druk met het zoeken en markeren van nesten van boerenlandvogels. Nu het land vooral sinds deze week snel opdroogt na een natte periode wordt het land bewerkt en mest uitgereden. De VWB meldt dat tijdens de werkzaamheden waarschijnlijk nog niet alle nesten gemarkeerd zijn. Daardoor kunnen er nesten verloren gaan, vooral als er gebruik gemaakt wordt van sleepslangen.
De VWB doet daarom een beroep op agrarisch ondernemers, leden van de ANV en anderen, of zij tijdens het uitrijden van de mest willen letten op nog niet gevonden weidevogelnesten.
Frits Bouwkamp van de VWB: ‘In geval van het gebruik van sleepslagen kunt u de betreffende zoeker van de VWB benaderen om samen met hem of haar te proberen de nesten te sparen.’
Ook zal de komende weken begonnen worden met het onderwerken van vanggewassen op maispercelen. Frits Bouwkamp wijst er op dat ook hierin kieviten, maar ook wulpen en zelfs grutto’s gaan nestelen, met alle problemen van dien. Frits Bouwkamp: ‘Met behulp van een pan kunnen de nesten direct voorafgaand aan het bemesten met sleepslangen worden afgedekt. VWB Staphorsterveld e.o. heeft meerdere van deze pannen in voorraad.’
Vogelkijkhut De Olde Maten wordt vernieuwd
/in Nieuws /door Jan ten Hove2019 was goed jaar voor broedvogels Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet jaar 2019 was een goed jaar voor de boerenlandvogels in onze regio. Zowel in het boerenland als in natuurgebied Olde Maten en Veerslootlanden, in totaal 935 hectare groot. Eigenaar Staatsbosbeheer werkt er sinds enkele jaren samen met Agrarische Natuur Vereniging (ANV) Horst en Maten. Via de ANV worden in het gebied de graslandpercelen verpacht en beheert. De ANV beschermt en volgt de ontwikkeling van broedvogelpopulatie op de voet. Diverse soorten nemen in aantal toe. Zo was er dit jaar een toename van grutto, wulp en kievit. Ook de kwartel had een goed jaar. De ANV ziet daarin het succes van het beheer door de leden van de verenging.
Jaarlijks laat de ANV van april tot begin juni onderzoek doen naar de broedvogelpopulatie in het gebied. Daaruit volgt advies hoe rekening te houden met de weidevogels. Indien nodig kan het maaien dan worden uitgesteld zodat nog aanwezige vogels hun broedcyclus kunnen voltooien. Daarnaast wil de ANV graag de ontwikkelingen in de broedvogelstand volgen om te zien of het gevoerde beheer haar vruchten afwerpt. Het onderzoek wordt uitgevoerd door ecoloog Martijn Bunskoek.
De weidevogels concentreren zich in twee deelgebieden met een open landschap. Rondom het blauwgraslandreservaat nabij de voormalige eendenkooi in de Veerslootlanden is een aantal jaren geleden een weidevogelgebied ingericht. Daarnaast is er tussen de Olde Maten en De Wieden een natte verbindingszone gerealiseerd, het zogeheten Groene Kruispunt. Ook in de eigenlijke Olde Maten zijn veel inrichtings- en herstelmaatregelen genomen.
Goed overleg
Martijn Bunskoek: ‘Om te kunnen maaien moeten de ANV en de pachters goed in beeld hebben waar de weidevogels broeden. Als voor de afgesproken maaidatum duidelijk is dat er geen broedende vogels aanwezig zijn kan er gemaaid worden. Maar het kan ook zijn dat op een perceel rond die datum toch nog weidevogels met jongen rondlopen. Of dat er late soorten als Paapje of Kwartel nestelen. Met de veldcoördinator van de ANV en de pachter maken we dan afspraken over uitstellen van het maaien. Eventueel kan een deel van een perceel wel gemaaid worden. Totdat de vogels de percelen verlaten hebben.
Onderzoeksgebied
Verreweg de meeste weidevogels komen voor in het open weidevogelreservaat rondom de Veerslootlanden en het zuidelijke deel van de Olde Maten richting de Veldschuur en in het ‘Groene Kruispunt’, een natte verbindingszone aan de Stouweweg langs het Meppelerdiep. De graslanden in een groot deel van de Olde Maten zelf zijn voor de meeste weidevogels niet open genoeg, door de aanwezigheid van opgaande begroeiing op en langs de boksloten.
Geïnventariseerde broedvogelsoorten
De inventarisatie heeft zich met name gericht op primaire soorten en daarnaast op de overige soorten die in agrarisch gebied voorkomen of in bermen, ruigtes, slootkanten en overhoekjes. Bunskoek: ‘Juist in die overgangen vinden veel zangvogelsoorten broedgelegenheid. De ANV en haar pachters houden ook daar rekening mee bij de maaiwerkzaamheden.’
Algemene en weinig kenmerkende soorten zijn niet geïnventariseerd, denk hierbij aan soorten als Wilde Eend en Meerkoet. Bunskoek: ‘De wilde eend bijvoorbeeld is vaak al lang klaar met broeden voor dat de eerste maaironde plaatsvindt. En een soort als de meerkoet bouwt het nest in het water, waardoor die minder kwetsbaar is voor de maaibalk.’
Conclusie
Uit het onderzoek komt naar voren dat in het onderzoeksgebied een gevarieerde weidevogelgemeenschap aanwezig is en dat diverse soorten een toename vertonen. Volgens Bunskoek hebben de hoge waterpeilen in maart en begin april – de vestigingsperiode van de weidevogels – waarschijnlijk een positief effect gehad.
Bunskoek telde het aantal territoria. Opvallende toenames zijn door hem vastgesteld bij Grutto (van 12 territoria in 2018 naar 27 in 2019), Wulp (van 13 naar 21) en Kievit (van 46 naar 67). Daarnaast heeft hij territoria van diverse andere kritische soorten vastgesteld, zoals Watersnip (3), Tureluur (13), Zomertaling (3), Slobeend (12), Kleinst Waterhoen (1) en Paapje (2). Ook Kwartel had een goed jaar met 4 territoria.
De meest complete weidevogelgemeenschappen treffen we aan ten noorden van het Scholenland, met name rondom de natte percelen met ‘plas-dras’ aan de Matenweg, en in het gebied tussen de Oude Maatsloot en de Rechterensweg. Bunskoek: ‘Veel soorten zijn gebonden aan de natste delen van het gebied met plas-dras-situaties en voldoende lengte aan slikkige oevers. Soorten die minder sterk gebonden zijn aan nattigheid, zoals Wulp, Kievit en Graspieper, komen meer verspreid over het gebied voor. Bij Kievit was een duidelijke uitbreiding zichtbaar in de graslanden ten zuiden van het Scholenland.’
In het Groene Kruispunt zijn net als in voorgaande jaren veel territoria gezien van Tureluur (5), Slobeend (5) en Kievit (12). Wulp was daar nieuw als broedvogel (1 territorium). Deze soorten concentreren zich in de natste delen van dit kleine gebied (20 hectare), en dan vooral in de ‘driehoek’ tussen het Meppelerdiep en de Stouwerweg. Soorten als Grutto, Watersnip en Zomertaling ontbreken (nog) in dit gebied.
Aanbevelingen
De resultaten en conclusies van het onderzoek bieden handvatten voor verdere verbetering van het beheer van het gebied. Zo adviseert Bunskoek een hoog waterpeil aan te houden in het vroege voorjaar, met name in de plas-dras-percelen, en om bij de laatste maaironde kruidenrijke ruigtes te laten staan ten behoeve van het Paapje. Verder is rust tijdens het broedseizoen erg belangrijk. Bunskoek adviseert om opgaande beplanting – uitvalsbasis voor roofvogels, met een verstorend effect op broedvogels – te verwijderen of anders te beheren. Het uitrasteren van plas-dras-percelen om vossen te weren moet worden voortgezet, aldus de ecoloog.
Externe evaluatie Samenwerkingsovereenkomst
/in Nieuws /door Jan ten HoveOnze samenwerkingsovereenkomst met Staatsbosbeheer wordt dit jaar geëvalueerd met een externe deskundige. De samenwerking gaat over het beheer en onderhoud van natuurgebied de Olde Maten en de Veerslootlanden. Landbouwpercelen in het gebied worden verpacht aan leden van de ANV en de ANV is uitvoerder van rentmeesters- en beheerwerkzaamheden in het gebied. Voor de uitvoering van de evaluatie kreeg mevrouw Martha Buitenkamp de opdracht van de beide samenwerkingspartners.
De samenwerkingsovereenkomst is ingegaan op 1 januari 2016 voor de duur van zes jaar. Of de overeenkomst na 31 december 2021 wordt verlengd (en onder welke voorwaarden) bepalen we in overleg met SBB in 2020, zo staat in de overeenkomst. Jaarlijks vindt in november een evaluatie plaats tussen bestuur van de ANV en SBB. Daarnaast moet er in het vierde jaar – en dat is dus in dit jaar – een evaluatie met een externe deskundige plaatsvinden. Uit deze ‘externe’ evaluatie – samen met de jaarlijkse evaluaties – moet blijken of er voor partijen een voldoende basis is om de samenwerking voor te zetten.
Martha Buitenkamp heeft inmiddels interviews met diverse personen gehouden, waaronder naast vertegenwoordigers van SBB, bestuur en medewerkers van de ANV ook een aantal pachters van percelen met verschillende beheertypen. In november zal ze een verslag van haar bevindingen uitbrengen, waarover we u uiteraard zullen informeren.
Martha Buitenkamp is als onafhankelijk procesbegeleider in diverse projecten in het landelijk gebied actief. Zij heeft een brede kennis op het gebied van natuur, landbouw, landschap en water. Zij heeft diverse samenwerkingsverbanden en evaluaties van samenwerkingen en functioneren van organisaties op het gebied van (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer en overheden begeleid.
We wachten op uw aanmelding
/in Nieuws /door Jan ten HoveWe ontvingen nog onvoldoende aanmeldingen om een nieuwe cursus ‘Basis’ Natuurbeheer en Ondernemerschap te kunnen organiseren Dat is jammer, want we doen dit voor u als lid en (aspirant) pachter, opdat u vanaf 2021 aan de eisen kunt voldoen die Staatsbosbeheer aan pachters stelt. De voorgaande deelnemers beoordeelden de kwaliteit van de cursus met ruim voldoende tot goed. Uw eigen bijdrage in de kosten houden we zo laag mogelijk.
In 2020 willen we – bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) opnieuw de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ organiseren. Degenen die zich al eerder hebben aangemeld zullen we hiervoor benaderen zodra we een startdatum hebben vastgesteld. Zij hoeven zich dus niet opnieuw aan te melden. Via het formulier onder dit bericht kunt u zich aanmelden.
De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Een cursusdag start ’s ochtends om 9:30 uur. Na de lunch is er een excursie naar percelen in de omgeving, tot ca 15:00 uur. Inmiddels hebben ruim dertig personen via ons de basiscursus gevolgd en beoordeeld als ruim voldoende tot goed.
Hoe eerder wij een groep van 15 deelnemers hebben, hoe eerder we duidelijkheid kunnen geven over de start. Aarzel dus niet en meld u nu meteen aan!
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters in het Staphorsterveld; het is een landelijke voorwaarde. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
Optie ‘Basis’
De optie ‘Basis’ die wij organiseren bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Meld u aan voor de driedaagse cursus Natuurbeheer: Start 3 september 2019
/in Nieuws /door Jan ten HoveInmiddels hebben twee groepen de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ gevolgd, in september 2018 en maart 2019. De cursisten hebben de cursus als ruim voldoende tot goed beoordeeld. De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) willen we de cursus opnieuw organiseren, en wel op dinsdag 3 en 14 september en 1 oktober. ’s Ochtends vanaf 9:30 uur in Koetuur, Postweg 2 te Staphorst en na de lunch buiten in het veld in de omgeving, tot ca 15:00 uur. U kunt u zich onderaan dit bericht hiervoor aanmelden. Graag vóór 15 juli a.s.
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters in het Staphorsterveld; het is een landelijke voorwaarde. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
Optie ‘Basis’
De optie ‘Basis’ die wij organiseren bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Excursie Veerslootlanden 12 juni
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp 12 juni a.s. organiseerden we een excursie naar Veerslootlanden. 15 deelnemers verzamelden zich bij het opslagterrein aan de Rechterensweg. Na een korte toelichting door Egbert Wever over de proef met compostering en een kop koffie vertrokken we van daar om 20:00 uur.
Martijn Bunskoek nam ons mee naar het Scholenland/Matenweg voor een wandeling door de Veerslootlanden. Martijn wordt ingehuurd oor ANV Horst en Maten voor broedvogelmonitoring in Veerslootlanden en Olde Maten. Hij verving boswacher Jeroen Bredenbeek van Staatsbosbeheer, die helaas verstek moest laten gaan door omstandigheden. Die excursie – die ook zal gaan over de historie van het gebied – houden van dan ook nog tegoed.
Martijn is goed op de hoogte van de vogelstand in het gebied, en kon ons vertellen over zijn bevindingen van het afgelopen broedvogelseizoen. Die zijn dit jaar positief; er zijn duidelijk meer vogels dan voorgaande jaren. Dat was tijdens de excursie goed te zien en te horen, getuige de wulpen die alarmerend rond ons vlogen, de grutto’s die met hun jongen vlogen, de kieviten, de tureluurs die druk waren met het verjagen van een bruine kiekendief en de graspiepers die rondom ons de avond nog verder opluisterden met hun zang.
Na afloop konden we nog even napraten onder het genot van een drankje. En met een prachtige ondergaande zon vertrok tegen 22:00 uur een ieder huiswaarts.
Compost uit Veerslootlanden na proef gereed voor gebruik
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp het opslagterrein aan de Rechterensweg – tussen Stadsweg en Scholenland – hebben wij een proef met compostering van overtollig maaisel uit de Veerslootlanden uitgevoerd. Het materiaal is inmiddels gereed en geschikt voor gebruik, bijvoorbeeld voor bodemverbetering.
Tijdens de proef is de temperatuurontwikkeling bijgehouden. Gedurende minstens twee weken was de temperatuur hoger dan 65 graden Celsius, waardoor onkruidzaden zoals ook van ridderzuring onschadelijk geworden zijn. Belangstellenden voor meer informatie dan wel afname kunnen zich melden bij veldcoördinator Egbert Wever (06-27435361).
Gunstig weidevogeljaar in het Staphorsterveld
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet lijkt er op dat 2019 de boeken in zal gaan als een gunstig jaar voor de weidevogelstand, zo blijkt uit tellingen van weidevogels met kuikens door weidevogelbeschermers in het Staphorsterveld en omstreken. De samenwerking tussen boeren, jagers en weidevogelbeschermers werpt zijn vruchten af.
Ynske Ypma, voorzitter van de Vereniging Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o.: ‘De balans van aantallen gevonden nesten en ook het verloop ervan – dat wil zeggen hoeveel daarvan zijn geroofd, verlaten, vernield en hoeveel zijn uitgekomen – moet nog worden opgemaakt en vergeleken worden met voorgaande jaren. Maar de tellingen van gezinnen met kuikens geven nu al aan, dat het seizoen 2019 een veel positiever beeld geeft dan de afgelopen jaren!’
‘De samenwerking tussen boeren, jagers en weidevogelbeschermers, gefaciliteerd door Collectief (voor agrarisch natuurbeheer) Noordwest Overijssel levert kuikens op!’, stelt Ypma. Opvallend is dat in het Staphorsterveld steeds meer boeren beheerovereenkomsten voor meerdere jaren afsluiten met het Collectief. Daarbij gaat het onder meer om het creëren van aantrekkelijke, natte foerageergebieden: het zogenaamde plasdras en greppelplasdras. Die onder water gezette gedeelten van percelen dragen sterk bij aan het broedsucces van weidevogels.
Lastminute-beheer helpt
Daarnaast draagt ook het zogenaamde lastminute-beheer in belangrijke mate bij aan het resultaat. Daardoor kwamen meer nesten uit en werden meer kuikens vliegvlug. In 2019 ging het in het Staphorsterveld om 35 hectare van dit tijdelijke type beheer, dat kon worden overeengekomen met 23 boeren. Zij krijgen voor het later maaien van een perceel of een gedeelte daarvan waarin zich nesten of kuikens blijken te bevinden voor het lopende seizoen een vergoeding, zonder zich voor meerdere jaren vast te leggen.
Ynske Ypma: ‘Er is ons veel aan gelegen om met boeren lastminute-beheer af te kunnen spreken. Het uitstellen van het maaien geeft de aanwezige kuikens dekking tegen roofdieren en voedsel, en dat in de meest kwetsbare tijd van hun bestaan: de eerste weken nadat ze uit het ei zijn gekomen. Daarom is het ook zo effectief.’ Egbert Wever, veldcoördinator van het Collectief Noordwest Overijssel bevestigt dit: ‘Gelukkig wordt hier dan ook door boeren steeds meer aan meegewerkt. En als het dan lukt om kuikens groot te krijgen op hun percelen geeft dat ook boeren grote voldoening.’
Ook de inzet van de jagers voor de bestrijding van predatoren zoals de vos heeft positief bijgedragen aan het succes. Egbert Wever: ‘We overleggen tweemaal per jaar met alle betrokkenen in de weidevogelkring en weten elkaar te vinden als dat nodig is. Bijvoorbeeld als nesten worden bedreigd door predatoren, dan is er meteen contact.’
Natuurgebied
Ook in natuurgebied Veerslootlanden en Olde Maten is dit jaar beter dan voorgaande jaren. Ecoloog Martijn Bunskoek bracht net als voorgaande jaren in opdracht van Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten de territoria van weidevogels in het natuurgebied in kaart. ANV Horst en Maten beheert met circa 100 van haar leden het natuurgebied namens Staatsbosbeheer. Bunskoek: ‘Wulp, Grutto, Tureluur en Kievit waren in veel grotere getale aanwezig, de Grutto is zelfs meer dan verdubbeld! Mooi om te zien dat ze het gebied weten te vinden. Ook de percentages alarmerende paren (dus met kuikens) van Grutto lijken een stuk hoger uit te vallen dan afgelopen jaren.’
foto: Gruttokuiken zwemmend in greppelplasdras, Henk Timmerman mei 2019
2019 een goed jaar voor de weidevogels in de Veerslootslanden
/in Nieuws /door Jan ten Hove12 juni: Excursie naar het Staphorsterveld
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp woensdagavond 12 juni a.s. organiseren wij een excursie met boswachter Jeroen Bredenbeek van Staatsbosbeheer naar het Staphorsterveld, waar ANV Horst en Maten en Staatsbosbeheer samenwerken aan het beheer van het gebied. Ongeveer honderd leden van de ANV zijn pachter van één of meer van de langgerekte percelen, en beheren die zodanig dat een grote diversiteit aan natuur voorkomt. We hopen op een mooie zomeravond, waarin Jeroen Bredenbeek ons zal vertellen over het ontstaan van de Olde Maten en Veerslootlanden, de herinrichting en het beheer van het gebied. Tijdens de excursie zal bovendien veel van de aanwezige natuur te zien en te horen zijn. Deelname is gratis, maar meld u wel even aan.
We verzamelen vanaf 19.30 uur op het opslagterrein aan de Rechterensweg te Rouveen. U vindt dat terrein tussen Stadsweg en Scholenland. U heeft daar tevens gelegenheid om het resultaat te zien van een proef met compostering van maaisel uit het gebied. Egbert Wever, veldcoördinator van de ANV, zal daar uitleg over geven. Daarna start om 20.00 uur de excursie door het gebied onder leiding van Jeroen Bredenbeek. Houdt rekening met een wandeling van circa 1,5 uur door soms nat terrein, afhankelijk van de weersomstandigheden.
Leden, relaties maar ook andere geïnteresseerden zijn van harte welkom! U kunt zich eenvoudig aanmelden met onderstaand formulier.
Regels voor beweiding in de Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet begin van het seizoen nadert, en hoewel het land nog vrij nat is zal binnenkort op bepaalde percelen in de Olde Maten en Veerslootlanden beweiding moeten starten. Reden om u te informeren over de pachtbepalingen over beweiding. De eerste percelen moeten beweid worden vanaf 1 april (voorweiden), en daarna volgen de percelen die beweid moeten worden vanaf 1 mei (standweiden). Wij beoordelen of – gelet op de omstandigheden – van de pachter verwacht kan worden hieraan te voldoen, in overleg met Staatsbosbeheer.
Regels in het pachtcontract over beweiden
Volgens het pachtcontract is beweiding toegestaan tot 31 oktober, mits de terreinomstandigheden dit toelaten, en verder onder de volgende voorwaarden:
*) 1 GVE = 1 koe = 2 pinken = 13 schapen (met lammeren)
We hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Heeft u toch vragen? Neem dan gerust contact op met veldcoördinator Egbert Wever via 06-27435361 of e.wever@anvhorstenmaten.nl.
Aanmelding belangstelling Natuur en Ondernemerschap
/in Nieuws /door Jan ten HoveInmiddels hebben twee groepen de driedaagse basiscursus van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ gevolgd, in september 2018 en maart 2019. De cursisten hebben de cursus als ruim voldoende tot goed beoordeeld. De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. Bij voldoende belangstelling (minimaal 15 deelnemers) willen we de cursus opnieuw organiseren. U kunt u als belangstellende onderaan dit bericht aanmelden.
Zoals bekend stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters van Staatsbosbeheer in het Staphorsterveld. Het is een landelijke voorwaarde, overigens niet alleen van Staatsbosbeheer, maar ook van Natuurmonumenten en de 12 Landschappen. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
U kunt kiezen voor Basis of Niveau 1
De optie ‘Basis’ bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer. Ook met de optie ‘Niveau 1’ , die bestaat uit 8 dagen, voldoet u uiteraard aan de eisen. Deze optie is bedoeld voor degenen die zich extra willen verdiepen in natuurbeheer. De keuze is aan u! Klik hier voor de globale inhoud van het programma.
De bijeenkomsten zijn om de 14 dagen. De eigen bijdrage proberen wij zo laag mogelijk te houden. De groepsgrootte is voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers . N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, benaderen wij persoonlijk. Zij hoeven zich niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt uw belangstelling kenbaar maken via onderstaand formulier.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Ga mee op midzomeravondexcursie naar de Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveBeheerzaken april 2019
/in Nieuws /door Jan ten HoveDe volgende beheerzaken zijn actueel in de Olde Maten en Veerslootlanden:
Beweiding
Het begin van het seizoen nadert, en hoewel het land nog vrij nat is zal binnenkort op bepaalde percelen in de Olde Maten en Veerslootlanden beweiding moeten starten. Reden om u te informeren over de pachtbepalingen over beweiding. De eerste percelen moeten beweid worden vanaf 1 april (voorweiden), en daarna volgen de percelen die beweid moeten worden vanaf 1 mei (standweiden). Wij beoordelen of – gelet op de omstandigheden – van de pachter verwacht kan worden hieraan te voldoen, in overleg met Staatsbosbeheer.
Lees meer over de regels voor beweiding
Rustperiode
Sinds 15 maart is het rustperiode op de percelen in het Staphorsterveld. Landwerkzaamheden zijn nu niet toegestaan, waaronder bijvoorbeeld het vrijmaaien van afrasteringen. In overleg met de ANV en na goedkeuring door de ecoloog is vrijmaaien m.b.v. een bosmaaier in sommige gevallen toegestaan. Berijden van de percelen met zwaar materieel als tractor met maaimachine is in ieder geval niet toegestaan.
Maak gebruik van een vervroegde maaidatum!
Ook dit jaar zal waar mogelijk de maaidatum vervroegd worden als er geen (broed)vogels aanwezig zijn. U krijgt hiervan bericht. Als ANV vinden wij het bijzonder belangrijk dat u van deze vervroegde maaidatum gebruik maakt. Het is namelijk één van de weinige middelen die we hebben om pitrus en ridderzuring te onderdrukken en de kwaliteit van de gewasopbrengsten op termijn te verbeteren.
Proef Composteren maaisel uitgesteld maaibeheer
Onze proef met compostering van overtollig maaisel loopt nog. We verwachten dat het product eind juni gereed zal zijn. Belangstellenden kunnen zich melden, en er kan – indien gewenst – bemonsterd worden voor bepaling van de gehaltes.
Uitsluitend na overleg en met toestemming overtollig maaisel storten
Afvoer van overtollig maaisel, veroorzaakt door uitgesteld maaibeheer, valt onder de verantwoordelijkheid van de pachter. Voor de percelen met uitgesteld maaibeheer, die buiten de criteria voor bovengenoemde proef composteren maaisen uitgesteld maaibeheer vallen, zal net als voorgaande jaren op verzoek van de pachter en in overleg met Staatsbosbeheer een passende oplossing gezocht worden. Zonder overleg en zonder toestemming maaisel storten bij Staatsbosbeheer is niet toegestaan.
Vergunning voor onderzoekers flora en fauna
Ook dit jaar vinden een onderzoeken naar flora en fauna plaats in opdracht van Staatsbosbeheer. Het kan daarom voorkomen dat u als pachter onderzoekers aantreft op uw percelen. Goed om te weten dat u altijd kunt vragen naar de vergunning die zij altijd bij zich moeten dragen als zij werken in opdracht van Staatsbosbeheer.
Wulpenmiddag met lezingen en excursie
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet Staphorsterveld is één van de belangrijkste bolwerken van de wulp in West-Europa. Vanwege het feit dat 2019 is uitgeroepen tot het Jaar van de Wulp, houdt de Vereniging Weidevogelbescherming Staphorsterveld e.o. een wulpenmiddag.
Deze bijeenkomst is op zaterdag 6 april a.s. in de Veldschuur, Wijkweg 2 Rouveen en begint om 13.30 uur. Inloop vanaf 13.00 uur.
Twee sprekers geven informatie over deze kenmerkende weidevogel, namelijk:
Tijdens een aansluitende excursie in het gebied is de wulp te zien en te horen (verrekijker mee!)
Deelname is gratis. Aanmelding is verplicht vanwege het aantal beschikbare plaatsen, via info@wvbstaphorsterveld.com
Schouw 2018: gros landbouwpercelen ligt er mooi bij
/in Nieuws /door Jan ten HoveIn november jl. is er in de Olde Maten en Veerslootlanden weer een schouw uitgevoerd. Alle verpachte percelen (ruim 300) zijn beoordeeld door schouwcommissies, bestaande uit een bestuurslid en een pachter, bijgestaan door een medewerker van de ANV.
De schouw wordt jaarlijks uitgevoerd in de maand november. Ten opzichte van 2017 leverde de schouw dit najaar een beter beeld op. 75% van de percelen ligt er volgens de schouwheren prima bij. Oftewel: het gros van de percelen worden beheerd overeenkomstig de pachtbepalingen. In 2017 was dat nog een kleine 60%.
Op de percelen waar afwijkingen werden geconstateerd had dat meestal te maken met lang gewas (10%, tegen 18% in 2017). De percelen moeten ‘glad de winter in’, maar een aantal percelen ligt er nog te ruig bij door verschillende oorzaken. Onze toezichthouder treed hierover zo nodig in contact met de betreffende pachters.
Overige afwijkingen betroffen o.a.: aanwezigheid gewasresten (2%, tegen 5% in 2017), weidepompen en machines.
Algehele indruk van de schouwheren is dat het gebied – wat de landbouwpercelen betreft – er momenteel mooi bij ligt. Dat is de verdienste van de pachters. Zij maakten dit jaar in grote getale gebruik van de mogelijkheden om die percelen eerder te maaien waar dat – na onderzoek van onze ecoloog Martijn Bunskoek – verantwoord was gebleken omdat er geen broedvogels waren. Bovendien werden zij bij het beheer geholpen door de droge omstandigheden van de afgelopen zomer en najaar.
Nieuwe cursus Natuurbeheer & Ondernemerschap
/in Nieuws /door Jan ten HoveU kunt zich weer aanmelden voor het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’. Afgelopen nazomer hebben we dit voor het eerst georganiseerd. Daaraan deden ruim 20 leden mee, die de cursus als ruim voldoende tot goed hebben beoordeeld. Komend voorjaar willen we dat opnieuw doen. De cursus is speciaal bedoeld voor u als lid van ANV Horst en Maten, in het bijzonder als u tevens pachter bent van één of meer percelen van Staatsbosbeheer. U kunt zich eenvoudig aanmelden tot via onderstaand formulier.
Zoals u inmiddels zult weten stelt Staatsbosbeheer dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Zij gaan dat als voorwaarde stellen om in aanmerking te (blijven) komen voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt niet alleen voor pachters van Staatsbosbeheer in het Staphorsterveld. Het is een landelijke voorwaarde, overigens niet alleen van Staatsbosbeheer, maar ook van Natuurmonumenten en de 12 Landschappen. Het volgen van het programma ‘Natuurbeheer en Ondernemerschap’ is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Het bestuur van ANV Horst en Maten wil haar leden in de gelegenheid stellen om zo laagdrempelig mogelijk aan de eisen te kunnen voldoen. Daarom organiseren wij de cursus – in samenwerking met Michiel Drok van Aeres Hogeschool Dronten – in onze eigen regio, en doen wij ons best om de deelnamekosten laag te houden.
U kunt kiezen voor Basis of Niveau 1
De optie ‘Basis’ bestaat uit 3 dagen, waarna u voldoet u aan de eisen van Staatsbosbeheer. Ook met de optie ‘Niveau 1’ , die bestaat uit 8 dagen, voldoet u uiteraard aan de eisen. Deze optie is bedoeld voor degenen die zich extra willen verdiepen in natuurbeheer. De keuze is aan u! Klik hier voor de globale inhoud van het programma.
De bijeenkomsten zullen om de 14 dagen zijn. We willen eind februari/begin maart 2019 starten, waarschijnlijk op de donderdagen. Basis zou dan starten op 7 maart, en Niveau 1 op 28 februari 2019. De eigen bijdrage proberen wij weer zo laag mogelijk te houden, maar is op dit moment nog niet vastgesteld. Die hangt onder andere van het aantal deelnemers af. We zullen u daar zo spoedig mogelijk over informeren. De groepsgrootte zal voor beide opties minimaal 15 en maximaal 20 deelnemers zijn. N.B. De cursisten van de vorige cursus, die één of meer dagdelen hebben gemist en die nog moeten inhalen, zullen wij daarover persoonlijk benaderen. Zij hoeven zich dus nu niet opnieuw aan te melden.
Aanmelden
U kunt zich aanmelden via onderstaand formulier. Na aanmelding ontvangt u informatie over het programma en de hoogte van de eigen bijdrage.
Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met Jan ten Hove: 06 – 13103111, of stuur hem een bericht via j.tenhove@anvhorstenmaten.nl.
Beheerzaken juli 2018
/in Nieuws /door Jan ten HoveVervroegde maaidatum onkruidpercelen werd vaker benut
Pachters van 55 percelen kregen dit voorjaar per email of telefoon het bericht dat ze één of meer percelen eerder mochten maaien dan de maaidatum die in hun pachtcontract is bepaald. Het gaat om percelen waarvan bekend is dat er een behoorlijk onkruiddruk is, terwijl ecoloog Martijn Bunskoek er geen broedvogels had waargenomen. Voor ruim de helft van deze 55 percelen is die mogelijkheid benut. Dat is een flinke toename ten opzichte van 2017, toen maaidata van ‘onkruidpercelen’ voor het eerst werden vervroegd.
Oproep: maai volgend jaar (weer) vervroegd als dat mag
Wij vinden het van groot belang dat – nu deze mogelijkheid sinds vorig jaar geboden wordt aan pachters van ‘onkruidpercelen’ – zij die ook daadwerkelijk benutten. Door vroeger te maaien kunnen ongewenste kruiden als ridderzuring en pitrus bestreden en uitbreiding voorkomen worden. Vandaar nu al hierbij onze oproep aan u als pachter om (ook) volgend jaar zoveel mogelijk gebruik te maken van deze mogelijkheid.
Aanbieden van gewas voor onze composteringsproef Rechterensweg
Pachters van percelen waarvan de maaidatum is uitgesteld naar 15 augustus hebben de mogelijkheid om het gewas hiervan aan te bieden voor de composteringsproef van de ANV. N.B. aanbieden is uitsluitend mogelijk na melding bij en in overleg met Egbert Wever. Het gewas kan vervolgens aangeboden worden op het verharde terrein aan de Rechterensweg en wordt daar gecomposteerd. De geproduceerde compost moet vervolgens door u als pachter zelf afgenomen en op percelen (waar mestgift is toegestaan ) weer opgebracht worden.
Uitgestelde maaidata i.v.m. broedvogels
Ook dit voorjaar is voor een groot aantal percelen de maaidatum uitgesteld, wegens aanwezigheid van broedvogels. Het betrof dit seizoen 134 percelen waarvan de maaidatum met een kortere of langere periode uitgesteld is. Pachters kunnen in aanmerking komen voor een vergoeding, afhankelijk van de lengte van het uitstel en de periode waarin de uitgestelde maaidatum ligt.
Voorkom onaangename verrassingen
/in Nieuws /door Jan ten HoveNeem tijdig contact op met veldcoördinator Egbert Wever als u niet aan de pachtbepalingen denkt te kunnen voldoen. In onderling overleg kunnen we dan zoeken naar een oplossing die voor u als pachter en ook voor verpachter Staatsbosbeheer acceptabel is. Zo vatten wij als ANV onze taak als rentmeester op.
Er kunnen zich immers omstandigheden voordoen of goede redenen zijn om in onderling overleg (tijdelijk) van de pachtbepalingen af te wijken. Ook kan het zijn dat niet duidelijk is hoe een pachtbepaling moet worden opgevat. Door tijdig te overleggen voorkomt u dat onze toezichthouder achteraf een afwijking moet constateren, wat voor niemand prettig is.
Overigens vernemen wij nog wel eens van pachters dat niet duidelijk is wie nu toezichthouder is in de Olde Maten en Veerslootlanden. Daarover moet geen misverstand bestaan: de ANV is verantwoordelijk voor het toezicht in het gebied, en heeft Klaas Slager aangesteld als toezichthouder. Dat wil niet zeggen dat medewerkers van Staatsbosbeheer niet meer in het gebied komen. Het komt voor dat zij een afwijking van de pachtbepalingen constateren. Staatsbosbeheer spreekt pachters daar echter niet zelf op aan, maar kan dit wel melden aan de ANV.
Het is dan vervolgens aan de ANV om daarop actie te ondernemen. Alleen in het geval dat onze eigen toezichthouder een afwijking constateert, onderneemt die actie richting de pachter. Dat wil zeggen dat hij met de pachter in gesprek gaat en – bij voorkeur en zoveel als mogelijk – een afspraak met de pachter maakt om de afwijking op een acceptabele manier te lossen. Als dat niet mogelijk is of als een afspraak achteraf niet blijkt te zijn nagekomen, wordt een zaak ter beoordeling voorgelegd aan het bestuur. Het bestuur hanteert daarbij het Controle- en sanctioneringsprotocol.
Voor deze en andere pachtzaken kunt u terecht bij veldcoördinator Egbert Wever (06-27435361).
Resultaten onderzoek pachters
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp 2 maart 2018 ontvingen alle 99 pachters van percelen van Staatsbosbeer in de Olde Maten en Veerslootlanden van ons een online-enquête. 54 pachters hebben eraan meegedaan. De enquête bestond uit 17 vragen.
Van de 54 respondenten hebben 37 de enquête voltooid (69%) en 17 respondenten (31%) de enquête gedeeltelijk ingevuld. Ook de antwoorden van de niet voltooide enquêtes maken deel uit van de resultaten.
De resultaten worden later dit jaar tijdens een pachtersavond gepresenteerd, evenals de conclusies die daaruit te trekken zijn en de aanbevelingen die daaruit voortkomen.
Vooruitlopend daarop enkele interessante bevindingen:
Als aandachtspunten worden genoemd: kwaliteit en opbrengst gewas, pachtprijs mag niet hoger worden, er zou meer maatwerk moeten komen in overleg met de pachter, onaantrekkelijkheid van percelen waar niet mag worden geweid en/of bemest. Als pluspunten worden genoemd: kunnen meewerken aan beheer van het gebied, en dat het mooi hooiland is. Als minpunten: geen rechten, resultaat negatief, opbrengst waardeloos.
Tureluurs, velduil en kippen gespot in Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp 30 mei gingen ca twintig belangstellenden mee met ecoloog Martijn Bunskoek op excursie naar de Veerslootlanden. Het was een mooie zomeravond. Ideaal om weidevogels en andere bijzondere broedvogels daar waar te kunnen nemen. We zagen o.a. tureluurs op de plasdras, vonden eieren van een stel achtergelaten kippen, en zagen een zeldzame velduil.
Na een kop koffie bij de Veldschuur reden we naar het Scholenland nabij de eendenkooi. Vandaar liepen we eerst naar de percelen ten zuiden van de weg langs de kooi, waar weinig broedvogels zaten. We zagen daar weinig vogels. Gek genoeg troffen we wel een stel achtergelaten kippen aan, die zich verraadden met hun gekakel, waarop één van de deelnemers een nestje eieren vond.
Daarna gingen we naar de andere zijde van Scholenland, waar door de aanwezigheid van plas-dras duidelijk meer broedvogels te zien waren. De plas-dras bleek in het bijzonder aantrekkingskracht te hebben op tureluurs, waarvan we er verschillende konden waarnemen met de meegebrachte verrekijkers. Bijzonder was het om daar ook de zeldzame velduil te hebben kunnen zien, met behulp van een telescoopkijker op statief.
Niet aangemeld voor het programma Natuurbeheer en Ondernemerschap?
/in Nieuws /door Jan ten HoveWe hebben 24 aanmeldingen ontvangen voor het programma Natuurbeheer en Ondernemerschap, waarvan 21 voor het onderdeel ‘Basis’. Voldoende om te kunnen starten met een groep ‘Basis’. 3 belangstellenden voor Niveau 1 krijgen de keus om elders aan te sluiten, af te wachten of er volgend jaar wel genoeg animo daarvoor is of toch nu met ‘Basis’ mee te doen.
Heeft u eerdere berichten gemist, of om andere reden zich niet hebben aangemeld, en heeft u toch belangstelling? Vul dan alsnog onderstaand formulier in, dan bekijken we wat mogelijk is.
De ‘lesdagen’ voor de groep ‘Basis’ zijn vastgesteld op dinsdagen: 4 september, 18 september en 2 oktober 2018. De ‘lesuren’ zijn 9.30 tot 12.30 uur (theorie, binnen) en 13.00 tot 15.30 uur (praktijk, buiten). In de pauze zorgen wij voor een eenvoudige lunch. Locatie: De Veldschuur, Wijkweg 2 te Rouveen.
De indeling van onderdeel Basis (Inleiding beheer natuurgrasland) ziet er globaal als volgt uit:
Dag 1 (4 september 2018): Wat is het einddoel?
Op de eerste dag staat het einddoel centraal en hoe dat wordt omschreven (ook met een excursie). We gebruiken daarbij een aantal ecologische uitgangspunten om te begrijpen hoe de natuur werkt. ’s Middags een excursie naar een “pareltje”, een voorbeeld hoe het zou moeten worden.
Dag 2 (18 september 2018): Waar sta je zelf?
We gaan de contractvoorwaarden langs en praten over het waarom van die voorwaarden. Ook de gedragscode komt aan bod. We gaan kijken hoe bepaalde maatregelen/bewerkingen effect hebben op flora en fauna. ’s Middags een excursie naar een veel voorkomende situatie, bijvoorbeeld een fase 2 grasland (in de terminologie van Schippers*).
Dag 3 (2 oktober 2018): Hoe kom je bij je doelen?
We gaan kijken welke tips en trucs er kunnen worden toegepast om de natuurdoelen te bereiken. We proberen in te schatten hoe deze handelingen invloed hebben op het resultaat. ’s Middags een excursie naar een “voorbeeldboer”, iemand die al aardig op weg is en er ook nog over nadenkt en er over kan vertellen.
* Als deelnemer ontvangt u het boekje ‘Ontwikkelen van kruidenrijk grasland’ (Wim Schippers, Aardewerk Advies, mei 2012).
Voor betaling van uw eigen bijdrage van € 75 ontvangt u na deelname een nota. Mocht u vragen hebben dan kunt u contact opnemen met Jan ten Hove via 06 13103111 of (i.v.m. afwezigheid van 13 juli – 6 augustus) met Egbert Wever via 06 27435361.
Meld u aan voor het programma Natuurbeheer en Ondernemerschap
/in Nieuws /door Jan ten HoveGa mee op excursie naar de broedvogels in het Staphorsterveld
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp woensdagavond 30 mei a.s. kunt u met onze ecoloog Martijn Bunskoek mee op excursie om weidevogels en andere bijzondere broedvogels in het Staphorsterveld te zien en te horen. Ga met ons mee, en check met eigen ogen en oren wat er aan vogels zit. Deelname is gratis.
We organiseren dit speciaal voor u als lid, donateur of relatie van ANV Horst en Maten. Het idee hiervoor ontstond bij de presentatie van Martijn Bunskoek tijdens de kennisavond op 26 oktober jl. over de waargenomen broedvogels. Martijn zal ook toelichten hoe en waarom hij voor de ANV broedvogels in de verpachte percelen in beeld brengt.
Meld u wel even aan met onderstaand formulier. Dan weten we op hoeveel belangstelling we kunnen rekenen.
Paapje
We ontvangen u graag vanaf 19.30 uur bij De Veldschuur (Wijkweg 2 Rouveen) met koffie. We vertrekken om 20.00 uur vanaf de parkeerplaats bij De Veldschuur, en komen eerst in het gebied ten zuiden van het Scholenland, waar maar weinig vogels zitten. Daarna steken we het Scholenland over naar een gebied met veel meer natte plekken, zoals flauwe oeverzone’s en plasdras. Daar zullen we veel weidevogels aantreffen, waaronder uiteraard grutto’s, tureluurs en wulpen, die dan ook jongen zullen hebben. Met een beetje geluk kunnen we ook paapjes, watersnippen, zomertalingen en slobeenden zien en horen!
We zien uit naar uw deelname en hopen op een mooie zomeravond.
Cursusaanbod Natuurbeheer en Ondernemerschap exclusief voor leden-pachters Staatsbosbeheer
/in Nieuws /door Jan ten HoveStaatsbosbeheer stelt dat pachters vanaf 2021 aantoonbaar moeten voldoen aan eisen, kennis en vaardigheden met betrekking tot natuurbeheer. Dit om in aanmerking te komen (of te blijven) voor het pachten van gronden met een natuurbestemming. Dat geldt voor heel Nederland, en niet alleen voor pachters van Staatsbosbeheer, maar ook van Natuurmonumenten en de 12 Landschappen. Het volgen van een cursus is één van de mogelijkheden om aan de eisen van kennis en vaardigheid te voldoen.
Laagdrempelig
Dit geldt ook voor u als pachter van percelen in het Staphorsterveld vanaf 2021. ANV Horst en Maten wil bevorderen dat zoveel mogelijk van onze leden-pachters dan aan de eisen kunnen voldoen, en heeft daarom besloten om u een zo laagdrempelig mogelijke cursus in eigen regio en tegen een scherp tarief aan te bieden. Dat aanbod geldt overigens ook voor leden die (nog) geen pachter zijn van Staatsbosbeheer.
Maatwerk
We hebben Stimuland gevraagd om in overleg met Aeres Hogeschool Dronten – exclusief voor onze leden – een cursus voor onze leden te organiseren. Dit heeft geleid tot een programma waarbij gekozen kan worden tussen twee verschillende cursussen – een Basiscursus (3 dagen) en – voor leden die zich nog verder in natuurbeheer willen verdiepen – een Niveau 1-cursus (8 dagen). Een cursusdag zal doorgaans uit een dagdeel theorie en een dagdeel veldbezoek bestaan.
Basis of Niveau 1
Zowel met het volgen van de Basiscursus als de Niveau 1-cursus voldoet u aan de eisen van de natuurorganisaties. De groepsgrootte zal per cursus tussen 15 en 20 deelnemers zijn. Uw eigen bijdrage is voor de Basiscursus € 75,- en voor de Niveau 1-cursus € 500,-
Leden ontvangen hierover meer informatie tijdens de Jaarvergadering/Kennisbijeenkomst op 17 april a.s in D’Olde Skoele te Rouveen. Tevens zullen zij begin mei a.s. hierover schriftelijk geïnformeerd worden. Daarna kunt u zich aanmelden tot 1 juni a.s. voor één van beide cursussen, die beide zullen starten in augustus, en om de 14 dagen zullen worden gehouden. Het is overigens de bedoeling dat ook in voor- en najaar van 2019 en 2020 deze cursussen georganiseerd gaan worden, telkens afhankelijk van het aantal aanmeldingen.
Proef inzet weidevogeldrone Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveDe Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten regelt het beheer in het weidevogelgebied Veerslootlanden. Bij het uitvoeren van het weidevogelbeheer wordt gestreefd naar een zo goed mogelijke balans tussen agrarisch gebruik en de aanwezige natuurwaarden. De verwachting is dat de inzet van een Weidevogeldrone hieraan kan bijdragen, omdat hiermee meer maatwerk mogelijk is. Dit maatwerk kan zowel voordelen voor natuur als landbouw met zich meebrengen.
Om de meerwaarde van de inzet van een Weidevogeldrone in beeld te brengen heeft de ANV aan Brandhof Natuur & Platteland gevraagd de mogelijkheden door middel van een pilotproject in beeld te brengen. Ook om een indruk te krijgen van de mogelijkheden rond lastig te vinden soorten als paapje, kwartel en eenden. Doel is dat het bestuur daarna een weloverwogen beslissing kan nemen over toekomstige aanschaf of inhuur van een drone. In het kader van deze pilot zullen vier veldbezoeken worden gebracht.
De bezoeken vinden plaats in het gebied ten oosten van de Rechterensweg, in het gedeelte dat niet is aangewezen als N2000-gebied. Alle veldbezoeken worden uitgevoerd in de eerste circa drie uur na zonsopkomst, wanneer het temperatuurverschil tussen nesten/kuikens en de omgeving het grootst is. De ervaring leert dat deze periode het meest geschikt is voor inzet van de drone.
Om een goed beeld te krijgen van de meerwaarde van een Weidevogeldrone bij het beheer van het gebied, zullen de vier veldbezoeken verschillend zijn qua doelstelling, en verspreid over het seizoen worden uitgevoerd.
Beheerzaken april
/in Nieuws /door Jan ten HoveDe volgende beheerzaken zijn actueel in de Olde Maten en Veerslootlanden:
Rustperiode
Sinds 15 maart is het rustperiode op de percelen in het Staphorsterveld. Landwerkzaamheden zijn nu niet toegestaan, waaronder bijvoorbeeld het vrijmaaien van afrasteringen. Als het goed is is dat eventueel vóór de rustperiode gedaan. In overleg met de ANV en na goedkeuring door de ecoloog is vrijmaaien m.b.v. een bosmaaier in sommige gevallen toegestaan. Berijden van de percelen met zwaar materieel als tractor met maaimachine is in ieder geval niet toegestaan.
Maak gebruik van een vervroegde maaidatum!
Ook dit jaar zal waar mogelijk de maaidatum vervroegd worden als er geen (broed)vogels aanwezig zijn. U krijgt hiervan bericht. Als ANV vinden wij het bijzonder belangrijk dat u van deze vervroegde maaidatum gebruik maakt. Het is namelijk één van de weinige middelen die we hebben om pitrus en ridderzuring te onderdrukken en de kwaliteit van de gewasopbrengsten op termijn te verbeteren.
Proef Composteren maaisel uitgesteld maaibeheer
De ANV start een proef met compostering van overtollig maaisel van de percelen van Staatsbosbeheer. De capaciteit van deze proef is beperkt; maximaal kan het maaisel van naar verwachting twintig hectare aangevoerd worden. De proef wordt daarom opengesteld voor leden-pachters met uitsluitend maaisel afkomstig van percelen waarop de maaidatum met meer dan zes weken wordt uitgesteld tot 15 augustus. Pachters die maaisel hebben gebracht zijn bovendien verplicht om de compost ook weer op te halen. Het gaat om een proef; aan het eind van het jaar vindt een evaluatie plaats.
Uitsluitend na overleg en met toestemming overtollig maaisel storten
Afvoer van overtollig maaisel, veroorzaakt door uitgesteld maaibeheer, valt onder de verantwoordelijkheid van de pachter. Voor de percelen met uitgesteld maaibeheer, die buiten de criteria voor bovengenoemde proef composteren maaisen uitgesteld maaibeheer vallen, zal net als voorgaande jaren op verzoek van de pachter en in overleg met Staatsbosbeheer een passende oplossing gezocht worden. Zonder overleg en zonder toestemming maaisel storten bij Staatsbosbeheer is niet toegestaan.
Vergunning voor onderzoekers flora en fauna
Dit jaar vinden een aantal onderzoeken naar flora en fauna plaats in opdracht van Staatsbosbeheer. Het kan daarom voorkomen dat u als pachter onbekenden aantreft op uw percelen. Goed om te weten dat u altijd kunt vragen naar de vergunning die onderzoekers altijd bij zich moeten dragen als zij werken in opdracht van Staatsbosbeheer.
Jaarvergadering 2018
/in Nieuws /door Jan ten HoveOnze jaarlijkse algemene ledenvergadering vindt plaats op dinsdag 17 april a.s., vanaf 20:00 uur in d’ Olde Skoele, Oude Rijksweg 427 te Rouveen.
Leden hebben hiervoor de agenda met de jaarstukken inmiddels per emailbericht ontvangen. Ook relaties zijn uitgenodigd om aanwezig te zijn en kregen de agenda toegestuurd.
Na de pauze zal Harry Roetert van Stimuland namens het bestuur uitleg geven over ons cursusaanbod Natuurbeheer en Ondernemerschap, dat we speciaal voor onze leden organiseren, in het bijzonder voor de pachters van SBB.
Vergoeding voor later maaien in 2018 bij alle broedvogels
/in Nieuws /door Jan ten HoveHet bestuur van ANV Horst en Maten (bestuursvergadering 8 november 2017) heeft besloten dat vanaf 2018 bij aanwezigheid van alle broedvogels die aanleiding geven voor uitstel van de maaidatum pachters van percelen in de Olde Maten en Veerslootland voor vergoeding in aanmerking komen. Pachters komen in aanmerking voor vergoeding van een gedeelte van de pachtsom als de maaidatum wordt uitgesteld vanaf 2 weken, én de nieuwe maaidatum 1 juli of later wordt.
Afgelopen jaren ontvingen alleen pachters bij aanwezigheid van kwartels de pachtsom terug. Die soort vergt een uitstel van de maaidatum tot 15 augustus. Het bestuur vindt dat voortaan ook pachters van percelen met andere soorten broedvogels een deel van hun pachtsom als vergoeding moeten krijgen. Ook bij een geringer uitstel is sprake van kwaliteitsverlies en opbrengstderving, en het bestuur is van mening dat ook dit niet volledig op de pachter afgewenteld kan worden.
Dat er veel broedvogels zitten in het gebied – waaronder diverse rode lijst soorten – werd wel duidelijk door het het onderzoek door Martijn Bunskoek afgelopen seizoen. Dit is mede het resultaat van succesvol beheer van het gebied.
Staffel
Het bestuur heeft een staffel vastgesteld voor het bepalen van de hoogte van de vergoeding. De vergoeding is een percentage van de betaalde pachtsom. Hoe groot dat percentage is, hangt af van twee factoren, die bepalend zijn voor de opbrengstderving. Ten eerste is dat de periode waarin de uitgestelde pachtdatum ligt, en ten tweede is dat de lengte van de periode waarmee de maaidatum is uitgesteld.
1. Periode waarin de nieuwe maaidatum ligt
Hoe later de nieuwe maaidatum in het seizoen ligt, hoe hoger het deel van de pachtsom wordt dat de pachter vergoed krijgt, waarbij als uitgangspunten gelden:
a. GEEN vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld naar een datum vóór 1 juli;
b. MAXIMALE vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld naar 15 augustus.
2. Lengte van de periode waarmee de maaidatum is uitgesteld
Hoe langer de periode is waarmee de maaidatum wordt uitgesteld, hoe hoger het deel van de pachtsom wordt dat de pachter vergoed krijgt, waarbij als uitgangspunten gelden:
a. GEEN vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld met minder dan 2 weken;
b. MAXIMALE vergoeding als de maaidatum wordt uitgesteld met een periode van 6 weken.
Berekening en uitbetaling
Op basis van de uitgestelde maaidatum – die zodra broedvogels zijn waargenomen vóór de in het pachtcontract bepaalde maaidatum wordt meegedeeld aan de pachter – zal de ANV aan de hand van de staffel na afloop van het broedvogelseizoen (15 augustus) per perceel en per pachter de uit te betalen vergoeding bepalen en uitbetalen aan de pachter.
Staffel vergoeding uitgesteld maaibeheer
Doet u mee met randenbeheer? Nu regelen!
/in Nieuws /door Jan ten HoveSchouw
/in Nieuws /door Jan ten HoveIn de tweede helft van de maand november zal er een schouw worden gehouden, volgens het Controle- en toezichtprotocol. Per blok zullen schouwcommissies, bestaande uit een bestuurslid en een pachter (die geen percelen in dat blok heeft) het blok controleren. In december zal het bestuur de rapportages bespreken.
Pachtzaken Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveDe volgende aandachtspunten hebben betrekking op pachtzaken in Olde Maten en Veerslootlanden. Ook hiervoor graag uw aandacht:
Niet meer zonder overleg maaisel storten op de hopen van Staatsbosbeheer!
De afgelopen nazomer is door meerdere pachters maaisel gestort op plaatsen waar Staatsbosbeheer maaisel verzameld voor afvoer. Noch met ANV, noch met Staatsbosbeheer is hierover overleg gevoerd, en evenmin is hiervoor toestemming gegeven. Hoewel voor het merendeel onder u waarschijnlijk overbodig, wijzen we erop dat dit ongewenst en niet toelaatbaar is. We dringen er bij u sterk op aan om voortaan tijdig in overleg te treden met veldcoördinator Egbert Wever als u zich door omstandigheden geen raad weet met maaisel. Samen met u en met Staatsbosbeheer kunnen wij ons dan inzetten om een voor alle partijen passende oplossing te vinden.
Voor alle pachtzaken moet u niet bij Staatsbosbeheer, maar bij uw ANV zijn!
Pachters van een perceel in de Olde Maten en Veerslootlanden verzoeken wij vriendelijk om bij alle vragen omtrent het pachtcontract en pachtbepalingen niet met Staatsbosbeheer, maar met onze veldcoördinator Egbert Wever contact op te nemen. Hieronder vindt u zijn bereikbaarheidsgegevens. Van Staatsbosbeheer vernamen we dat zij nog geregeld benaderd worden, terwijl in de samenwerkingsoverkomst tussen Staatsbosbeheer en ANV is afgesproken dat het de ANV is die de rentmeesterstaken op zich neemt, zoals ook in het pachtcontract is vermeld.
Pachtbepalingen om in deze periode rekening mee te houden!
De komende tijd vragen de volgende bepalingen in de pachtcontracten extra aandacht:
Egbert Wever | Veldcoördinator | 06-27435361 | e.wever@anvhorstenmaten.nl
Proef effect maairegime op ridderzuring
/in Nieuws /door Jan ten HoveBeheerzaken Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten HoveWe brengen de volgende aandachtspunten met betrekking tot beheerzaken in Olde Maten en Veerslootlanden onder uw aandacht:
Maaikorven Veerslootlanden is uitgevoerd
De sloten in het gebied Veerslootlanden zijn inmiddels door loonbedrijf Bouwman met een maaikorf gedaan. Zodra de omstandigheden het toelaten zal het materiaal met een wallenfrees verwerkt worden.
Klepelen weidevogelgebied wordt uitgevoerd
Het klepelen van de sloten in het weidevogelgebied zal deze maand uitgevoerd worden door VOF Dunnink. Dunnink zal hiervoor een moerasrupskraan met een klepelarm inzetten, waarna het materiaal over het perceel verspreid zal worden.
Oproep aan rietsnijders om zich te melden
Degenen die belangstelling hebben voor rietsnijden in de Olde Maten, of ze dat de afgelopen jaren al deden of niet, worden vriendelijk verzocht zich hiervoor aan te melden bij veldcoördinator Egbert Wever. Pachters die rietsnijders kennen die hiervoor belangstelling hebben vragen wij om hen erop te wijzen dat zij zich hiervoor kunnen aanmelden. De reden voor dit verzoek is dat Staatsbosbeheer in november a.s. een informatiebijeenkomst voor hen zal organiseren. Het snijden van riet maakt deel uit van het beheer van het gebied. Staatsbosbeheer wil op de hoogte zijn van wie waar riet snijdt, en ook van welke stukken niet door rietsnijders gesneden worden, en die Staatbosbeheer dus zelf zal moeten snijden. In de informatiebijeenkomst zal Staatsbosbeheer een toelichting geven op de gebruiksovereenkomst die een rietsnijder voortaan nodig heeft om riet te kunnen snijden in het gebied, en wat daarvan de bepalingen zijn.
Egbert Wever | Veldcoördinator | 06-27435361 | e.wever@anvhorstenmaten.nl
Uitnodiging Ledenvergadering/Kennisbijeenkomst 26 oktober 2017
/in Nieuws /door Jan ten HoveU heeft als het goed is per e-mail de uitnodiging ontvangen voor onze ledenvergadering annex kennisbijeenkomst. Die zal gehouden worden op donderdag 26 oktober 2017 in d’ Olde Skoele te Rouveen. Aanvang: 20:00 uur. We hopen velen van u te mogen verwelkomen.
Wij vernamen dat in enkele gevallen het bericht helaas in de spambox is beland of helemaal niet is ontvangen. Hieronder treft u links aan, waarmee u de stukken kunt downloaden.
Agenda Ledenvergadering/kennisbijeenkomst 26 oktober 2017
Bijlage bij punt 4. Notulen Algemene ledenvergadering 11 april 2017
Bijlage bij punt 5. Voorstel Huishoudelijk reglement
Bijlage bij punt 5. KOPIE statuten
Bijlage bij punt 5. Voorstel tot wijziging van de statuten
Bijlage bij punt 7. Kennisbijeenkomst: Weide en boerenlandvogels van de Olde Maten en Veerslootlanden in 2017
Kennisbijeenkomst over Weide- en boerenlandvogels van de Olde Maten en Veerslootlanden
/in Nieuws /door Jan ten Hove‘Rijk aan weidevogels – kansen voor verdere verbetering!’ – Martijn Bunskoek
De ledenvergadering op 26 oktober a.s. in D’ Olde Skoele te Rouveen heeft na de pauze het karakter van een kennisbijeenkomst *), zoals we die zo nu en dan houden. Ecoloog Martijn Bunskoek zal de resultaten presenteren van zijn weidevogelinventarisatie in de Veerslootlanden en de Olde Maten van het afgelopen broedseizoen. Hij zal ook aanbevelingen doen voor het toekomstig beheer. Zeer de moeite waard om bij te wonen, voor iedereen die benieuwd is wat alle inspanningen van het (agrarisch) natuurbeheer uiteindelijk aan natuurwaarde opleveren.
Martijn Bunskoek telde in broedseizoen 2017 in Olde Maten en Veerslootlanden 11 Rode Lijstsoorten als broedvogel. Hij deed dat in opdracht van de ANV, in het kader van het beheer dat we doen in opdracht van Staatsbosbeheer, in samenwerking met 150 leden/pachters. Martijn zal uitleggen hoe hij te werk ging en per soort de resultaten weergeven aan de hand van verspreidingskaarten. Hij zal zijn conclusies met ons delen en bovendien ons handvaten geven voor verdere optimalisering van het beheer. Uiteraard is er gelegenheid voor vragen en discussie.
Het waarnemen van broedvogels door de inzet van een ecoloog is belangrijk voor de ANV en haar leden om aan te kunnen tonen dat conform de voorwaarden uit het beheerpakket en de Wet Natuurbescherming wordt gewerkt. De aanwezige beschermde waarden moeten in beeld zijn voorafgaande aan de eerste maaiactiviteiten. In de Olde Maten en Veerslootlanden gaat dat met name om weidevogels.
Als op een perceel rond die tijd nog weidevogels met jongen rondlopen of dat late soorten als Paapje of Kwartel nestelen moeten afspraken gemaakt worden over het uitstellen van de maaidatum op (een deel van) het perceel, totdat de vogels klaar zijn met broeden en de percelen verlaten hebben.
Meest algemene weidevogels zijn Graspieper en Kievit. Ook de Wulp trof Martijn aan in vrij hoge dichtheden. Op enkele plaatsen nam hij duidelijke clusters van meer kritische soorten, met soorten als Grutto, Watersnip, Zomertaling en Slobeend, veelal in de natste delen van het gebied. Van het bedreigde Paapje kon hij zeven territoria vaststellen. In het blauwgraslandreservaat en de meer besloten Olde Maten nam hij de zeldzame Grauwe Klauwier waar. Opvallend is dat soorten als Veldleeuwerik en Scholekster volledig ontbreken. Martijn concludeert dat het gebied een rijke weidevogelgemeenschap kent, maar ook dat er zeker kansen zijn voor verdere verbetering.
*) kennisbijeenkomst volgens het Selectieprotocol bij vrijkomen van pachtgrond
Werkatelier voor ontwikkeling gebiedsvisie Olde Maten
/in Nieuws /door Jan ten HoveOp 28 september hebben we deelgenomen aan een zogenoemd Werkatelier. Op 19 oktober vindt een tweede bijeenkomst plaats. Het Werkatelier Gebiedsvisie Olde Maten is een initiatief van de Stichting Vrienden van de Oldematen. De organisatie is in handen van Atelier Overijssel. Doel van het werkatelier is de ontwikkeling van een gebiedsvisie voor de Olde Maten en omgeving. Samen met Staatsbosbeheer en de gemeenten Staphorst en Zwartewaterland ondersteunen wij als ANV het werkatelier zowel financieel als met inhoudelijke inbreng. We vinden het belangrijk om onze belangen en ideeën hier naar voren te brengen. Aan het werkatelier doen – naast bovengenoemde partijen – diverse andere vertegenwoordigers mee van groepen als: bewoners, waterschap, Rouveen Kaasspecialiteiten, Veldschuur, campinghouder en weidevogelvereniging.
Uitgangspunt is dat er een ontwikkelrichting voor het gebied wordt geformuleerd mét draagvlak vanuit de samenleving. In de twee werkateliers zoeken we naar de juiste invulling en passend gebruik voor het gebied en de relatie met/tot de omgeving. Belangrijk hierbij is het vinden van een gezamenlijk belang.
Op 28 september hebben we kernwaarden geformuleerd die het gebied karakteriseren.Vier daarvan sprongen eruit en werden veruit het meest genoemd:
1. Natuur-inclusieve landbouw, 2. Weidevogelgebied, 3. Hooiland en 4. Cultuurhistorische waarde
Daarnaast hebben we mogelijkheden, kansen en knelpunten voor verdere ontwikkeling onderzocht aan de hand van de volgende onderwerpen: 1. Cultuurhistorie, 2. Verdienmodel/economie versterken en 3. Natuur-inclusief boeren
Natuur-inclusief boeren
De term natuur-inclusief boeren vraagt om een toelichting. In de Olde Maten denken we dan bijvoorbeeld aan het terugdringen van ongewenste vegetatie met begrazing en maaibeheer. Daarnaast aan composteren van overtollig maaisel, met daarin pitrus en zuring. We zouden van compost een natuurproduct willen maken. Bij natuurinclusief boeren hoort ook de bescherming van weidevogels. Met weidevogels moet rekening worden gehouden als plannen worden gemaakt voor ontsluiting langs cultuurhistorische punten.
Cultuurhistorie
Duidelijk is dat de Olde Maten een onverwacht rijke geschiedenis heeft. Genoemd werd een scala aan bijzondere elementen en verhalen, variërend van een hooibergenterrein, riddergraven na de Slag bij Ane bij Zwartewaterklooster, Veldschuur Bid en Werk, het slagenlandschap ontstaan door ontginning, en prehistorische vondsten.
Diverse kansen werden benoemd, zoals het beter bekend, zichtbaar en beleefbaar maken van ontstaan en geschiedenis van het gebied, beter ontsluiten van gebied en locaties. Diverse ideeen voor nieuwe manieren daarvoor werden naar voren gebracht.
Verdienmodellen en economie versterken
Het gebied Olde Maten wordt voor een groot deel door landbouwers beheert. Zij hebben een verdienmodel nodig om dat te kunnen blijven doen. Hetzelfde geld voor de Veldschuur. Bezoekers houden nu nog vaak ‘het geld in de zak’. Als kansen voor het gebied werden o.a. genoemd: kanoroutes langs het gebied, meer doen met recreatie, met respect voor de natuur, door een klein deel toegankelijk te maken en het overgrote deel volledig rustig te houden. De agrarische natuurbeheerders van de ANV zoeken naar een vorm van verwerking van overtollig maaisel, dat ongeschikt is als veevoeder, zo werd ook hier genoemd. De unieke waarden van het gebied moeten beter over het voetlicht komen en benut worden voor bijvoorbeeld vermarkting van streekproducten. Beleefbaar maken van historie werd ook genoemd, zoals bijvoorbeeld van de ‘hooicultuur’. En daarnaast werd benutting van het zandwegenstelsel voor recreanten benoemd als een kans.
Werkatelier Deel twee op 19 oktober a.s.
In dit tweede werkatelier zullen we met samen met de andere deelnemers een verdiepingsslag maken, en de verschillende belangen in beeld brengen. Vanuit deze start van een gezamenlijke geformuleerde gebiedsvisie zullen we vervolgens een stappenplan maken voor verdere uitwerking en realisering. We houden u graag op de hoogte van het vervolg en de resultaten.